De ondernemende staat

Al eerder meldde ik dat ik het boek met deze titel bij een lezing van auteur Mariana Mazzucato cadeau had gehad. Ik las het deze week aan boord bij de KLM. These van het boek is dat basistechnologie ontwikkeld en in de markt gezet moet worden (eerste toepassingen) door overheden. Omdat dat veel te risicovol is voor bedrijven, het is de overheid die die markten moet creëren. Zo is Apple een geweldig bedrijf met mooie producten, maar de basisvindingen komen allemaal uit de koker van overheidsprogramma's. Dat roept de vraag op hoe we die winsten terugploegen voor vervolginvesteringen. Wie het nog niet las en met innovatiesystemen te maken heeft: alsnog doen!

lijstje: Rollende Keukens zetten trends

De NRC heeft dit weekend een verslag van het festival voor foodtrucks bij de Westergasfabriek in Amsterdam, Rollende Keukens. Dat levert een lijstje op van wat anno 2017 in is en wat uit (Cupcakes, die kunnen echt niet meer):

1. de Fresh Springrol, licht Aziatisch, verse rauwe groenten met wat glasnoedels in een rijstvel. De Koreaanse variant is favoriet, zelf hou ik het op degene die ik begin jaren 90 in DaNang, Vietnam at. 
2. de Dutch Weed Burger, let op met een D. By far de grootste trend zo meldt de krant
3. Rund aan het spit, als tegentrend omdat flexitarien moet, maar als we dan vlees eten dan gaan mannen voor het eggie.
4. Gegrilde aubergine, als voorbeeld van eten uit opkomende landen. Zoals uit Zuid-Amerika en uit Oost-Europa. Echte goulash, weer eens wat nieuws
5. De sprinkhanenspies - meer voor de noviteit dan als blijvertje zo wordt voorspeld. De sprinkhaan is meer iets voor veevoer.
6. de Kokosbal, voor wie iets gebakkens wil. de megahit die de cupcake moet doen vergeten.

Laser-levelled

Het is 50 jaar Summer of Love in San Francisco, maar dat ging langs me heen - ik vloog Sacramento - Los Angelos gisteren. Na een interessant bezoek aan UC Davis. We spraken er ook boeren over administratieve rompslomp. Wie daar in Nederland over klaagt moet naar Californië, daar kunnen ze met een 'groene' bevolking, watertekorten en bestrijdingsmiddelenproblemen, nog los van de immigratiepapierwinkel, ook wat van. En de computer moet er zo te zien nog uitgevonden worden. Helemaal waar is dat niet, een van de boeren gebruikte AgStar als software, maar veel gaat toch op papier.
Ik was niet eerder in de Central Valley, maar het is een uitermate vlak gebied. En nog vlakker gemaakt vertelde mijn gastheer: de meest percelen zijn laser-levelled zoals ze dat noemen. Makkelijker voor beregenen of bevloeien van rijst of luzerne.
Het was er met 37 graden eerder in de week ook warm. Maar warmte en droogtes hebben ze daar al anderhalve eeuw, dus dat wordt niet door iedereen als een voorbode van klimaatsverandering gezien, zo werd me wel duidelijk.  Verder zet men zijn kaarten op robotisering want er ontstaat een arbeidsprobleem. Niet zozeer door Trump en de muur, de Mexicanen komen sinds de crisis al minder naar het noorden.
Enfin, een interessante trip. Reden voor weer eens een luistertip, ook al is die niet uit de Summer of Love. Ik moest in een Uber ineens aan Middle of the Road denken: Sacramento, een nummer 1 uit 1972

California Dreaming

Ik presenteerde gisteren op UC Davis, waar we met een comité van de US Academy of Science vergaderen, de resultaten van ons FLINT project. Hier de slides

ruilverkavelen in 3D

Vorige week was ik te gast bij het Kadaster. Dat leverde me het boek Ruilverkaveling op, geschreven door Tom Bade. Die na 100 jaar ruilverkaveling een pleidooi houdt om ruilverkavelen ook in de toekomst ter hand te nemen en dan meer in 3D te denken, niet alleen in de stad maar ook op het platteland. Van leidingstraten tot windmolens en slagschaduw. Goed geschreven boekje, mooi fotowerk.

Boekentip

De NRC tipt het boek van Annemieke Hendriks: De tomaat, en de bizarre wereld van ons voedsel. 380 bladzijden met alles over de tomaat van vroeger en nu.

world talks

Bijgaand fotootje twitterde ik gisteravond vanuit de Stadsschouwburg aan het Leidseplein in Amsterdam. Daar houden ze maandelijks onder sponsorschap van Rabobank's Amsterdam&Co een Vrijmibo (vrijdagmiddagborrel) met Worldtalks.
Gisteren ging het over de korte ketens in voedsel. Met twee ondernemers die zich daarmee bezighouden. IJsboer Tim den Hartog uit 'tGein en aardappelboer Arwin Bos uit de Haarlemmermeer. De laatste verruilde de advocatuur aan de zuidas voor de ouderlijke boerderij, de eerste is opgeleid als bedrijfskundige. Interessant hoe mensen met een kijk ook vanuit buiten de landbouw de sector vernieuwen. Het bleef een realistische middag want de een doet 120 koeien en de ander 120 ha en teelt ook gewoon suikerbieten voor Cosun.
Pieter Waterdrager skypte vanuit Rusland over de zelfvoorziening in de economische crisis uit de dachas en Ilja Gort uit Frankrijk over de romantiek van de lokale markten en de terreur van de hypermarché. Maar wij dachten dat de logistiek en de opschaling de supermarkt toch nodig hadden.
Het eindigde met Pieperbier dat uit uitgesorteerde en overgebleven aardappelen wordt gebrouwen en we gingen nog even langs EYE waar het biologische ijs van Tim op de kaart staat.

handel in data, of niet

Data zou de nieuwe olie zijn, maar er is maar weinig handel in data. The Economist wijdde er vorige week een briefing aan. Het wijst op de transactiekosten van de handel in data (zoeken, onderhandelen, contracten controleren etc), wat verzamelen en gebruik binnen de onderneming aantrekkelijker maakt dan handel. Data is ook geen commodity, elke set is weer anders. Dit gebrek aan fungibility maakt beprijzing lastig: elke set is weer anders en de onderhandelende partijen zijn al snel bang teveel of te weinig te betalen. Overigens heeft het bij olie ook decennia geduurd voordat Standard Oil (de naam zegt het al) voor standaardisatie zorgde.
Economen zijn nog maar nauwelijks begonnen om beprijzingsmechanismes te ontwikkelen. Vaak is het dus maar simpeler een onderneming met data of dataverzamelingsvaardigheden te kopen, dan de data zelf.
Data is ook niet-rivaal: als je het kopieert kan het eenvoudig door meerderen worden gebruikt. Nog afgezien van het feit dat de eigendom van data vaak niet duidelijk is.
En dan hebben we het nog niet over privacy-gevoelige data. Het blad wijst op een artikel van Kenneth Laudon (NY University) getiteld Markets and Privacy die al in 1996 betoogde dat de persoon in kwestie rechten moest hebben wat er met data kon gebeuren. Recentelijk heeft de World Economic Forum gepleit voor een data-rekening, als analogie van een bankrekening. Persoonlijke data zou opgeslagen ometen zijn in deen databank account "where it would be controlled, managed, exchanged and accounted for". Maar er is nog niet veel van terecht gekomen. Daar waar bedrijven data niet erg gemakkelijk afgeven, doen burgers dat juist veel te makkelijk, in ruil voor 'free services'.
Volgens Google's Hal Varian heeft data decreasing returns to scale omdat extra data niet veel meer toevoegd aan het algoritme. De waarde zit in het algortime, niet in de data. "Google's succes is about recipes, not ingredients". maar Glen Weyl van Microsoft research is het daar niet mee eens. Wel voor de zoekmachines van weleer, maar niet voor de artificial intelligence toepassingen (in real time).
Oracle is nu begonnen om klanten data te laten verhandelen via hun platform. En Citizenne is een startup die consumenten hun data laat verkopen aan de grote merken. Datacoup doet ook zo iets. in Zwitserland is er Midata, een datacooperatie die gezondheidsdata van consumenten verzameld voor research.
Het is de vraag of dit type initiatieven gaat lukken. Inmiddels lijkt er een catch-22: consumenten zijn verslaafd aan gratis diensten en klikken automatisch op I agree omdat de app het anders niet gaat doen en online bedrijven hebben hun business model helemaal gebouwd op gratis data.
Misschien gaat blockchain helpen: Bitmark maakt het mogelijk om te zien wie welke data heeft gebruikt. De EU komt met de General Data Protection Regulation (GDPR) die in 2018 van kracht wordt.die consumenten het recht geeft op hun data en data-portability.
Verder veel aandacht in het artikel voor de macht van de grote data partijen. En of die niet meer gereguleerd moeten worden. Ook aardig is de observatie dat apps die de markt transparanter maken door de aanbieders van spullen ook makkelijk gebruikt kunnen worden voor tacit collusion: het op elkaar afstemmen van gedrag zonder overleg (en dus geen formele kartelvorming).

The Economist 6.5.2017 Briefing The Data Economy - fuel of the future

FLINT verlaat het stenentijdperk

Gisteren en vandaag was ik weer eens in Brussel. We presenteerden de eindresultaten van het FLINT project, o.a. voor de 200ste (!) vergadering van het FADN, het comité van lidstaten en DG Agri dat van 85.000 bedrijven boekhoudingen laat bijhouden om het landbouwbeleid te monitoren. En dat volgens de FLINT aanbevelingen ook duurzaamheidsdata moet gaan verzamelen want met meer dan 1100 boeren in Europa hebben we aangetoond dat dat kan. Ik mocht voorzitten en dat was dus makkelijk scoren door te wijzen op feit dat als FADN relevant wil blijven, ze wel iets met onze resultaten moeten doen.
Een jaar of 4 geleden verzon ik de afkorting Farm Level Indicators on New policy Topics na een intensieve design workshop in een vergaderkelder van het INRA in Parijs als titel voor ons projectvoorstel. Met een knipoog naar de vuursteentjes die de brand aan moeten steken en in blijvende herinnering aan Fred, Wilma en Barney.
Hier is het persbericht en eindrapport  en hier de website van het project. 

Presentatie op GFIA

Vandaag nam ik op het GFIA congres in Utrecht deel aan een panel discussie over big data en intellectual property. Mijn inleidende presentatie staat online

Precisie landbouw in de VS

Elsevier Proagrica heeft een nieuw blad het licht doen zien: Future Farming. In het eerste nummer, April 2017, een infographic gebaseerd (zonder verdere literatuurverwijzing) op een rapport van de USDA.Vooral grote bedrijven houden zich bezig met GPS soil / yield mapping, guidance (tractoren op het spoor houden) en variable rate technology (zaaiafstand en zo af laten hangen van bodem). Die variable rate technology zit op de grote bedrijven (meer dan 3800 acre) al op 40% in mais en 34% in soya.
Wie het wil gaan zien moet naar North Dakota, Iowa of Illinois, de staten die het bovengemiddeld gebruiken. In Georgia en New York vind je weinig van deze gewassen. De variable kosten liggen $22 lager bij yield mapping en maar $2 bij variable rate technology.
De verbetering van de marge (operating profit) is 2.8% bij GPSsoil/yield en 2.5% bij een guidance systeem. Variable Rate Technology scoort maar 1.1%. Geen wonder dat de adoptie van de eerste twee sterker is (80% / 84%  in mais)
Ongetwijfeld praten we er morgen op de GFIA conferentie in Utrecht nog over.

landbouw in Brazilië

Over Brazilië gesproken: de laatste editie van EuroChoices is een special met alleen maar papers over de economie van de Braziliaanse landbouw (en de handel met Europa waarin tarief-escalatie niet vreemd is).

van booking.com naar koeien@soy

De NRC brengt in zijn magazine Blad dit weekend een interview met Kees Koolen, de man die Booking.com oprichtte en voor meer dan 100 miljoen verkocht. De boerenzoon studeerde technische bedrijfskunde maar vond dat dat wel erg ging over managen en niet over ondernemen. En nu stort hij zich op de koeien. hij is bezig met een miljardenproject om grote melkboerderijen in Brazilie op te zetten. Compleet met dorpjes voor de werknemers. Zijn analyse is helder: "Melk wordt gemaakt voor de proteinen. Een koe in Nederland moet ook proteinen eten  Die komen uit soja, en waar komt die vandaan: uit Brazilie. Boeren kopen meststoffen in Kazachstan, Canada, Marokko. Dat gaat op de vrachtwagen, kost veel energie, gaat het schip in, moet 2000 km het land in, wordt daar op de akker gekieperd, er worden chemicalien aan toegevoegd die van Amerikaanse bedrijven komen. Wat gebeurt er met die soja? Op de vrachtwagen, op een boot naar Rotterdam, en hier in Nederland door de koeien verwerkt tot melk. Wat hebben wij in Nederland? Ruimtetekort, mestoverschotten. Wij exporteren die melk weer. Dat klopt van geen kanten. Waarom dan niet die koeien naar Brazilie brengen. Daar heb ik de soja al. Dan heb ik ook mijn mest daar, dan kan ik ongeveer 85% besparen op kunstmest, die ook niet meer de hele wereld over hoeft te reizen. Denk eens aan alle milieubesparing die dat oplevert. Ik haal het water uit de melk, zodat ik melkpoeder heb, en die breng ik de wereld over" (einde citaat).
Het wordt high tech, vrijwel gesloten systemen. De journalist meldt dat de plannen niet onomstreden zijn, niet alleen bij Wakker Dier maar ook bij Rabo en FrieslandCampina. Maar die hebben volgens Koolen een ander belang. Blijft de vraag of het niet veel meer voor de hand ligt dit met varkens te doen. Koolen is zoon van een koeienboer zo lees ik, en er zijn al een paar machtige vleesconcerns in Braailie, dus misschien is koeien niet onlogisch.

duurzaamheidsschema's

Vrijdag promoveerde in Wageningen Evelien de Olde op het proefschrift "Sustainable development of agriculture: contribution of farm-level assessment tools". Ben je betrokken bij duurzaamheidsschema's, dan is het verstandig dit even te lezen want het is een inspirerend boekje, dat zoals tegenwoordig gebruikelijk met name een bundel met papers is.
Er zijn nog al wat duurzaamheidsschema's, en een toepassing van vier ervan op dezelfde Deense bedrijven leert dat ze ook nogal verschillend kunnen uitpakken. De ontwikkelaars van die schema's stoppen er blijkbaar nogal wat verschillende inzichten en ervaringen in, misschien zijn ze wel minder objectief dan je vermoedt.
Deels is dat misschien ook wel verklaarbaar: water is een issue in Spanje maar niet in Ierland. Nederlanders willen de koe in de wei, de Italianen kijken daar (nog??) anders tegenaan. Issues zijn dus plaats- en tijdsafhankelijk. Maar toegepast op 1 bedrijf is dat natuurlijk geen verdediging dat ze verschillend uitpakken.
Het proefschrift constateert ook dat boeren het nog niet zo eenvoudig vinden om uit die schema's conclusies te trekken over wat ze nu in hun management moeten veranderen. Management is best complex (dat geldt ook voor andere bedrijven en instellingen overigens).
Redenen lijkt me om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk van die duurzaamheidsissues gewoon in geld worden vertaald. Dan kun je ze afwegen. En nog beter als ze ook in de kosten en opbrengsten opduiken, dan kun je gewoon je kostprijs managen. Dat kunnen boeren al jaren. En het zou in de administratie al helpen als al die indicatoren niet apart werden verzameld via formulieren of management pakketten, maar gewoon uit de financiële administratie werden gehaald. Nu facturen real time per mail worden verstuurd is dat niet meer zo moeilijk.  Er wordt een hoop informatie van facturen niet gebruikt, misschien moeten we het begrip Data-waste munten.