De overheid in eigen toneelstuk

Overheidsinstanties hebben soms meer met hun eigen marketing dan met de zorgen van de burger. Soms gaat het imago bewaken zelfs over de rug van de burger, zo stelt Tom-Jan Meeus deze week in zijn column Haagse invloeden. Aanleiding is een tv uitzending waar bij een moordzaak blijkt hoe diverse overheidsinstanties meer bezig waren met hun imago en meewerkten aan tv-uitzendingen met vrijgave van privé details waarin de familie niet werd gekend. Marktgedrag van de overheid: eigen merk eerst, zo concludeert Meeus.
Ik leg dat even vast omdat ook Wageningen UR ter sprake komt. Dit omdat onze directeur Corporate Communication Marc Lamers in het blad Communicatie Online constateerde dat zijn woordvoerders journalist moeten worden en intern informatie boven water moeten halen die ze dan uitserveren aan de buitenwereld vooral via de influencers in de social media. Dit omdat de kranten weinig geld meer zouden hebben om zaken uit te pluizen en steeds minder gelezen worden, zeker niet door de jeugd - van oudsher een doelgroep. Meeus vindt dat je je zo onttrekt aan het delen van de feiten met de media.

NRC 27.1.2018 "Als de burger alleen nog een hulpstuk is voor de marketing van de overheid".

stemmen met je voeten

Ik gebruik nog wel eens de uitdrukking "stemmen met je voeten". Blijkt niet bij iedereen even bekend en heeft inderdaad ook een economische achtergrond, zo leer ik uit de wiki  Het is Exit over Voice. In de NRC las ik dat het een Leninisme zou zijn: hij gebruikte het om het gedrag van deserterende soldaten uit het leger van de Tsaar te beschrijven. De wiki bevestigt dat.

Vlees maakte creatief

Waarom is de mens creatief? Edward Wilson komt in "The origins of creativity" met het antwoord, dat ik uit de recensie in the Economist van vorige week citeer: ooit was de mens een planteneter, maar op een gegeven moment kwam ook vlees in beeld. En daarmee de jacht. En daarmee jagen in groepen, wat betekende dat er een evolutionaire premie ontstond op sociaal kapitaal: communicatie en sociale intelligentie waren nodig om goed in die jagende groepen te functioneren. Het leidde ook tot symbolische taal en verhalen vertellen. En daarmee creativiteit. Voor wie de verklaringen graag zoekt in evolutie en de geneticca, ook de verklaring van cultuur en creativiteit.

complexe bedrijven in China

Dat de organisatie van boerenbedrijven soms lastiger is dan 1 bedrijf = 1 ondernemer = 1 huishouden = 1 gezin weten we nu wel. Ik zit er in de VS voor in een commissie om te zien hoe je daar in landbouwstatistiek nog chocola van maakt. Wat ik nog niet wist is dat dat verschijnsel ook China heeft bereikt.
Meneer Zhang Xinsheng uit Luodian heeft 4 (niet agrarische) bedrijven en een 100 ha groot groentenbedrijf. Niet helemaal wat de heren op de foto hiernaast (genomen in Berlijn) ooit voor ogen hadden maar sinds de jaren 80 van de vorige eeuw zijn de collectieven deels ontbonden, althans individuen mogen een deel van het collectief ten eige nutte aanwenden. En sinds 2008 mogen ze dat recht verpachten. En zo komt meneer Xinsheng aan zijn 100 ha. Toch is het economisch gezien nog niet ideaal: bij dieren (die als privé eigendom worden gezien) is schaalvergroting makkelijker dan bij plantaardige productie. En je kunt de pachtcontracten niet gebruiken als onderpand voor een lening voor werkkapitaal.
Aldus The Economist van 13.1.2018 "Dreaming big".

te gast bij Schuttelaar en Partners

Vanmiddag mocht ik 8 minuten spreken op de bijeenkomst van Schuttelaar & Partners. In het Communicatiemuseum, 100 meter van ons kantoor. Leuke bijeenkomst, interessante verhalen van diverse sprekers. Van bedrijfscases tot de DG van LNV. Voor wie mijn powerpoint hier zoekt: die was er dit keer niet. Ik benoemde 4 punten uit het EU beleid in 2017 die ons bij de transitie kunnen helpen:

• Brexit en de financiele middelen van de EU
• de GLB communicatie met subsidiariteit
• Food 2030 voor het nieuwe onderzoeksprogramma
• Het klimaatbeleid met de non-ETS effortsharing van -30%. 

En verder, we waren tenslotte in het communicatiemuseum, diagnostiseerde ik de communicatie in de transitie als die van de twee paradigma's uit een SCAR rapport. Zie sheet 4 van mijn lezing op Springtij. Ik deed de suggestie de klimaatwet aan te grijpen om de transitie verder vorm te geven met meer interactie tussen platteland en stad en de kloof tussen de paradigma's te overbruggen. 

in de Elsevier

Voor de volledigheid van dit journaal meld ik nog even dat mijn naam opdook in de Elsevier (Elsevier weekblad) nummer 1 van 5 januari. Het blad had een verhaal met mooie detailtekeningen over de schaalvergroting in de melkvee- en varkenshouderij. "Hightech in de stal". Ik verstrekte de journalist in een interview wat achtergrondinformatie. De opmerking dat "Ook het vak is enorm geprofessionaliseerd" was blijkbaar belangrijk genoeg om ook in het verhaal opgenomen te worden. Leuk, maar je hoeft er dus niet meer voor naar de winkel.

The Death of Expertise

verscheen afgelopen jaar bij Oxford University Press en is van de hand van Tom Nichols. Ik kocht het bij een bezoek aan New York en las het afgelopen week. The campaign against established knowledge and why it matters is de ondertitel. Het boek gaat over wat er fout gaat in het publieke debat en vooral tussen publieke intellectuelen (public intellectuals) en de burgers. En dan met name in de VS. Komt er op neer dat je er stemmen wint door je af te zetten tegen kennis, experts en elite.
Als oorzaken wordt er door Nichols gewezen naar het onderwijssysteem (pretstudies met de student als klant omdat hij/zij vanuit de studiefinanciering betaalt), de media (talk radio en later kabel tv met goedkope programma's door de klant in te laten bellen) en natuurlijk het internet met iedereen als auteur. Hier en daar mis ik nog wel wat (verdienmodellen van de media met verschuiven van reclame van dagbladen naar internet, de wet van Baumol die goede journalistiek duur maakt, politieke orientatie ambtenarij en kwaliteitsproblemen door bezuinigingen om maar eens wat zaken te noemen) en de echte oorzaak ligt vermoedelijk bij gebrek aan verbindingen en langdurige verwaarlozing van sommige klassen (inkomensverdeling, bureaucratisering waar werkenden en gebruikers tegen aan lopen). Nichols heeft het wel over altruisten en narcisten, zoals hieronder The Economist in zijn analyse over nationalisme, maar scherpt dat niet in die mate aan.  Bij vlagen is het boek ook elitair in zijn denken: het volk moet zijn rol van geinformeerd kiezer beter uitoefenen, de expert is weinig te verwijten als je zijn vak begrijpt. Desalniettemin een interessante analyse.

Rem Koolhaas trekt naar platteland

In een interview met NRC-Handelsblad van 3 januari stelt de architect Rem Koolhaas dat het tijd wordt om naar de ontwikkelingen op het platteland te kijken. OMA gaat zich bezighouden met 20 regio's buiten de metropolen. Wat in 2019 moet leiden tot een tentoonstelling in het Gugenheim New York: Countryside: Future of the World.
De veranderingen op het platteland zijn sneller en radicaler dan die in de stad. We constateerden hier al eens dat dit al heel lang zo is, de installed base van vastgoed is in steden nu een keer hoger dan in het landelijk gebied. De voorbeelden die Koolhaas noemt in het interview zijn overigens niet erg representatief. Zijn ogen gingen open in Engadir, Zwitserland.  De oorspronkelijke bewoners verdwenen maar er wordt veel bijgebouwd voor rijke toeristen die dat door nanny's uit Azie laten beheren in de weken dat ze er niet zijn. In Duitsland zijn het vluchtelingen in rurale gebieden, in Afrika de Chinese spoorlijnen, in China snel internet en in Rusland een kwijnend Aeroflot dat steden door opheffing van lijnen isoleert en dat het platteland verandert. Ook Tahoe-Reno Industrial Center heeft Koolhaas zijn belangstelling: grote loodsen in kleuren van het western-landschap (beige dus) van Google en Tesla met robots.
En dan is er nog de politiek: Trump en Brexit vinden hun basis in het verwaarloosde platteland, zo stelt Koolhaas. Een tentoonstelling dus om naar uit te kijken, en misschien helpt het Zeeland of Groningen ook nog.

lijstje: 5 tegenstellingen volgens Paul Scheffer

In de NRC van dit weekend ziet Paul Scheffer dat het land verdeeld wordt door 5 tegenstellingen tussen groepen mensen die op een of andere manier overbrugd moet worden. Een lijstje dus:

1. Hoogopgeleid versus laagopgeleid
2. Gevestigden versus nieuwkomers
3. Seculier versus religieus
4. Jong versus oud
5. Mens versus natuur (dwz denken vanuit mens of uit natuur)

Wie verzint er een overkoepelend aansprekend doel?

citizen science

Ook uit de kersteditie van The Economist: Punk Science, ofwel organiseer de wetenschap zo dat iedereen kan mee doen. Werkt vooral als je mensen goedkope instrumenten beschikbaar kunt stellen om te meten en iets kunt meten wat de overheid minder belangrijk vindt om gedetailleerd te meten, zoals milieu.
PublicLab in New Orleans is een bekende instelling op dat vlak en ook CLEAR (civil laboratory for environmental action research) heeft succes geboekt met meten van waterverontreiniging.

Model Melkveehouders

Ook uit 2017 is het proefschrift van Gerlinda S. Samson. Zij promoveerde in oktober in Wageningen op haar pogingen om het gedrag van Nederlandse melkveehouders goed in modellen weer te geven. Zodat landbouw(-milieu)beleid kan worden doorgerekend.

Het proefschrift komt tot het inzicht dat onder tal van verschillende beleidsomgevingen in afgelopen jaren (wel/niet quota, mestwetgeving) boeren consistent waren in hun gedrag. Actieve melkveehouders met een wens om ook in de toekomst te boeren zetten consistent in op een expansiestrategie in de vorm van schaalvergroting, in aantallen dieren en in oppervlakte. Dat geldt zowel intensievere als extensievere bedrijven. En of grond nu duur is en er forse investeringen nodig zijn of niet. Mestafzetkosten doen er tot nu toe niet veel toe, wel veebezettingseisen of uitrijnormen.
Wat niet meteen wil zeggen dat beleid niet effectief is, maar wel dat het niet in staat is geweest de strategie van boeren wezenlijk te veranderen (en dat was wellicht ook niet de bedoeling).

G.S. Samson: Agri-environmental policies and dutch dairy farmers' resposnses. Academisch proefschrift Wageningen Universiteit 2017.

nationalisme

Mooie verhalen in de kersteditie van The Economist. Zoals die over RER lijn B in Parijs die van het dorpje Saint Remy les Chevreuse in het Zuidoosten naar vliegveld Charles de Gaulle loopt en vroeger de lilac-lijn heette omdat mensen veldboeketten meebrachten van een uitstapje naar het platteland. Dan hebben we het over 150 jaar geleden. En een stuk over de Opiumoorlogen tussen UK en China, hier bijna vergeten maar daar zeker niet.
Dat brengt me bij een lang stuk over nationalisme, een uitvinding uit de Verlichting die voorlopig niet weg gaat, en ook in 2017 alleen maar sterker is geworden. Het blad ziet de volgende tegenstelling tussen altruisten en narcisten:

look to the future - rake over the past
positive sum - zero sum
share - exclude
work together - gang up
improvement - struggle
opponents complement - opponents are traitors
immigrants add variety - immigrants threaten our way of life
united by values - united by race and culture

Lijstje: 8 scenarios

Tijd om de rapporten te lezen waar we in 2017 niet aan toekwamen. Zoals een scenario-studie uit Beieren over de toekomst van het voedselsysteem: De Zukunft der Ernahrungswirtschaft - Wie essen wir 2030?.  Toen wij een jaar of 10 geleden een scenariostudie deden hadden we twee assen: innovatie-conservering en veel staatsinvloed versus veel ruimte voor bedrijfsleven. We zagen Beieren als een voorbeeld van conservatief met veel ruimte voor bedrijfsleven. Wel grappig dus dat deze studie twee ongeveer gelijke assen gebruikt: innovatie-innovatieremming en regulering/deregulering. Daarbinnen ziet met 8 scenario's:

1. Efficiency (korte termijn winstdenken dominieert)
2. Disruptie, m.n. kunstmatige voedingsmiddelen, de Soylent. Als de kunst van het eten fors verandert.
3. Digitalisering, als iedereen zijn eigen eten componeert.
4. Export, door kleine en middelgrote ondernemingen als flexibiliteit en wendbaarheid belangrijker zijn dan grootte
5. Mondiaal & Fair. Als de moraal en de individualisering samenkomen
6. Regionale veelzijdigheid - als de consument voor regio gaat
7. Verwerping - als de consument moralistisch wordt, en zelf gaat produceren of naar de eigen boer gaat
8. Nationale voedselzekerheid - als beveling en waardeorientaties op de achtergrond raken en de wereld terugkeert naar de natiestaat.

Het rapport heeft de scenario's voorbeeldig weergegeven en gekeken naar wat de experts zien als huidig aanwezig (m.n. 1. Efficiency), wat ze als wenselijk zien (m.n. regionaal) en wat ze verwachten (Mondiaal&Fair en Digitalisering). De scores van de scenario's op die punten zijn ook netjes in het assenkruis weergegeven, zodat je zicht krijgt in de spreiding. Die is fors, waarmee het nut van deze studies weer is aangetoond.