GELUKKIG NIEUWJAAR

 

Minder nostalgie naar het dorp

 Eind van het jaar, tijd voor de Top2000. En dus voor de nostalgie index. Traditiegetrouw gebruiken we de notering van Het Dorp, de klassieker van Wim Sonneveld, om te kijken hoeveel nostalgie de Nederlandse samenleving heeft als het gaat om de dorpsromantiek. 

Gezien Corona zou je denken dat het dorp aan populariteit wint, maar dat is niet het geval. We zakken terug naar plaats 47, nog net in de top-50. Misschien omdat Deurne tot de meest getroffen regio's in de eerste lock down hoorde?

Erasmus

Het andere artikel in de Kerstspecial van The Economist gaat over Erasmus ("Citizen of the world'). Mooi portret van de Rotterdamse geleerde van arme komaf die leefde in een tijd van opkomend extremisme (Luther was 15 jaar jonger) maar zelf vooral voor de middenweg koos. Hervorming was gewenst, maar dat kon je beter op intellectuele wijze vanuit de bestaande instituties doen dan deze omver te werpen. Hij kwam aan veel van de Europese hoven en schreef voor de opvoeding van prinsen en koningen. En was meer van alle mensen deugen dan van Machiavelli's eerdere Verdeel en heers adviezen. 

Erasmus zelf zou nog meemaken dat de middenweg niet bewandelbaar bleek, en de oorlogen waar hij voor gewaarschuwd had werkelijkheid werden. Hij trok zich terug in het Zwitserse Basel met een goed glas wijn. 

Een man van mijn hart (maar misschien is dat er op de gelijknamige universiteit ingegoten) en verstandig van The Economist om de wereld dit verhaal nog eens voor te houden.

Malaria

 Twee verhalen in de Kerstspecial van The Economist die voor mij de moeite waard zijn om even vast te leggen in dit dagboek. De ene gaat over muskieten en malaria (History, written by vectors). Ik hou wel van die boeken waarin de wereldgeschiedenis herschreven wordt als functie van katoen of bananen of oesters. Zie elders op de blog. Maar het kan dus ook via muskieten en malaria. Sonia Shah doet dat in The Fever, Flammenta Rocco in The Miraculus Fever-Tree en Timothy Winegard in The Mosquito.

The Economist haalde er mooie feiten uit: de verdediging van Rome door de moerassen (pas drooggelegd onder Mussolini) die Hannibal via malaria (what's in a name) deden stranden. Het kwam de Engelsen op Walcheren op weg naar Napoleon overigens zelf ook, maar dat meldt het verhaal niet. 

Ook de vorm van de slavernij is deels verklaarbaar: een deel van de uit Afrika gehaalde slaven was immuun en meer waard als arbeidskracht dan indianen of blanken. Ook het vestigingspatroon van de kolonisatoren in Afrika is verklaarbaar uit de muskiet. Voor de ontdekking van de kinine door de Jezuïeten in Zuid-Amerika (en het naar Nederland en Indonesië smokkelen daarvan door de Hollanders) waren de sterftecijfers enorm. Geen wonder dat DDT werd gezien als een wondermiddel - tot Silent Spring. 

PRETTIGE KERSTDAGEN

Ethiek

 

Ik beloofde gisteren om nog even apart stil te staan bij ethiek. Naar aanleiding vaan een boekbespreking in Vork van het boek Ethiek voor de landbouw. In het Duits geschreven door Christian Durnberger en naar het Nederlands bewerkt door de Vlaming Stef Aerts. Het krijgt een positieve bespreking in Vork. 

Ik kreeg eerder een reclame mail van de auteurs van het boek, met bijgaande foto, die even was blijven liggen. Ze schreven me:

"Een moderne agrarisch beroepsprofiel omvat daarom het vermogen tot ethische reflectie. Maar wat is ethiek? Hoe kunnen nieuwe sociale verwachtingen worden beschreven? En wat houdt verantwoordelijkheid in met betrekking tot voedsel, milieu, klimaat en dieren? 

Dit boek geeft antwoorden. Het is geen filosofisch werk, maar is expliciet gericht tot boeren en beroepen in de landbouw zelf en is daarom ook geschikt als handboek voor landbouwopleidingen. Ethiek voor de landbouw dus. Dat alles in 12 hoofdstukken doorheen het filosofische boerenjaar.

 Inhoud van het boek
1. De strijd om de landbouw. Wat is er veranderd?
2. De verwachtingen van de maatschappij ten opzichte van de landbouw 3. Wat is ethiek?
4. Bescherming van het milieu en het klimaat – waarom eigenlijk?
5. Een korte inleiding in de dierethiek
6. Controversen begrijpen.  Het debat over groene gentechnologie 7. Beter argumenteren?
8. Heimwee naar de agrarische idylle
9. Landbouw 4.0  Een ethisch discussiemodel 10. Waarom eten we wat we eten?
11. Meer communicatie – maar hoe?
12. Blik op de toekomst

Goed onderwerp. Voor wie in deze weken van reflectie dus nog iets zoekt: het boek is beschikbaar op: https://www.amazon.de/dp/B08GVCCQWH?language=nl_NL

 

Vork

Gisteren viel de nieuwe Vork op de mat. Ik maak nog maar eens reclame voor het blad. Soms vergeten de eco-mordernistische stukken even dat we in de grote stad leven waar natuur en milieu ook een consumptiegoed zijn of dat de markten en de lokale overheden de wereldvoedselvoorziening wel regelen, maar verder prikt het blad er prima op los. In een prettige vormgeving.

In deze editie schreef Ton Verheijen een prima verhaal over de bodem onder de titel De Regenwormen hebben het zwaar. Ik mag daarin uitgebreid het Rli advies toelichten, Johan Bouma hun Europese missie-stuk voor H2020 Europe. Ook een goed stuk van Ellen Magnus over de boer die klem zit tussen markt en milieu. En een boekbespreking over ethiek. Daar kom ik nog wel even apart op terug. 

Grondbank

 Op Foodlog is er een discussie gaande over Grondbanken. Zie aldaar, hieronder staat slechts een bijdrage van mijn hand.

Er lijken mij vier aspecten aan te zitten:
1. hoe werkt de aankoop door de grondbank
2. welk beleid voer je bij de uitgifte van de grond
3. wie betaalt de afwaardering van de grond
4. is het effectiever en efficiënter dan andere vormen van ingrijpen.

ad 1: Ook in Nederland zijn er ervaringen met grondbanken. Ik woon in de gemeente Zuidplas, en daar is er al decennia een actief met oog op herstructurering van de polder voor o.a. woningbouw en glastuinbouw. Zo'n grondbank (in handen van diverse gemeenten) koopt vrijwillig in de markt ook op plekken die vermoedelijk gewoon landbouw blijven, maar dan kan daar te zijner tijd een boer naar toe die moet wijken voor de woningbouw. Ook worden gebieden aangewezen als Voorkeursrecht voor gemeenten, om grondspeculatie tegen te gaan (dat lijkt me bij de extensivering minder van belang, maar het instrument bestaat).
Er lijkt me geen enkel bezwaar om dat ook toe te passen als je het Van Gogh Park wil realiseren of een nationaal landschap wil verduurzamen of de Alblasserwaard met landinrichting 3.0 wil moderniseren richting de toekomst. Ik vermoed dat er in de ruilverkavelingen ook zo'n instrument was - wellicht kan iemand dat toelichten.
Als het voorkeursrecht voor alle grond in Nederland geldt, dus de grondbank kan zich in de plaats stellen van elke koper en doet dat ook, dan jaag je de kopers van de markt, en wordt het lastig een prijs vast te stellen. Als je dat voorkeursrecht in een gebied vestigt heb je aan de grondprijsontwikkeling in de rest van het land nog steun bij het taxeren. Of je moet de grondprijs voor 10 jaar bevriezen.

Ad 2: dat kennen we ook al: Staatsbosbeheer en andere verpachten hun grond onder natuurpacht en op de conditie dat de rest van het bedrijf van de pachter ook een duurzame bedrijfsvoering kent, het verpachten wordt dus als hefboom gebruikt. Zo steun je een (blijkbaar) gewenst bedrijfstype met een bepaalde bedrijfsvoering. Dat lijkt me ook goed te verdedigen. Of jonge boeren daarbij voorrang moeten hebben is discutabeler, waarom zou iemand van 50 die een zeer duurzaam bedrijfsplan voorlegt niet in aanmerking mogen komen? Bij jonge boeren heb je juist ook nog het fiscale middel van de bedrijfsovername-regeling (BOR). Waarom zou je de volgende generatie nog die fiscale steun geven als ze niet met een duurzame bedrijfsopzet aan de slag gaan?.
Een voordeel van een Grondbank, gekoppeld aan een Landinrichtings 3.0 project is dat er ook regie is op het schuiven met gronden, zodat boeren die willen verduurzamen op plekken komen of percelen krijgen waar dat ook het hardst nodig is (bv. naast een natura2000 gebied). Of in de veenweide juist een mix tussen wat hogere en lagere percelen. Of dat de zonnevelden of datacentres komen op de voor landbouw minst bruikbare grond. Maar dan is een Grondbank op zich geen oplossing, dan is het een instrument in landinrichting.

3. Het probleem is vooral: wie betaalt de afwaardering. Er zijn inderdaad wat do-good particulieren / ngo's die dat doen. De provincie Zuid-Holland heeft met het VIC Zegveld een proef lopen waarbij gangbare grond wordt opgekocht waarmee er wordt geëxtensiveerd (en dat kun je dan in contracten of zakelijke rechten vastleggen, of we maken een nieuwe categorie in bestemmingsplannen), maar dan betaalt dus de belastingbetaler meer dan de helft van de aankoopwaarde van de grond.
Ik vermoed dat dit ook nog tot een discussie leidt of huidige grondbezitters die van grondprijsstijgingen (zowel ontstaan door de daling van de rente als de snelle schaalvergrotingsvoordelen) zeer hebben geprofiteerd, moeten mee betalen. In de oude ruilverkaveling was dat het geval via een ruilverkavelingsrente. Dat wilden boeren wel, want die gingen er op vooruit door betere verkaveling. Hier profiteert de natuur en zou je wellicht burgers een biodiversiteits-rente moeten gaan laten betalen?

4. En dat roept dus de vraag op dat als deze afwaardering bv. in de veenweide van de Alblasserwaard 35.000 euro per ha kost, er opties zijn die dezelfde verduurzaming tegen een lager bedrag weten te realiseren. Als die er zijn, dan hoef je niet te wachten tot men wil verkopen c.q. te onteigenen, dan kun je gewoon betalen aan wie zich meldt. Bespaar je de oprichting van zo'n Grondbank.

Zelf denk ik dat we Grondbanken nodig hebben als instrument in een nieuwe vorm van landinrichting, met als grootste uitdagende vraag: wie betaalt de afwaardering - is daar een rationale voor te ontwikkelen ?

super-wicked

Wicked problems zijn een bekend fenomeen. Vorige week liet iemand in een presentatie zien dat er ook super-wicked problems zijn: time is running out, there is no central organisation and those seeking to solve the issue are the ones causing it. De bron ken ik niet, maar te aardig om niet te noteren. 

Farmers Friendly

Farmers Defence Force wil een heffing van 3% van de omzet van supermarkten afdwingen. We hadden het er op Foodlog al eerder over, zo meldde ik hier al. De media lezen mee met Foodlog (en deze blog) en dus vroeg men of ik het ook niet in een artikel van de Misset-bladen wilde verwoorden. Zo sportief was ik. Zie alhier. De retaildeskundigen zijn kritisch. 

Het bos en de vlakte

Deze week verscheen een rapport van NatuurAlert waarin een commissie zich boog over de controverse in bosbeheer: moet je vlaktekap toepassen of niet. Daar zit een interessante bedrijfseconomische kant aan: is een bos een langjarig gewas zoals een akkerbouwgewas en kerstbomenteelt of is bosbouw een extractieve bezigheid waarbij je het bos zelf in stand houd als je af en toe er iets uit haalt, zoals bij visserij of fruitteelt. En dat heeft gevolgen voor kostprijsberekening en jaarverslaggeving zo liet ik op verzoek van auteur Jaap Kuper in een bijlage van het rapport zien. Het staat online bij de 2e kamer. 

IFAMA

Mijn afscheidsrede van Wageningen UR is in ieder geval bij sommigen goed gevallen, zo blijkt. Een van de voorbeelden is het IFAMA congres. Dat had afgelopen zomer in Rotterdam gehouden moeten worden en moest dus digitaal. In een wat andere formule, meer met interviews en journalistieke stukken dan met papers. Gehost door Foodlog. Tot mijn verrassing zetten die eerder deze week een korte samenvatting online van mijn oproep tot een moderniseringsproces in de landbouw. Met de klassieke windmolens als blikvangers. Reacties blijven (nog) uit, dat is wel een verschil tussen IFAMA en zijn digitale host. Zie hier.

Artikel in S&D

Eerder publiceerden Jan Willem Erisman en ik een essay voor het College van RijksAdviseurs over economische processen in de landbouw waar je in gebiedsontwikkeling beter rekening mee kunt houden. S&D (Socialisme en Democratie), huisorgaan van de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA vroeg ons er een artikel van te maken. Dat staat nu online: Het blad staat ook open voor niet-leden zei de redacteur nog in zijn uitnodigingsmail - zo kieskeurig zijn we ook weer niet. 

St Lucia

 Een paar berichtjes van Twitter van vandaag:

Vandaag in 1287 vond de (vrijwel vergeten) St. Luciavloed plaats, een van de grootste stormen die Nederland ooit heeft getroffen. De ramp vormde de Waddenzee en scheidde West-Friesland definitief van het huidige Friesland. Naar schatting kwamen 50.000 mensen om. De vloeden van 1170, 1287 en 1421 zijn bij elkaar beslissend geweest voor onze geschiedenis! Allerheiligenvloed, Luciavloed en Elisabethvloed.

3% btw

De wilde boerenacties bij DCs, o.a. van Jumbo in Woerden, die hier en daar in de schappen te merken zijn leidde op Foodlog tot een boeiende discussie. De boeren eisen 3% van de omzet van de retail. Dat is een rare eis, het is niet duidelijk wat ze er voor doen (een onduidelijke sticker op de deur Farmer Friendly), en het is de hele marge van de retail. Daar kun je dus schamper over doen. 
Maar het leek me verstandiger de discussie om te buigen naar het feit dat ze niet in de markt voor voedsel maar de markt voor eco-systeemdiensten moeten zijn, en dus niet de retail zijn prijzen met 3% laten verhogen, maar de overheid dat te laten doen en daar een fonds van te maken voor de verduurzaming. Met een inkomensgarantie voor de boeren, dan besparen we meteen veel GLB gelden.

Dat leidde gisteren tot een forse discussie, die ik vanochtend als volgt samenvatte: (Dus) vind ik ook dat die actievoerders niet bij de DCs moeten zijn en zeker niet nu lege schappen moeten veroorzaken. Er komen tal van verkiezingsdebatten zou ik zeggen. Maar ik vond en vind ook dat we het niet bij die constatering moeten laten noch bij de aanwrijving dat ze niets van commerciële economie snappen als je de marge van de retail onder dreiging opeist.

Het probleem is groter en systemisch zoals we uiteindelijk constateren, en dit is een uiting. Groot geworden met het mantra dat het uit de markt moet komen, en een overheid die alleen beperkende regels stelt (of GLB gelden geeft aan grondbezitters) zoekt men het in die markt. 

En dat gaat dus niet werken, al was het maar omdat je dan bij de retail in Keulen en Aken moet zijn. Het gaat hier niet zozeer om de markt voor voedsel maar de markt voor eco-systeemdiensten. En die is er nauwelijks (afgezien van wat contracten voor weidevogelbeheer of valuta-voor-veen experimenten).  Daar zou de overheid dus meer op in kunnen zetten. Hoe ze dat financieren is dan de vraag en dan is de BTW niet zo gek, in het kader van duurzaamheid kun je beter consumptie (en vermogen) belasten dan arbeid. En True Cost helpt aan de onderbouwing.

Alternatief, althans in het begin, is een herstructurering waarbij boeren die het niet volhouden wat anders gaan doen en de buurman de eventuele grond overneemt. Dat levert meteen reductie van uitstoot en de buurman kan schaalvoordelen behalen, die zitten nog verborgen in het systeem. Koud-economisch (en soms gezien vermogensposities, zoals meerderen aangeven) is hier wat voor te zeggen. Toen Mansholt dat eind jaren 60 eens voorstelde leverde dat ook al massale protesten, een dode in de Brusselse straten en (dat was dan wel weer leuk) een koe in een vergaderzaal op.  Terug naar de sociaal-osyochologie: blijkbaar werkt dat niet want mensen vinden dat ze een recht hebben.

Ik denk dus dat we een behoorlijk fonds nodig hebben als we de transitie willen versnellen. En als de pijn dan zit bij mogelijk inkomensverlies, laten we dan de deal maken een basisinkomen te garanderen en dan kunnen we ook eisen stellen op vlak van emissies e.d. Besparen we meteen een hoop GLB gelden mee. 

Enfin, mooi dat deze argumentenwisseling tot stand is gekomen. Opent misschien nieuwe oplossingsrichtingen voor de lijsttrekkers en de verkiezingen. Maar ook goed als we het oneens blijven tot de volgende discussie. 

op de foto

Het is hier geen Facebook dus je ziet zelden foto's van mijzelf. En al helemaal niet als de credits ergens anders liggen. Maar vandaag een uitzondering. Naar aanleiding van mijn afscheid van WUR en het mij toegekende lintje kwam ik in de rubriek Onder Professoren van het AD/Groene Hart. 

Fotograaf Peter Franken ensceneerde daarbij een foto die een econoom moet verbeelden. Alsof wij geld kunnen laten groeien. Door een misverstand ter redactie haalde deze foto niet de betrokken krant en werd ik te midden van de strelitzia-bladeren van de buurman ten tonele gevoerd. Franken was zo aardig me een afdruk van de foto toe te sturen. Hierbij een foto van die foto. 

More - van P. Coggan

Het jaarlijkse boekenoverzicht van The Economist wijst nog eens op het boek More van Philip Coggan over 10.000 jaar economische geschiedenis. The Times was lovend en begint zijn recensie als volgt:

In 1850 it cost 35 cents to send a bushel of grain from Chicago to Liverpool. By 1912 steamships had cut the cost by 25 cents. That quarter-dollar changed the world. As it became easier and cheaper to buy and sell things internationally, trade soared. Exports accounted for almost 15 per cent of the world economy.

Wheat from the American plains and, after the development of refrigeration, beef from the Argentine pampas was shipped to Europe. The result was cheap food for workers and a rise in their real standard of living,” Philip Coggan says. “Back then, free trade could be a ‘populist’ policy.” However, European politicians then decided to put national pride above economic self-interest by opting for war

what's in a name

Bij het opruimen van een oud stapeltje De Wete's, het blad van de Heemkundige Kring Walcheren, kwam ik een exemplaar tegen uit 2006 (2006/3) dat o.a. een artikel over de herkomst van Walcherse familienamen bevat. Van de hand van C.M. Bierens - over Zeeuwse namen gesproken.

Rond 1200 waren de namen nog vooral Germaans, maar in de Middeleeuwen werden ze verchristelijkt, en de immigratie van Vlamingen en Fransen hielp ook nog een handje. Mijn voornaam heeft het artikel niet gehaald. Wel mijn achternaam. Poppe blijkt een oeroude Germaanse naam te zijn, die ook in Vlaanderen en Friesland voorkomt. Dat weten we dan ook weer. 

Kijk op het bedrijf

 Vorige week schreef ik in mijn BoerenBusiness column over het proefschrift van Kuperus en bedrijfsconcepties. Een aardige aanvulling vond ik terug in een artikel uit mei 2016, uit het blad Melkvee, dat ik kreeg toegestuurd. Het is een interview met de Vlaamse adviseur Johan Achten van bureau Liba uit Bocholt

Hij constateert dat de Vlaamse veehouder veel meer op winst en cashflow let. Dit omdat de grond veelal van de ouders wordt gepacht en dus niet als onderpand kan dienen. Hij legt uit  (ik kopieer een passage uit het artikel): dat er drie financieringsmethoden zijn: grofweg verdeeld in de Amerikaanse, Belgische en Nederlandse aanpak. „In Nederland financiert men bedrijven: de bedrijfsfinanciering. Je ziet daarnaast dat de Nederlandse melkveehouder vaak maar een beperkt aantal financieringen heeft. Een Belgische boer kan wel tien tot twintig financieringen hebben. Dat komt, omdat wij objectfinancieringen doen. Je koopt een trekker als object, maar net zoals in Nederland staat het hele bedrijf garant voor het financieren van de trekker of het object. De Amerikanen werken met de ‘non-resource’ lening. Alleen het object dat gefinancierd wordt, staat garant voor de financiering. Daarom moeten de Amerikaanse melkveehouders bij bijvoorbeeld de bouw van een stal meer eigen vermogen, ongeveer 40 procent, inbrengen en op een korte termijn van tien jaar aflossen. In slechte tijden kunnen Amerikaanse boeren daardoor veel eerder failliet gaan. De Nederlandse boer kunnen ze langer laten uitzingen door minimaal af te lossen en alleen rente te betalen. De sanering van de sector gaat in het Nederlandse systeem dus veel trager dan in Amerika.”

Nederlandse boeren denken aan terugverdientijd als criterium bij financiering, zo stelt Achten. Dat zou een Belg niet doen, die wil weten wat voor rendement hij er op maakt. 

Dit gaat niet zozeer over bedrijfsconceptie in de termen van Kuperus, maar geeft wel mooi aan hoe de manier van kijken de governance van de financiering bepaalt. Wat in het artikel buiten beschouwing blijft is dat de grondeigendom met een forse herwaardering gepaard gaat, vermogenswinst die buiten de resultatenrekening blijft. De boer die niet pacht is ook belegger.  

En dat blijft buiten beschouwing in het volgende citaat, dat desalniettemin het citeren waard is:

De Nederlandse boer doet het technisch al heel goed. Hier zitten weinig mogelijkheden om de kritische opbrengstprijs te verlagen, maar ze kunnen wel de vaste kosten verminderen, denken Achten en Aerden. „Goedkopere stallen, inrichting, bouwkosten en natuurlijk goedkopere grond”, stelt Achten. De ‘mindset’ van de Nederlandse boer moet veranderen. Het dient allemaal te draaien om economie. „Boeren is geen ‘way of life’. Voor belevingsboeren is geen toekomst. De crisis is dan ook geen melkprijsprobleem, maar een kostprijsprobleem”, meent Achten Uit 2016, maar nog immer relevant.

Digitaal in Londen

Vandaag was er de jaarlijkse conferentie tussen DEFRA (het UK ministerie voor landbouw) en de AES (de beroepsvereniging van landbouweconomen). Dit jaar over resilience in het voedselsysteem. Ik gaf een presentatie over de rol van data en digitalisering. Hier is de presentatie

ik leg ook nog een paar van mijn tweets vast: Nice lecture by prof. Bob Doherty (York) in the DEFRA-#AES conference: Rethink Resilience: it is about Robustness, Recovery, Reorientation and Reorganisation.

In the DEFRA-#AES conference @PeterFeindt presents @surefarmproject results. Policies are more oriented to robustness or at best adaptibility and seldom towards transformation. En:Transformation in policy measures seems to have mainly a symbolic function, but at leest communicates to actors where society wants to go.

Panic buying and absence of labour due to Covid-19 (and its outbreaks) were the issues that most of all threathened resilience of the food system in the last year, David Kennedy (Defra) explained in the Defra-#AES conference. And with Brexit the N.Ireland border gains attention.

De hommel

Soms krijg je een boek dat je zelf niet direct zou kopen, en dan toch een heel leuk boek blijkt te zijn. Het overkwam me met De vlucht van de hommel van de Britse bioloog en hommel-expert Dave Goulson. Hij bestudeert met zijn studenten over de hele wereld hommels (er zijn heel veel soorten en ook veel soorten zijn er niet meer). Het boek is dan ook in eerste instantie een reisverhalen boek met hemzelf en de hommel in de hoofdrol. 

Zijn reizen gaan onder andere naar Zuid Polen omdat dat eruit zou zien als Engeland honderd jaar geleden (en ja hij moet een politieagent flink betalen), de buiten Hebriden (idem), naar Ecuador, Davis Californië, en Argentinië. Op de laatste twee plekken was ik ook en zijn beschrijvingen zijn spot-on, hoewel ik tussen San Martin (de lage Andespas waar we uit Chili overheen reden) en Bariloche niet naar hommels heb gekeken. Dat in Davis elke auto stopt als je je hoofd draait, is een mooie waarneming. 

Op het landgoed Knepp in Engeland toont de bioloog zich een voorstander van rewildering, en zo komen ook de Oostvaardersplassen in beeld. Die zouden 25 km van het centrum van Amsterdam liggen, ik vroeg me af of dat geen mijlen moeten zijn. Volgens Google Maps is het naar de westelijke kant van de plaasen 42.5 km (start: de Dam). Vertaalfoutje?

Goulson maakt zeer aannemelijk dat er laatste 100 jaar door de ontwikkelingen in de landbouw veel biodiversiteit rond akkerbloemen, insecten en vogels verdwenen is (en idem in weilanden) en dat er momenteel veel zeldzame soorten te vinden zijn in de stad, onder andere op verlaten industriële plekken, die je dus eigenlijk niet zou moeten herontwikkelen. De NFU moet het dan ook een paar keer ontgelden, maar inmiddels heeft de Brexit voor Engeland (minder voor Schotland en Wales) een landbouwbeleid opgeleverd waar alle gelden binnen 7 jaar naar publieke diensten worden verschoven. Mooi experiment. 

Ik kreeg het boek bij mijn afscheid, dus als fotootje dan nog maar 1 keer de LEI-bij.erbij

 

Digitaal in Berlijn en Belgie

 

Het voordeel van digitale seminars is dat je van Berlijn naar Belgie kunt binnen een paar minuten. Afgelopen dagen was er een uitstekend symposium vanuit Berlijn over digitalisering in de landbouw, een bijeenkomst van EurAgri en het Duitse EU-voorzitterschap. Ik mocht er wat zaken naar voren brengen in het afsluitende panel. 

Vervolgens schakelde ik over naar België, waar de Belgische Landbouweconomen bijeenkwamen om over de effecten van corona na te denken. Ik presenteerde er mijn EuroChoices paper. Hier zijn de slides.

Dashboards

In mijn reeks columns voor BoerEnBusiness over bekende publikaties greep ik de dashboard mode aan om het proefschrift van Jan Age Kuperus uit 1970 te bespreken. Zie hier. 

Overschie en de potvissen

Enkele jaren geleden besteedde ik hier aandacht aan de geschiedenis van Overschie, waarbij het draaide om de landbouwkundige ontwikkeling via de spoelingslandbouw, de OLTM en de Gekro. Ik meldde de aanspoeling van de potvissen in 1937 in de Westerschelde die aan de Parkhaven tentoon werden gesteld, waarbij het vlees naar de destructie bij de Gekro werd afgevoerd en de botten naar wat nu Naturalis heet. Toch eens gaan kijken of dat skelet er nog is.

Toen ik dat verhaal onlangs in de familie opdiste, kreeg ik de volgende dag een link naar dit filmpje van Bas Romeijn toegestuurd. Die maakt films met historisch materiaal en deze gaat dus over de potvis met een verwijzing naar het destructiebedrijf van W. de Kroes. Ook bekend als de Gekro - de Ge in Gekro staan voor gebroeders. 

Overigens zag ik dat een van de oprichters van het Rotterdams Natuurhistorisch Museum op de site van dat museum staat waarbij hij ook triomfantelijk bij de potvis is gefotografeerd. 1937 was in Rotterdam dus niet alleen het jaar waarin de bouw van de Maastunnel startte, maar ook het jaar van de potvis. 

Farm2Fork

Op Foodlog fileren we de USDA-ERS studie naar de effecten van Farm-to-Fork. Ik deed ook een duit in het zakje, lees alhier. 

VIRO lezing

Gisteren wandelden we nog bij Dunea op Meijendel (foto), vandaag hield ik een lezing in een webinar van de VIRO, een club mensen die integraal naar ruimtelijke ordening kijkt. Zie hier mijn bijdrage, ontleend aan mijn eerdere presentatie in Friesland. 

Trilemma

 

Gisteravond nam ik deel in een paneldiscussie in Wageningen in de afsluitende sessie van de reeks Economic Perspectives for a Circular Food System. Geinspireerd door een column in de NRC van afgelopen zaterdag van Robbert Dijkgraaf leek het me wel aardig om het probleem maar eens te schetsen als een trilemma, dat sprak wel aan.

Een trilemma is meer dan een dilemma, het is een keuze uit 3. Dat kan lastig zijn als je met meerdere mensen moet besluiten. In sporttermen: als Ajax van Feijenoord wint, Feijenoord van PSV en PSV van Ajax, dan wordt het lastig om de landskampioen aan te wijzen. 

In de discussie over het voedselsysteem blijkt het lastig om een keuze te maken uit :]

a] lage voedselprijzen voor mensen met lage inkomens en internationale concurrentie (dat gaat ten koste van natuur en aantal boeren gezien de nodige schaalvergroting)

b] veel natuur en milieu (dat gaat ten koste van de lage voedselprijzen en de kostprijsverhoging leidt tot koude sanering en daarmee schaalvergroting)

c] veel boeren (weinig uitstroom leidt tot een te hoge kostprijs en intensivering die ten koste gaat van natuur en milieu).

We moeten het dus eens raken over een evenwichtige afweging. Probleem lijkt dat sommigen 1 doel heilig verklaren. Dan komen we er niet uit. 

Red de cowboy

Onder het motto Gedeelde smart is halve smart kunnen de Nederlandse veeboeren die zich weggezet voelen door de natuurbeweging wellicht troost zoeken met hun collega's in Montana, USA. Daar lijkt het nog een graadje erger want heeft men de natuur en het grootkapitaal tegen zich. De prairies zijn een van de vier grote wilde grasland-ecosystemen in de wereld (met Patagonië, Mongolië en Kazakstan) en worden door ranchers extensief gebruikt. Maar als het aan de doe-goed ngo American Prairie Reserve ligt gaan we over tot het verwilderen van de prairie met de inheemse planten en dieren as bizons, bighorn schapen wolven, grizzly beren en ander groot wild. Er zit veel groot geld achter deze organisatie, vooral  van de nieuwe rijken uit de high tech bedrijfstak in Californië. Die willen een Amerikaanse tegenhanger van de Serengetti. De eerste 850 bizons zijn er, doel: 10.000.

De boeren vrezen niet alleen de wildschade, door het doden van dieren en overbrengen van besmettelijke ziektes. De grondprijzen stijgen in het gebied, maar volgens de APR komt dat niet omdat zij ranchers uitkopen maar omdat stedelingen vanwege Corona buiten willen wonen. Dat klinkt me niet heel aannemelijk in de oren. In ieder geval leidt dat tot forse discussies in families en vriendenkringen van boeren die zich wel uit laten kopen.

De ranchers zijn een publieksvriendelijke campagne begonnen: Save the Cowboy Met posters van een paar oudere cowboys die op een hek zitten met in de achtergrond de oranje ondergaande zon. Dat slaat lokaal aan. Met oog op de toeristenmarkt zou ik eerder gekozen hebben voor een lonesome riding cowboy te paard die appelleert aan de toeristen die zijn opgegroeid met Rawhide en Lucky Luke. Maar dat terzijde.

The Economist: rewildering the prairie - where the wild things are. 14.11.2020

Gelderswoudsepolder

We wandelden vandaag 14 km vanuit Benthuizen door de Gelderswoudsepolder. Aan de hand van een route uit het wandelgidsje Wandelen in Rijnland van Cock Hazeu en Peter Kuiper. Met lenteweer in november. 

Ik leerde dat de kerkepaden waarover we liepen een direct gevolg zijn van de godsdienstvrijheid die de Republiek als eerste invoerde. En dat de op een oeverwal gebouwde buurtschap Weipolder groot werd van Goudse en Leidse kaas omdat die makkelijker te vervoeren was naar de stad dan de dagelijkse consumptiemelk. Deed me denken aan de oude regel: hoe verder van de stad, hoe harder de kaas. En Zoetermeer was ooit boterdorp, Leidsche wordt meen ik gemaakt van afgeroomde melk. Ze is minder vet. En Leidse kaas is komijnekaas maar niet alle komijnekaas is Leidse. 

Onder Professoren

 

is de titel van een boek van W.F. Hermans maar ook van een rubriek over wetenschappers (met wat voor titel dan ook) in de Groene Hart editie van het Algemeen Dagblad. Vandaag brengt men een interview met mij: Zie alhier.

Rozen uit Almere

 Het tweede verhaal dat in Het Blad (zie de blog van gisteren) mijn aandacht trok was dat over de teloorgang van de rozenteelt in Almere. Kommer in de Kas zo staat er op de voorpagina, maar het verhaal is getiteld "Het gaat niet altijd over rozen" en is een mooie rapportage van Freek Schravesande. Aan de rand van Almere Buiten verrees een tuinbouwcomplex. Tuinders moesten weg uit Sloten bij Amsterdam om ruimte te maken voor het Olympisch Dorp, dat er uiteindelijk niet kwam omdat de Spelen van 1992 naar Barcelona gingen.

Maar de tuinders dus naar Almere, en ze kregen gezelschap van anderen, onder andere uit het Westland, Noordwijkerhout, Zoetermeer en Roelofarendsveen. Ze waren zeer welkom in het nieuwe land. Prima kavels met alle voorzieningen inclusief kabel-tv. De planning van de new town Almere pastte wel bij het denken van de geconditioneerde glastuinbouw. De jaren 90 waren een boomperiode, en rond de eeuwwisseling stond er 1000 ha in Nederland. De droom werd wreed verstoort door de concurrentie uit Afrika (niet in de laatste plaats door Nederlandse telers, die veel verder getrokken waren dan Almere. 

In Nederland was schaalvergroting nodig, maar dat was lastig op de Buitenvaart: wat ooit optimaal was voor het gezinsbedrijf, bleek te klein. En alle tuinders waren zo ongeveer in dezelfde leeftijdsklasse gearriveerd, dus uitbreiden doordat buurman te koop kwam was onmogelijk. Toen in 2008 de gasprijzen stegen stortte de zaak in. 

Het leidde tot spanningen, juist ook onder de bevriende telers in het gebied. Vooral door sociaalpsychologische processen. "Brood op de plank heb je in Nederland altijd" want werk zat zegt een van de tuindersvrouwen. Maar de stap zetten naar ander werk, dat is het probleem. Het leidde tot boosheid op de overheid. Het idee dat in het Westland de gemeente meer doet voor zijn tuinbouw dan in het grote Almere. 

Naar schatting is tweedeerde van de telers gestopt. Vooral de grotere. Iemand met een Europees monopolie op de Bombastic, een exclusieve roos met beleving, geen "benzinestationroos".hield het vol. Probleem was daarmee verschoven naar de stranded assets van de 30 jaar oude kasssen. Met ruime interpretatie van het bestemmingsplan werden kassen omgetoverd in een showroom van een hoverniersbedrijf (opgezet door een tuinder) en caravanstallingen (waar niet, hoewel het een van de eigenaren van zo'n stalling ontgaat waarom mensen 30.000 euro betalen voor een ding dat 48 weken ergens moet worden gestald).  Juist die stallingen werden een doorn in het oog van de gemeente en de telers die doorgingen in de bloemen. Die hadden belang bij tuinbouw, met verduurzaming van het complex. Voor verduurzaming is een collectieve inkoop gewenst. Daarmee ging de samenhorigheid verder onderuit. En de gemeente vond dat caravanstalling niet verder mocht uitbreiden, zodat de winst van het stallen naar de eersten blijft gaan, die het bestemmingsplan zeer breed hebben geïnterpreteerd en worden gedoogd. 

Vervolgens begon er nog iemand met dagbestedingsactiviteiten voor mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt (inmiddels de grootste werkgever) in een kas, een ander een Kersenkas met zelfpluk, kassen met paardenpension (paardenmeisjes genoeg in Almere), een bromeliakweker begon met moutainbiken in de kas, en iemand startte een Surinaams moestuincomplex. Gevolg is wel dat de 15 van de 60 glastuinders nu verspreid over het complex zitten. Voor ruilverkaveling is het te laat. Een projectontwikkelaar wilde de helle zaak wel omzetten naar woningbouw, maar daar ziet Almere niets in. Die bouwt liever elders (op maagdelijke grond?). 

Sinds 2017 is er dan een nieuw bestemmingsplan. Met glastuinbouw als "hoofdfunctie" maar met 90..000 m2 caravanstalling, 5 paardenhouderijen a 50 paarden, de mogelijkheden voor een camping in de kas, kleinschalige horeca, workshops in de kas, een tuincentrum, talloze nevenactiviteiten aan huis van kapsalon en wasserette tot thuisprostitutie. En ook bewoning zonder kas is mogelijk, dus de eerste villa-bewoners hebben de kas gesloopt. 

Al met al een geweldige case over ruimtelijke ordening en het mislukken ervan als je niet vooraf daar planmatig mee bezig bent. Ook een mooi voorbeeld van de vloek van gezamenlijke vernieuwing waardoor er later geen ontwikkelingsruimte is. Het lijkt me een case om op de Floriade te presenteren, er gaan nog veel tuionbouwgebieden bij wereldsteden zo iets meemaken. 

Heerlijke vis[rechten]

 Het Blad, zoals het magazine van NRC-Handelsblad zichzelf tegenwoordig met enige arrogantie noemt, had vorige week een paar mooie verhalen. Allereerst over zo ongeveer de laatste Nederlandse riviervissers. Frans en Frans (jr) Komen. Ze verdienen aardig aan de vis en worden betaald om palingen voorbij een waterkrachtcentrale te helpen. Dat zij het gered hebben in de concurrentie komt doordat ze alle dubbeltjes opzij hebben gelegd om heerlijke visrechten te kopen: "waar onze collega's elk jaar een duurbetaalde vakantie namen, hebben wij sinds 1975 elk jaar gespaard. En zodra die oude zakelijke rechten vrijkwamen, bijvoorbeeld omdat de eigenaar die ze bezat overleed, waren wij de man". Zo scharrelden ze een aanzienlijk visareaal bij elkaar. Tegen die rechten wordt overigens regelmatig geprocedeerd, onder andere door sportvissers, maar Komen's jongste zoon is maritiem advocaat en bewaakt de oude rechten. En Unesco heeft ze op de lijst immaterieel erfgoed gezet. En dus vissen ze ook op vissers: vooral buitenlanders die een hengel uitgooien en dan 50 euro kwijt zijn voor hun visrecht.  Mooi voorbeeld dus van een immaterieel actief en hoe het de kleine man beschermt. 

WEIRD Boekentip

The Economist van vorige week recenseerde het boek The Weirdest people in the World: how the west became psychologically perculiar and particularly prosporous van Joseph Henrich. Het gaat om de aloude vraag waarom het westen zo welvarend of wel zo WEIRD is geworden. De auteur verzon de afkorting WEIRD: Western, Educated, Industrialised, Rich en Democratic als atrributen van een samenleving die meer uitzondering dan regel is. Achter WEIRD gaan dan zaken schuil als open houding ten opzichte van experimenten, respect voor de wet (ook al gaat dat ten koste van eigen positie),bereidheid vreemden te vertrouwen e.d.

De Harvard hoogleraar in evolutionaire biologie zoekt het al in de Middeleeuwen, onder andere doordat de kerk de kracht van gemeenschappen ondermijnde en door het verbod op huwelijken in de familie (tussen bv. neven en nichten) verbood. Dat is dus eerder dan de protestantse reformatie waar Weber op wees. De recensist heeft hier overigens twijfels bij, die denkt dat de kerk vooral realistisch was bij het ontstaan van steden waar familiebanden afnamen. In ieder geval ook hier dus aandacht voor religie en de extended family banden als blokkade voor vernieuwing. 

Al met al misschien toch een boek voor de leeslijst. 

in ESB

ESB, het economenblad Economisch-Statistische Berichten, maakte een zeer nuttige special over Duurzame landbouw. Zelf droeg ik met Roel Jongeneel bij met een artikel over het nut van emissierechten. Zie alhier. en mooi dat LNV dit gesponsord heeft.

Friese film

 in aanvulling op de post van gisteren: de organisatie heeft de film van de presentaties van gisteren online gezet. 

Op en over Friese grond

Vanmiddag trad ik op in een webinar van de FMF en het Living Lab Friesland over de rol van grond in het realiseren van andere bedrijfsstrategieën, met name rond natuurinclusief. 

Uitgezonden vanaf de boerderij van Harmen van der Bij in Poppenhuizen. Uit Zwitserland kreeg ik meteen een fotootje van Poppenhusen maar dat terzijde. Gewoontegetrouw de slides op Slideshare. 

kleine boeren op Foodlog

 Foodlog nam de column over het Kleine Boerenvraagstuk uit de jaren 50 (en nu) over. Voor wie wil discussiëren, klik hier.

Economics of belonging

Een boektip van Marike Stellinga in haar NRC column van dit weekend: The Economics of Belonging van Martin Sandbu. Die onderbouwt dat het rechtspopulisme dat zich uit in Brexit en Trump niet het gevolg is van globalisering en zelfs niet van liberalisme, maar van automatisering waardoor banen verdwijnen of gevreesd wordt dat ze verdwijnen. En daarbij passende deregulering van de arbeidsmarkt (en dus toch wat van het neo-liberalisme). Verder weg van het Scandinavische arbeidsmarkt model met makkelijk direct ontslag maar veel geld voor scholing, werkbemiddeling etc. Lees dat boek, zo eindigt ze haar column 

Chicken in China

 Vorig weekend bracht The Economist in zijn rubriek Chaguan onder de titel Chicken and Egg even de pluimvee industrie in kaart. Dit om te laten zien hoe lastig het Chinese credo is om onafhankelijk ten opzichte van import te zijn te combineren met de wens van een efficiënte productie van pluimveevlees.

De Westerse kip die witte-verenvlees produceert wordt namelijk gedomineerd door een duopolie van de firma's die eigenaar zijn van de bloedlijnen (rassen): Aviagen (uit Alabama maar eigendom van de Duitse EW Groep) en het Amerikaanse Tyson. Die houden hun basis fokmateriaal op een paar zeer goed beveiligde plekken in Amerika en Groot-Brittannië. Die kippen komen daar niet weg. Wel hun afstammelingen, 1 pedigree hen is wel goed voor 4 miljoen stuks directe en indirect afstammelingen. De tweede generatie gaat naar een beperkt aantal fokkerijen in oa Brazilië, Nieuw Zeeland en Groot Brittannië, vooral uit oogpunt van risicobeheer. De derde generatie eendagskuikens gaan de wereld over, waaronder naar grote broederijen in China. Daar zorgen ze voor de 4e generatie, ouderdieren. En die hun kuikens, de 5e generatie zijn de vleeskuikens die uiteindelijk als pluimveevlees eindigen.

Door de jarenlange veredeling zijn die dieren erg efficiënt in hun voergebruik. Dat kun je van de niet sterk veredelde Gele-verenvleeskip niet zeggen. Dat zijn de oorspronkelijke Chinese rassen. Die groeien veel minder snel en behoeven meer voer per kg vlees. Volgens het blad half zo snel en dan zouden ze nog maar de helft wegen. Die probeert men wel te verbeteren maar kruisen met 4e generatie buitenlandse kippen is een slecht startpunt. Sommigen roepen op om toch maar eens met moderne technologie vaart te zetten achter de veredeling van de Chinese kip. Die hoeft niet op de westerse kip te gaan gelijken want de Chinezen zijn minder gefocused op het borstvlees en houden ook wel van bevleesde poten. Maar of dat echt vleugels krijgt?. Vooralsnog is de mondiale verwevenheid in de veredelingsketens een gegeven. 

Economist 31.10.2020

Afscheid van Wageningen UR

Woensdag eindigde ons 3/daags symposium Dutch Agriculture, European Policies and Global Food System Transitions in de afscheidsredes van collega Ruerd Ruben en mij. Dat liep uit op een toespraak van de Burgemeester van Zuidplas die me benoemde tot Officier in de Orde van Oranje Nassau  - een grote eer. 

Dat ging allemaal digitaal in deze Coronatijd. Voordeel is dat het goed na te lezen is. en dat toespraken nog eens bekeken kunnen worden. Voor wie op zoek is naar het materiaal en hier terecht gekomen is, geef ik een aantal links.

De website van het symposium met alle lezingen, papers en toespraken inclusief die van Louise Fresco en de burgemeester Han Weber  staan hier.

Ook mijn afscheidsrede It's time for departure kun je daar bekijken en nalezen. De powerpoint staat gewoontegetrouw op SlideShare. 

Een aankondiging van mijn vertrek staat ook op de WUR website

Verder was een en ander aanleiding tot berichtgeving in Resource (zie hier)  dat me met dezelfde fraaie foto van Harmen de Jong, gemaakt met Zevenhuizen op de achtergrond, een artikel wijdde aan mijn gezichtspunten over de GLB onderhandelingen (zie hier). 

Mijn afscheidsrede vond zijn weg naar Trouw, via een interview met fraaie foto's gemaakt door Koen Verheijden bij de andere buurman. Dat interview staat hier., Nieuwe Oogst rapporteerde het opspelden van de versierselen van de koninklijke onderscheiding in eigen studeerkamer. 

Wie over mijn suggesties over het landbouwbeleid in Nederland wil discussiëren kan terecht op Foodlog. 

Column Kleine-Boerenvraagstuk

 Voor een column op BoerenBusiness herlas ik een klassieker over het kleine boerenvraagstuk. zie alhier

Lijstje: perioden in het vennootschapsrecht

 Mooie column van Marike Stellinga in de NRC van afgelopen zaterdag. Te laat om woensdag mee te nemen in mijn afscheidsrede van WUR maar mijn analyse van de laatste 40 jaar heeft dezelfde boodschap. Ze bespreekt in essentie de oratie van Vino Timmerman, hoogleraar ondernemingsrecht aan de EUR. Hij schetst de geschiedenis van het land aan de hand van het vennootschapsrecht dat door de geschiedenis getekend werd. Het levert een lijstje van periodes op:

1. 1880.1940 De opkomst van de ondernemingen. Veel van onze grootbedrijven ontstonden toen, van Shell tot AH. 

2. 1945 - 1980 De sociale onderneming: de verzorgingsstaat wordt opgebouwd en in de ondernemingen krijgt de factor arbeid medezeggenschap.

3. 1980 - 2015 De periode van de bijna-exclusief economische onderneming. Kapitaalmakrten worden vrijer, buitenlanders nemen de factor kapitaal in de onderneming over. Ondernemingen komen losser te staan van de gemeenschappen waar ze uit voort komen. Vakbonden worden zwakker, hoge dividend uitkeringen en prestatiebonussen. Inkoop van eigen aandelen om de koers op te jagen. Het stakeholder model wordt met de mond beleden als dat uitkomt, het doegedrag is anders dan dit zeggedrag.

4. Nu; het tijdperk van de politieke onderneming. De staat als aandeelhouder of instandhouder van zombie-ondernemingen. Tech ondernemingen die politieke eisen mee krijgen om het debat te modereren.

Stellinga besluit met een mooie conclusie "Liever breek je die macht door consumenten eigenaar te maken van de data die ze voor big tech genereren". Precies de conclusie die ik ook trek. 

NAV: M. Stellinga: Nieuw: de politieke onderneming. NRC 31.10.2020

Bromsnor te Oostkapelle

 In een opruimactie lees ik in een doosje met oude exemplaren van De Wete, het blad van de Heemkundige Kring Walcheren. De eerste uitgave van 2006 bevat een leuk verhaal van de Veldwachters die in de 19e eeuw hun intrede in het land deden, en in het bijzonder enkele ervaringen uit Oostkapelle.

De veldwachter stamt uit 1791 toen de Fransen de Garde de Champetre invoerden. Vier jaar later werden Belgie en Zeeuws Vlaanderen bezet dus de Nederlandse eerste veldwachters moeten tussen Hulst en Sluis worden gezocht. In 1810 volgde het Koninkrijk Holland en kreeg elke gemeente de door Swiebertje onsterfelijk gemaakte Veldwachter. In 1943 voegden de Duitsers de Veldwacht bij de Marechaussee en na de bevrijding kregen we gemeentepolitie (in de steden) en rijkspolitie (in de dorpen) die in 1981 fuseerden. 

De veldwachters moesten de orde handhaven, en dat hield heel wat taken in waarvoor ze maar zeer matig werden betaald. Ze werden benoemd door de gouverneur/commissaris van de koning. Gezien het karige loon moest er veel worden bijgeklust, als gemeentebode, postbode, havenmeester, klokkenluider etc. De door hen uitgevoerde sociale controle (ook op bedelaars en vreemdelingen) werd door de bevolking lang niet altijd geapprecieerd en een kleine misstap van de veldwachter had vaak grote gevolgen voor hem. Vooral als de relatie met de burgemeester niet te best was, want daar werd geklaagd. 

Zo werd in Oostkapelle zowel in 1847 als 1891 de veldwachter weggestuurd. In 1847 was dat een direct gevolg van de landbouwcrisis (de aardappelcrisis) van 1846/47. Er dreigde hongersnood en de autoriteiten bestelden een aantal militairen die in het uitgestrekte dorp met zijn bossen, moestuinen en boomgaarden, maar ook gelegen aan een doorgaande weg, de orde moesten helpen handhaven. Ook een nachtwacht werd ingesteld. Maar veldwachter van Haren werd gezien als zwak en lui en ook nog op dronkenschap betrapt. Hij werd overgeplaatst naar Oud-Vossemeer. 

In 1891 moest Willem Steur als veldwachter het veld ruimen. Hij werd er van beschuldigd enkele incidenten niet te hebben vervolgd. In 1890 was er een stuk van de vlaggenmast van de toren geschoten (voor wie de toren kent: nog best een kunstje). En een paar maanden later hadden 5 jongens sprokkelhout van het strand meegenomen, wat volgens de veldwachter niet strafbaar was, maar volgens de burgemeester wel. En er speelde een conflict tussen de veldwachter en wethouder Lantsheer, die door de veldwachter niet vertrouwd werd en van een jachtovertreding werd verdacht. De burgemeester vond dat de veldwachter ook enkele zaken rond vernielingen van toegangshekken langs de openbare weg had moeten oplossen, maar dat was de veldwachter niet gelukt. En zo werd hij opgevolgd door veldwachter Jan van Sluijs, die van Zoutelande kwam en met Jacomina Boone was gehuwd. 

Leuk, die oude verhalen met bekende namen...

Uit: Albert L Kort: Gezond en sterk - veldwachters in Oostkapelle, De Wete 2006/1

Farm Boy in Foto Museum Den Haag

 De NRC meldt dat het Foto Museum in Den Haag een tentoonstelling heeft van William Wegman. De poster Farm Boy fungeert blijkbaar als blikvanger (zie hiernaast). Die komt uit het boek Farm Days. Ken ik nog niet maar het lijkt grappig genoeg om eens te pakken te krijgen. 

Onrustige elite

 Nog een boeiende column in The Economist van dit weekend, dit keer die van Free Exchange. Die gaat in op het werk van Peter Turchin over cliodynamics. Daar had ik eerlijk gezegd nooit van gehoord. Hij ziet een patroon waarin met een 50-jarige cyclus de maatschappij gaat van sterke polarisatie en gebrek aan samenwerking (rond 1900 was het in de VS in de politiek ook een janboel) naar samenwerking (zoals in de jaren 50 en 60) en weer terug. Een soort lange golf dus. 

Vanuit een complex adaptive system ziet hij een klassestrijd waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor een goed opgeleide klasse met hoge verwachtingen die niet tot de elite door weten te dringen omdat er te weinig banen zijn (bezuinigende overheid, weinig bedrijven door monopolievorming). Die groep komt niet aan zijn trekken en trekt via populisme aan de bel tot de verwachtingen bekoeld zijn. Met andere woorden we hebben teveel mensen verkeerd en te hoog opgeleid, geen wonder dat het belang van vakmensen weer wordt benadrukt.

Het lijkt me een redelijk discutabele theorie, maar het lijkt wel een aantal politieke verschijnselen te verklaren (zoals het feit dat bij hoger opgeleiden of hogere klassen Corbijn (UK Labour) en Bernie Sanders (VS) het beter deden dan bij lagere klassen. In ieder geval doet economische ongelijkheid er toe, en dat heeft ook met verwachtingen te maken. Zo zou de Franse revolutie niet zozeer een gevolg van armoede zijn geweest maar een clash tussen de beneden zijn capaciteiten werkende beter opgeleiden en de landadel. Ook 1848 was een probleem van een overschot aan geschoolde mannen. En de Amerikaanse burgeroorlog was niet alleen over slavernij maar ook opkomende Norodelijke kapitalisten tegen Zuidelijke plantage-eigenaren.  Ook nu zou er 'elite-overproduction' zijn, waarbij de toegang tot de stad (betaalbare woningen e.d.) niet makkelijk is. De VS zou 25.000 juristen per jaar teveel produceren, in het VK zou 30% van de afgestudeerden beneden zijn opleiding werken. 

The Economist, Graduates of the World, Unite. 24.10.2020

social media

 

De discussie over de social media en de tech platforms, die deze week een nieuwe ronde inging met een aanklacht in de VS tegen Google van misbruik van een dominante positie, geeft dit weekend ook in The Economist aanleiding tot stukken. De editorial bepleit om dit soort zaken op vier niveaus te bekijken: harm, dominance, remedies en delay.

De Schumpeter column van het blad ziet 3 oplossingsrichtingen om de zaak wat evenwichtiger te maken: via het individu, het collectief of de staat. Tot de eerst hoort het runnen van de social media als een utility waarbij de gebruiker betaalt. Tim Berners Lee houdt houdt zich bezig met WeMe, een Facebook-achtige waarin je met geld betaald in plaats van met je data, en dan ook geen advertenties krijgt. 

Een ander voorbeeld is het Vlaamse Inrupt dat met steun van de overheid een datakluisje, een 'pod' voor elke inwoner aanlegt als een data platform waarop bedrijven dan apps kunnen laten draaien die de toestemming van de dataeigenaar moeten hebben. Men voorziet onder andere toepassingen rond financiële data. Lijkt me op ons FI-space concept te lijken. 

De collectieve aanpak is het vormen van "unions", vakbonden of beter data-cooperaties van burgers die een een deel van de winst van de platformen opeisen, net zoals vakbonden niet uit zijn op het vernietigen van een bedrijf, maar wel een groter deel van de toegevoegde waarde willen hebben.  En dan zijn er de overheden, die zoals de EU met de GDPR de markt kunnen beïnvloeden. 

Nationale landschappen

Wie zich door Corona aan huis gebonden voelt moet zich mentaal verplaatsen in vakantiebestemmingen zo begreep ik pas van een psycholoog in de NRC. In dat kader kan ik het boek Nederland - vakantie in eigen land van ReisReport aanbevelen. Het ziet er uit als een mooie A4 reisgids en in zekere zin is dat het ook. De auteurs maken van die boeken van verre streken maar doken met de eerste golf op Nederland en beschrijven de 20 Nationale landschappen. Mooie foto's, leuke beschrijvingen van de landschappen, de plaatsen die het bezoeken waard zijn en ze geven wandel-, fiets- en soms ook vaartochten. En (gesponsorde ?) tips voor leuke overnachtingen, veelal in B&Bs. Je krijgt zin om voor elk landschap een midweekje te reserveren. Dus of het helpt ?

Herfst

Komende dagen krijg je paddenstoelen als fotootje bij de posts want het is herfst. Gistermiddag bezochten we de heemtuin aan de 's Gravenweg in Capelle a/d IJssel. Daar kun je nu de herfst beleven. Een aanrader. 

De veiling en de Nobel

Veilingen lijken in de landbouw op zijn retour. Misschien dat er nog eens ergens een boedeldag is en we hebben de bloemenveiling nog, maar in de groenten lijken de partijen niet alleen over prijs en directe levering te willen spreken maar ook over allerlei andere zaken in de transactie. En dan is een veiling niet meer zo efficient. 

Maar in de rest van de economie is de veiling in opkomst, neem alleen al het veilen van advertentieruimte op de tech platformen (sociale media etc) en de overheid die zendfrequentis veilt. Geen wonder dus dat de Nobelprijs weer eens is toegekend aan experts in de veilingtheorie. Paul Milgrom en Robert Wilson, beide van Stanford (en Wilson was ook de promotor van zijn ztudent Milgrom).

Want veilingtheorie is niet zo simpel. We kennen natuurlijk de klassieke veiling bij opbod (in de literatuur: de Engelse veiling). Daar leren de bieders in het proces wat de ander er voor over heeft.  Zo ontdekken ze samen de waarde. Maar het kost tijd dus wij vonden de Nederlandse veiling uit: bij afslag. Gaat lekker snel en blijkbaar is het niet zoals bij een schilderij belangrijk om te leren wat het te verkopen spul waard is in de ogen van anderen. En als je als verkoper geluk hebt haal je ook nog wat marge binnen tussen de hoogste bieder en die net eronder. 

Een gallerie met oude meesters in Ede past nog al eens een Vickeroy veiling toe. Dat gaat in 1 ronde met biedingen van alle kopers (ook snel, je hoeft niet bij elkaar te gaan zitten) en de winnaar betaalt niet zijn eigen biedprijs maar die van nummer 2 die er net naast grijpt. Bieders ontlenen dus geen informatie aan andere bieders (de biedingen zijn onafhankelijk). De regel dat je de prijs van nummer 2 betaalt verleidt de bieders om het achterste van hun tong te laten zien zonder dat ze slachtoffer van de 'winners' curse' worden: het gevoel dat je toch weer teveel hebt betaalt. Het leverde al in 1996 een Nobelprijs op.

Wilson onderzocht nog ingewikkelder gevallen zoals het veilen van olievelden. Daar hangt de waarde af van de hoeveelheid olie die men in het veld veronderstelt maar ook van de kundigheid van de bieder om het er uit te krijgen. Dat maakt de price discovery lastiger. Voor het veilen van frequenties (en inmiddels ook elektriciteit) ontwikkelden de winnaars de SMRA - Simultaneous Multiround Auction) waarin bieders in meerdere ronden op meerdere objecten tegelijk mogen bieden. Na elke rond krijgen ze wat informatie terug over prijzen en biedingen. Dit blijkt spectaculaire bedragen uit de markt te halen.  De eigenaar (vaak de overheid) profiteert dus ten opzichte van het bedrijfsleven dat biedt. 

Gebaseerd op The Economist: Winning bids, 17.10.2020

Tuindiplomatie

 

Onlangs pleiite HCCS baas Rob de Wijk voor meer aandacht in de geopolitiek van Nederland voor de agrarische sector. Ik weet nooit zo goed wat je daar dan bij voor moet stellen in een op handel georiënteerd land, hoewel het een feit is dat een Nederlandse premier in China meer over landbouw praat dan hier. Met stikstof misschien niet meer, maar dan wel positiever.

Enfin, vroeger tijden levert wel een mooi voorbeeld op van tuindiplomatie. Lenneke Berkhout beschrijft in haar proefschrift (handelseditie) Hoverniers van Oranje een mooi voorval. Johan Maurits (de gouverneur van Nederlands Brazilië en bouwer van het Mauritshuis) was vanaf 1647 stadhouder voor Kleef, een deel van Brandenburg. Hij wilde vrede tussen Brandenburg en Frankrijk en stuurde zijn tuinman naar Versailles om Lodewijk XIV met een nieuwe snoeischaar gunstig te stemmen. Johan Maurits had namelijk de takkenschaar ontworpen en die werd daadwerkelijk gedemonstreerd aan de Zonnekoning, de dauphin en de eerste minister Jean Baptiste Colbert. Dat was een succes, de koning was tevreden en de tuinman werd gedwongen nog drie maanden te blijven om zijn kunsten te vertonen.