Nieuwsgierig, creatief en mouwen omhoog. Dat is de titel van een boekje dat het Ministerie van LNV enige tijd geleden uitbracht met daarin innovatieve agro-ondernemers aan het woord. Met bekende voorbeelden als de Volwaard-kip, Happy Shrimp, Insecten en de Pulskor.Er is ook een artikeltje gewijd aan het netwerk Telen met Toekomst, met daarbij de tekst: "Velden vol oranje bloemen. Wie goed oplet ziet ze steeds vaker op de akkers: Afrikaantjes. Ze symboliseren de 21e eeuwse gewasbescherming. De 'giftige' sappen in de wortels van de planten zuiveren de grond van schadelijk ongedierte. (..). Natuurlijke oplossingen in plaats van chemische".
Het herinnerde me eraan dat enkele economen al in de jaren 80 begeistert waren van Afrikaantjes - ver voor dit pleidooi uit de hoek van de plantentelers. Het waren de tijden van landbouwoverschotten en het idee van braaklegging (set aside) begon opgang te doen, maar lag politiek zeer gevoelig. Toenmalig LEI-directeur Jan de Veer stelde daarom voor een nieuwe teeltsubsidie op Afrikaantjes in te stellen. Een gewas dat geen bijzonder doel had (zodat er geen verstoring in de markt plaats vond), kleuriger en minder politiekgevoelig dan braak en bovendien milieuverbeterend omdat het aaltjes wegwerkt.
Het plan heeft het niet gehaald, en dat zal ook niet meer gebeuren want intussen verschijnt Wageninger Frank 'graanrepubliek' Westerman in het journaal om uit te leggen dat we landbouwgrond niet meer in randmeren of natuur moeten omzetten. Binnenkort mogen bestrijdingsmiddelen ook weer volop, want de EU interventievoorraden van tarwe zijn sinds kort geheel verdwenen.
O ja, blijft de aloude vraag: waarom heet een afrikaantje een afrikaantje en hoe noem je een afrikaantje in Kameroen?
7 opmerkingen:
Afrikaantjes heten in ieder geval niet naar hun land van herkomst (Mexico, Zuid Amerika). Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn, dat we in dit land veel geurplanten uit Zuid Afrika importeerden. Ook nu nog wordt de etherische olie van de Tagetus Minuta gewonnen in o.a. Ruanda en Frankrijk.
Een antwoord is ongetwijfeld te vinden bij de Hortus in Amsterdam.
En zouden ze in Kameroen het Franse woord ervoor gebruiken?
Kakibush wordt in ieder geval ook gebruikt als naam in Afrika.
voor een mooi kaartje van het Meertens instituut over alternatieve namen in de lage landen, zoals Stinkertje zie:
http://www.meertens.knaw.nl/pland/woordenboekartikel.php?term=Afrikaantje
Gezien de naam van de bloem - afrikaan of afrikaantje - is het nogal verrassend dat zij absoluut zeker afkomstig is uit Midden-Amerika, om precies te zijn Mexico. Spaanse kolonisten namen de bloem mee naar Europa, maar zij bereikte via andere wegen ook het Indiase subcontinent. Toen de bloemen via Spanje ook in Frankrijk kwamen en van daaruit in andere landen, werden ze ook bekend als "Franse mariabloem". Pas toen Karel V deze bloemen meenam na een kruistocht in Noord-Afrika - hij beschouwde zichzelf als hun ontdekker en noemde ze "flos Africanus"- kregen ze de naam Afrikaantje.
De Latijnse naam tagetes is gebaseerd op een held uit de klassieke cultuur, Tages, die de kunst van het voorspellen aan de Etrusken leerde.
Ook al maken wij vandaag de dag verschil tussen afrikaantje en goudsbloem, de Engelse namen marigold ( goudsbloem) en African marigold (afrikaantje) maken duidelijk dat deze twee soorten vroeger nauw met elkaar geassocieerd werden. Dat is ook de reden dat het afrikaantje met de goudsbloem de Maria-symboliek gemeen heeft.
Gekopieerd van de website:
http://www.hullegien.nl/modules.php?name=News&file=article&sid=173
Plants in Garden History van Penelope Hobhouse, pag. 50
African Marigold (Tagetes erecta) In Iran the art of silk weaving reached its peak under the Safavid Shah Abbas I (1588-1629). The detail of a woven coat with its design of realistic looking golden flowers and fresh green leaves against patterned silver threads, shows the African marigolds (tagetes erecta) newly introduced from Mexico via Europe.
Clusius heeft ze in zijn botanische tuin in Leiden rond 1592:'African marigolds introduced to Europe from Mexico in the early 1500s but 'collected' near Tunis(...)Hij kreeg het zaad wsch. via zijn vriend Joost Goedenhuyze (Casabuona)die rond de Middellandse zee reisde.
Een eerdere vermelding is te vinden bij Agostino del Riccio in 1590.
Het verhaal over de link met Karel V is mij onbekend.
Hallo Lizet
Dank voor je reactie. Interessant dat ook Clusius ze uit Tunis (Afrika) verkreeg.
Alle internet bronnen die ik raadpleegde bevestigen ook Mexico als land van oorsprong dus daar zijn we het wel over eens. Des te groter het misterie van de naam, zowel in het Nederlands als in het Engels.
De link met Karel V vond ik in de genoemde internetbron die er wel serieus uitziet maar die ik verder niet gecheckt heb. Ik associeerde Karel V ook niet met kruistochten, dus ook de verbazing delen we. Maar alternatieve verklaringen heb ik ook nog niet vernomen.
Krijn
Het zat me niet lekker, die kruistocht en Karel V, kan qua tijd helemaal niet. Karel V heeft wel Tunis veroverd op de Ottomanen. Dit zegt Wikipedia erover:
"De Ottomaanse dreiging
De Ottomanen belegerden onder leiding van sultan Süleyman I de Grote Wenen twee maal, in 1529 en 1532. De Ottomaans-Franse coalitie dwong Karel oorlog te voeren op verschillende fronten. Toch slaagde hij erin, zij het met moeite, de Ottomanen af te slaan. Toen de Ottomaanse sultan in 1529 Algiers en in 1533 Tunis veroverde, kwam de veiligheid van de scheepvaart op de Middellandse Zee in gevaar. De Ottomanen plunderden meermalen de Italiaanse en Spaanse kusten. Karel herstelde de rust op de Middellandse Zee door in 1535 Tunis te veroveren."
Hm, een gewone machtstrijd dus. Niks te kruistocht, niks veroveren Jeruzalem. Niks pauselijke goedkeuring. Negende en laatste kruistocht was in de 14e eeuw, als ik het goed heb.
Het is heel goed mogelijk dat ter ere van de verovering van Tunis het Afrikaantje Afrikaantje heet.
Gaat het wel goed met je, Lizet?
Een reactie posten