Groningse inpolderingen

Nooit gerealiseerd dat in Noord-Groningen de dorpen veel verder van zee liggen dan in Friesland - hoewel ik daar ook niet veel meer weet te bedenken dan Paesens & Moddergat resp. Holwerd als kustplaatsen. Maar dat je in Groningen tal van polderdijken met hun coupures door moet vind ik een van de aantrekkelijkheden van een autotochtje in de zomer door dat landschap.
De NRC van vandaag komt met een verklaring: in Groningen waren de boeren eigenaar van de buitendijkse grond cq. hadden het recht op de buitendijkse aanwas. In Friesland niet zodat er geen prikkel was. In Duitsland wel maar dan werd de deelstaat eigenaar van het land, en dus was er de facto ook geen prikkel. Dat moet dan in de 19e eeuw nog zo zijn geweest want veel polders dateren uit die tijd. De fameuze Westpolder uit 1875. Maar er is ook nog een polder uit 1940, ten Noorden van Uithuizen.
De NRC verwijst verder naar het boek Schaduwkust van Ineke Noordhoff. Zetten we op de leeslijst.

Metamorfose van de WUR

Al eerder meldde ik het boek Metamorfose, dat Martijn de Groot  en Joost van Kasteren schreven bij het 100-jarig bestaan van Wageningen UR en dat bespreekt hoe in de afgelopen jaar de organisatie wereldtop werd.
Een mooi boek. Op een paar plekken heeft de eindredactie een foutje gemaakt, maar dat mag de pret niet drukken. Informatief, zelfs voor wie het meeste heeft meegemaakt. Door de lange lijnen vallen veel zaken op hun plek. Zelf leerde ik het meest van de beschouwingen over het onderzoek naar natuurbeheer en naar voeding. Beide had ik misschien wel eerder willen lezen. Dat had ook gekund als het niet wat langer op de salontafel had gelegen.

VS-EU: risico vs solidariteit

Amerikanen zijn indivdualistischer en risico-toleranter dan Europeanen die meer op solidariteit gericht zijn. Als het ter sprake komt suggereerde ik bij een etentje of onder de borrel nog wel eens dat wij de mensen met een hoge risico-tolerantie hebben laten emigreren. Voor zo'n stap moet je immers wel wat durf hebben. En dat dus als gevolg de achterblijvers minder veranderingsgezind zijn.

Jeroen Bosch in het Prado

Tot mijn verbazing komt The Economist van 16 februari in zijn nieuwe rubriek Graphic Detail met bewijs voor deze hypothese. Dat bewijs begint met het feit dat individualstische mensen minder gebruikelijke voornamen hebben. In landen met relatief weinig nadruk op persoonlijk succes volgens een lage score op de Hofstede index voor individualisme, zoals Duitsland, Oostenrijk en Israel hebben veel mensen dezelfde voornaam (cijfers 2017). In individualistische landen als Nederland en de VS zijn er minder gemeenschappelijke voornamen. De verschillen zijn behoorlijk: 18% van de kids in Israël heeft een voornaam uit de top-10, tegen 8% in Nederland. En mensen met bijzondere voornamen blijken meer individualistisch te zijn.
Vervolgens blijkt dat Scandinavische emigranten naar de VS meer dan gemiddeld bijzondere namen hebben. De top10 namen van meisjes (Ane, Maren, Karen, etc) en van jongens (Jens, Niels, Hans etc.) komen onder emigranten naar de VS zonder uitzondering veel minder voor dan bij de achterblijvers.
Een bijzonder bewijs kwam met vorst in 1860 in Zweden waardoor oogsten tekort schoten. Vooral in de buurt van havens leidde dat tot emigratie, meer dan op andere plekken. En juist in die regio's vormden de achterblijvers vakbonden en linkse partijen deden het er beter. Ofwel: de individualisten die een gokje durfden te wagen, vertrokken. De achterblijvers zochten steun bij elkaar.
En dat werkt door tot heden ten dage: vooral in de oude frontier-staten in de midwest van de VS. Daar woonden ooit veel mensen met de meest uiteenlopende voornamen. En ook nu heeft men er weinig op met belastingen.

duurzaamheidsverslaggeving

Ik zette gisteravond een stuk op LinkedIn met een pleidooi om overal in de EU dezelfde duurzaamheidsboekhouding in te voeren, zodat we via het FADN ook de resultaten op het vlak van duurzaamheid tussen lidstaten kunnen vergelijken. Hier vind je het pleidooi

veenweide iconen

West-Nederland zakt langzaam weg. Een paar mm per jaar zo leerde ik maandagavond in de Rode Hoed bij It;s the food my friend. Ooit lag het veenpakket hoger dan de afwatering. (die ook nog hoger lag, op NAP niveau, zo neem ik aan). Bodemdalingsdeskundige Gilles Erkens van Deltares stelde dat het in ieder geval twee iconen heeft opgeleverd, dat veenweide-grasland dat te laag kwam te liggen voor de akkerbouw: de kaas en de windmolen. Dat laatste was overigens een Belgische uitvinding, zo deelde hij mee. Voor zover dat bestond althans...

metamorfose

Vorig jaar bestond WUR 100 jaar en dat leidde tot een jubileumboek Metamorfose. En een supplement daarop. Ze lagen lang op de hoek van de tafel, maar nu vond ik tijd om er aan te beginnen. Allereerst het supplement, dat de eerste 75 jaar behandelt (imdat er al een uitgebreid wetenschappelijk werk op dat vlak was).

Wageningen, Suriname

Het blijkt dat Wageningen vooral Wageningen is geworden omdat de gemeente halverwege de 19e eeuw een HBS wilde. Maar dat was te duur voor het stadje van 6.000 inwoners. Totdat de rijksoverheid, zo ging althans het gerucht, subsidie over zou hebben voor enkele landsbouwscholen die voortbouwden op middelbaar onderwijs. En zo kwam er in 1869 een HBS. En in 1873 kreeg die de landbouwopleiding: na 3 jaar HBS stroomde men niet door naar de bovenbouw van de HBS (die toegang gaf tot een universiteit) maar naar de rijkslandbouwschool. De landbouwhogeschool is van 1918, vandaar dat jubileum.
Verder is opvallend in het boekje van Leo Klep dat tot na de Tweede Wereldoorlog het vooral ook een opleiding voor de kolonien was, tot wel de helft van de studenten ging in Indie aan de slag. Niet zo raar misschien: de Nederlandse boerenbedrijven waren vaak klein, waar de volgende generatie het vak thuis leerde of op een regionale landbouwschool. Veel organisaties in de landbouw waren kleine lokale cooperaties, de vraag naar afgestudeerden voor het ministerie, de productschappen, de centrale cooperaties explodeerde pas in de jaren 50 met de modernisering (het boekje legt uit hoe landmeetkunde populair werd met de ruilverkavelingen).
Maar Indonesie was anders. De (veelal niet armlastige) planters stuurden hun zonen naar Deventer en Wageningen en de grote koloniale ondernemingen konden wel wat academische kennis gebruiken.

Panorama Nederland

Voor wie het nog niet gelezen heeft; in december bracht het College van Rijksadviseurs Panorama Nederland uit. Een inspirerende kijk over hoe ons land zich naar 2050 zou kunnen ontwikkelen. Met ook wat prikkelende suggesties voor de landbouw.  Scheiding van grondloze bedrijven naar industrieterreinen, verweving met natuur. En erkenning van het publieke karakter van grond. Bovenal naar analogie van Panorama Mesdag een 360 graden panorama.

Havermelk-elite

De NRC van afgelopen vrijdag interviewde Elizabeth Currid-Halkett over haar boe The Sum of small things: a theory of the aspirational class. Sinds Thorstein Veblen die de leisure class beschreef die na de gilded age in de VS ontstond weten we al dat de elite zich met statusgoederen onderscheidt.
En uit het VK kennen we de MIFs: de onderklasse van Milk in First: de bovenste klassen deden een wolkje melk in de thee, maar de minder draagkrachtigen deden het andersom. De verklaring kende ik overigens niet maar die geeft dit artikel van Jonas Kooyman: de MIFs konden zich geen duur porcelein veroorloven en liepen het risico dat het goedkopere aardewerk scheuren zou gaan vertonen door de hete thee.

De elite onderscheidt zich dus dor exclusiviteit. De huidige upper middle class zoekt het niet in materiële goederen en opzichtige consumptie (de auto and all that) maar in cultureel kapitaal. Een bepaalde sport (hockey versus voetbal), de lokale biologische markt, koffie met havermelk en podcasts. Currid-Halkett spreekt van de strevende klasse omdat de leden betere mensen en betrokken consumenten willen worden. Met een hogere bewustwording die zich uit in het verweven van morele vraagstukken met het consumptiepatroon.

Oorzaak is in haar ogen dat de luxe inmiddels is gedemocratiseerd. Een flatscreen-tv, een Ralph Lauren shirt of een namaak Louis Vuittontas: wie heeft het niet? Maar tijd en kwaliteit van leven is aan de elite voorbehouden, de rest moet met twee baantjes het hoofd boven water houden (althans in de VS en andere plekken met sterke inkomensverschillen). Dat voedsel dan nu zo'n belangrijke rol speelt zou vooral komen doordat we er nu veel meer kennis van hebben. Zoals Marx wees op de vervreemdng van arbeid, hebben wij te maken met vervreemding van het product, en dat is voor de nieuwe elite blijkbaar niet aanvaardbaar.

Lijkt allemaal mooi maar de schrijfster wijst ook op een andere kant: in de elite-cocon doen we ons eigen best maar het gedrag doet vermoedelijk te weinig aan de echte problemen zoals die van ongelijkheid. Wat dan weer past in dat andere inzicht dat het WEF in Davos dezer weken oproept: mooi dat de super-elite zijn geld besteed aan filantropie, maar zouden we niet eens beginnen met belasting betalen en de fundamentele zaken in de productiekant te regelen in plaats van eerst de superwinsten te laten ontstaan en ze dan weer uit te delen. De gilded age van 130 jaar geleden lijkt zich te herhalen....

hooiwagen

ik was gistermiddag in het Prado in Madrid. Een fantastische verzameling schilderijen met Jeroen Bosch als een van de hoogtepunten. Naast de Tuin der Lusten en dit triptiek, was er ook het bekend drieluik van de Hooiwagen.
Wat ik niet wist is dat het verwijst naar een mooi oud Nederlands spreekwoord: de wereld is een hooistapel, en ieder neemt daarvan zoveel hij vatten kan. 
Mooi om aan te halen als het om free-riders gedrag gaat. Voor wie meer wil weten, hier is de wiki. 

Uit de oude doos

Afgelopen dagen dus wat stukjes uit de oude doos. Tot slot een fotootje van de doos zelf: een zeer stevige kartonnen doos die in maart 1945 bevrijd Nederland heeft voorzien van melkpoeder.  Van Wilson Milk Co., vermoedelijk uit Pennsilvania USA.