in woelige wateren en op goede gronden

is de titel van het opstel dat ik schreef voor de Reflectiecommissie Zuidwestelijke Delta. De commissie publiceerde gisteren zijn advies en de achterliggende opstellen in Bergen op Zoom, en op de website van het programmabureau als downloadable pdf.

Verplichte kost voor iedereen die de Zuidwestelijke delta een goed hart toe draagt, en dat zijn er in de rest van Nederland te weinig - zo concludeerden we.

Resultaten in BoZoom en uit Igls

Vandaag presenteren we in Bergen op Zoom de bevindingen van de Reflectiecommissie voor de Zuidwestelijke Delta. In de Maagd, niet ver van de Teerkamer. Misschien morgen meer daar over.
For the record meld ik nog even dat de de proceedings verkrijgbaar zijn van het Forum in Igls [waar ik vorige week over blogde] van vorig jaar. Een pil van 588 paginas, waarin een paper over de administratieve lasten in de zuivelindustrie waar ik ook aan mee mocht werken.

Harry Bremmers, Krijn J. Poppe, Jo Wijnands and Bernd van der Meulen: Administrative burdens in the dairy industry – a proposal for empirical research in: M. Fritz, U. Rickert and G. Schiefer: System Dynamics and Innovation in Food Networks 2008, Bonn, 2008. p. 341-360 ISBN 978-3-932887-96-3

misselijkmakende middenstand

Het overlijden van de anti-rook magier Robert Jasper Grootveld deed de NRC schrijven over het klootjesvolk en de misselijkmakende middenstand. Voor wie ook gelooft dat Klaas Komt, hier een paar nostalgische sites uit de Provo tijd. Waaruit je kunt leren dat er zo'n 40 jaar zit tussen de eerste protesten tegen roken en het verbieden van het roken in cafe's. Transities kosten tijd maar lijken achteraf toch niet te stuiten. Hoe kijken we over 40 jaar tegen de goudvissenkom?

Darwin en Calvijn

Het kan je niet ontgaan zijn dat dit het jaar is van Darwin. En het jaar van Calvijn. De combinatie van die twee is natuurlijk reden voor tal van discussies, niet in het minst ook in het Wageningse.
Darwin's inzicht was de evolutietheorie en of je dat wil of niet, die heeft volgens mij de kijk van de mens op zijn plaats op aarde beinvloedt. Meer een onderdeel van de Schepping, dan verheven boven. En dat leidde dan ook weer tot het Gaia denken dat de aarde zonder ons ook wel door draait. En tot een andere kijk op de verhouding tussen mens en dier.
Althans dat dacht ik, maar Jean-Baptiste Jeangene Vilmer, een 29 jaar jonge Canadese filosoof beweert anders. In een blad van de Europese Commissie wordt hij geinterviewd over zijn boek 'Ethique animale'. En daarin stelt hij: (mijn vertaling)
"We zouden de indruk kunnen krijgen, als gevolg van de extreem fanatieke huisdierfanaten die huisdieren verwarren met gezinsleden, dat we voorbij het stadium zijn van het-dier-als-object naar het-dier-als-subject. Maar ik denk dat het omgekeerde waar is. Voor mij is dergelijk fanatiek gedrag het duidelijkste bewijs van de verstoffelijking (reification, een mooie Marxistische term, in het Duits Verdinglichung -kjp) van dieren, die mensen nog steeds gebruiken als substituten, ornamenten of om hun status te verhogen".
Mensen, zo voegt Vilmer nog toe, vinden het al uiterst lastig om aan de belangen te denken van anderen, in ieder geval anderen dan hun eigen groep. Laat staan dat zich wat gelegen laat liggen aan de belangen van andere schepsels. Mensen willen vooral hun eigen macht en superioriteit bewijzen, en verstoffelijken dieren.
Een verfrissend geluid, zou ik zo zeggen, dat nog veel Calvinistische zendingsdrang nodig heeft, wil het gemeengoed worden. Als het waar is.

Ethics for animals? - interview with J.B.J. Vilmer in: Research*EU, special issue november 2008

kunstgras

Klanten trekken gaat niet vanzelf. Aandacht trekken ook niet. En dus krijg je van tijd tot tijd vreemde gadgets in de brievenbus of op het bureau. Gisteren zat er een stukje kunstgras in de post. Afkomstig van Nutreco die de aandacht vragen voor zijn conferentie 'Agri Vision 2009'.

Een opvallend product voor een veevoerleverancier die toch deels concurreert met gras. Maar misschien zien ze het zo niet. Of gaat het congres een paar uurtjes golfen. Het blijft even raden, want een toespeling op het kunstgras ontbrak. Zo werkt dat dus.

wisdom of the crowds

Twee weten meer dan een. Drie nog meer. Veel internet-fans zijn dan ook gegrepen door het idee dat je moet proberen de halve wereld bij je probleem te betrekken: the wisdom of the crowds. Dat is al een heel oud principe, dat ook aangeeft dat een democratie zo gek nog niet is.
Uit een stukje in the Economist leerde ik dat het idee teruggaat of Nicolas de Condorcet, die het jury-theorema ontwikkelde. Die De Condorcet, een Franse filosoof uit de 18e eeuw, kende ik als degene die met zijn ideeen over de gunstige ontwikkeling van de voedselsituatie Malthus aanzette tot zijn bekende essay. De Condorcet was een van de eersten die de wiskunde in de sociale wetenschappen toepaste. Hij beredeneerde dat als ieder lid van een jury maar gedeeltelijke informatie heeft, een besluit bij meerderheid van stemmen meer kans heeft om goed te zijn dan als we het aan een individu overlaten. En in dat geval is een grotere jury altijd beter.
Het wordt wat lastiger als de juryleden vooraf de informatie delen. Dan kan ‘group think’ optreden als de aangeboden informatie niet goed op waarde ingeschat kan worden. Dieren hebben daar oplossingen voor gevonden: als een verkenner (bijvoorbeeld een bij) met nieuwe informatie aan komt (bv over een goede nieuwe plaats om te nestelen), dan wordt een volgende verkenner uitgestuurd en dat herhaalt zich nog enkele keren zodat verschillende alternatieven afgewogen kunnen worden. Een soort studie van alternatieven dus.

The Economist: Decisions, decisions. 14.2.2009

Made in

Wie benieuwd is naar de oorsprong van een produkt, kijkt al snel of er 'made in .." op staat. Sommigen denken dat als dat een ver land is, je het product in het kader van de milieuvervuiling die met transport samenhangt, beter niet kunt kopen.
Maar de regels die gehanteerd worden bij het 'made in..' zijn discutabel. Een vertegenwoordiger van Health Canada, de Canadese VWA, vertelde op het EAAE Forum in Igls dat ze er achter gekomen waren dat de in Canada verkochte honing met het label 'made in Canada' in werkelijkheid grotendeels uit China kwam. Want de regel is dat iets 'made in Canada' is als 50% van de kosten van het product in Canada zijn gemaakt. En bij honing wil het verpakken en de verpakking nog wel eens duurder zijn dan de inhoud.
Voor Europa heb ik me wel eens laten uitleggen dat de regel hier gebaseerd zou zijn op de productcodes die de douane hanteert. Als een product van code verandert door bewerking in Nederland, is het 'made in Nederland / EU'. En in de voeding hebben we lekker veel productcodes, dus als je de geimporteerde Thaise kip hier in delen snijdt en van kerrysaus voorziet is het 'made in NL'.
Juridisch allemaal geen speld tussen te krijgen, alleen strookt het niet met het beeld van de consument zo vermoed ik. Mooi onderwerp voor een nader onderzoekje. En het doet denken aan dat fraaie gedicht van Kees Stip over de maden die gingen pootjebaden: "Er zijn hier heel wat maden bij, die made zijn in Germanij".

System dynamics in Igls

Afgelopen dagen was ik in Igls, bij Innsbruck voor het EAAE Forum System Dynamics and Innovation in Food Networks. Een bijeenkomst die zich in de ochtend en de namiddag en avond afspeelt, zodat er inderdaad in de middag ook nog een paar uur op de piste genetwerkt kan worden met collega's uit Europa, Latijns Amerika en de VS. Dit jaar onder voortreffelijke sneeuw en zon omstandigheden zodat zelfs matige skiers als ik de Olympic Run piste van 2000 meter hoogte tot in het dorp op 1000 meter konden voltooien.

Het Forum besteedde dit jaar extra aandacht aan de wereld van de 'regulators' in food, met inleiders van EFSA (de Europese Voedselautoriteit in Parma), Health Canada, DG Enterprise, Globalgap, FAO en de oud EU Landbouwcommissaris Franz Fischler, die in Igls om de hoek van de berg ("at the sunny side") bleek te wonen.

Hij legde me aan het diner uit dat je bij een goede Wienerschnitzel witte wijn hoort te drinken. De Oostenrijkse wijnindustrie is overigens de voedselveiligheidscrisis uit de vorige eeuw (iets met anti-vries voor wie het niet meer weet) geheel te boven en richt zich nu op kwaliteit.

De volgende dag had de oud-commissaris ook een uitstekende presentatie, waarin hij pleitte voor veel meer samenwerking in de keten tussen boeren, voedingsmiddelenindustrie en retail en voor meer producentenorganisaties omdat boerenbedrijfjes te klein zijn. Hij legde uit hoe makkelijk het al in zijn tijd was om de lobby's van boeren, industrie en retail aan te horen en vervolgens iedereen heen te zenden met de boodschap het eerst maar eens eens te worden. Verdeeldheid is de doodsteek voor een lobby. Ook de verdeeldheid van het landbouw- en voedselbeleid over allerlei DGs in Brussel is zijns inziens voor verbetering vatbaar.

Ik had het genoegen om de dag met deze sprekers in te leiden als discussieopener. Dat naast een sessie met een presentatie van scenarios over ons kennissysteem en een brainstorm over de effecten van de economische crisis op de organisatie van de voedingsmiddelenketen in de komende jaren. En nog een sessie met verschillende verenigingen van landbouw-economen / -bedrijfskundigen. Kortom te druk om afgelopen dagen ook nog deze blog bij te werken. Zie verder de website van het Forum.

telefoon voor de armen

Mensen die nog geen 1000 dollar per jaar verdienen, willen vaak toch een mobieltje. En dat is geen status maar verstandig. Je begrijpt, we hebben het hier over ontwikkelingslanden waar arme boeren sterk profiteren van de jongste technologie.
De Wall Street Journal documenteerde dat afgelopen week weer eens voor India waar de telecom op het platteland booming is. Boeren die nog een 1000 dollar per jaar verdienen zijn bereid voor 60 dollar een Nokia te kopen en 6 dollar per maand te betalen voor spraakverkeer (mailen en smsen is lastig voor matig-alfabeten).
Een voorbeeld is een boer die met 20 buffels per maand voor 80 dollar aan melk verkoopt. Maar wel vindt dat hij zo'n telefoon nodig heeft. Om te bellen wat de melkprijs is. Hoeft hij niet meer te lopen. En hij bespaart af en toe busgeld en veel uren tijd om zijn kinderen of kleinkinderen te bezoeken. Inkomende calls zijn gratis en zelf bellen kost maar een paar cent per minuut met een pre-paid kaart.
Zo draagt de telecom bij aan efficientere markten, lagere kostprijzen en hogere welvaart. Ook op het arme platteland.

Eric Bellman: Rural India finds a voice in: WSJ - Europe edition, 10.2.2009

Stabiele inkomens

Stabiele inkomens zijn leuker dan fluctuerende. Althans als ze niet al te veel lager liggen. Naar aanleiding van een internationaal seminar verscheen er een boek over dit onderwerp. Ik maak er maar even reclame voor, al was het maar omdat ik mee mocht schrijven aan het inleidende hoofdstuk waarin we proberen te ontrafelen wat nu de effecten zijn van het veranderend landbouwbeleid op de stabiliteit van inkomens. Iedereen denkt dat ze bv. in de melkveehouderij sterk gaan schommelen, maar als je een groot deel van je inkomen elk jaar van de overheid op je bankrekening gestort krijgt, valt dat misschien nog wel mee.

E. Berg, R. Huirne, E. Majewski and M. Meuwissen: Income stabilization in a changing agricultural world: policy and tools. Warschau, Polen, 2008

Bedrijfsovername

Bedrijfsovername is een onderwerp dat in de wetenschap maar beperkt wordt bestudeerd. Het is complex, je moet het vanuit verschillende wetenschapsterreinen benaderen, wat voor jonge mensen lastig is en het ook niet makkelijker maakt om papers gepubliceerd te krijgen.
Des te verheugender dat vrijdag Mieke Calus in Gent promoveerde op het doctoraatswerk "Factors explaining farm succession and transfer in Flanders". Ik had het genoegen in de jury te zitten (ook een mooie ervaring), dus mijn aanbeveling is gebaseerd op twee keer lezen en uitgebreide bestudering van de tekst. En dat leverde dan ook nog een leuk uitstapje naar Gent op, met mogelijkheden weer eens met de Vlaamse collega's bij te praten. Gebeurt ook te weinig.

Men leze: Mieke Calus: Factors explaining farm succession and transfer in Flanders, ISBN 978-90-5989-277-4

Michael Pollan in de Duif

Woensdagavond was Michael Pollan dus in Amsterdam. Een boeiende avond. Vooral de voedingswetenschappers moesten het ontgelden. Zij onderhouden een geloof dat voedingsmiddelen een verpakking van nutrienten zijn waarin dan weer eens de ene als goed wordt gezien (Omega 3 of zo) en dan weer als slecht terzijde wordt geschoven en door een andere godheid wordt vervangen. Met de dietisten als hoge priesters - je kunt niet zeggen dat de begenadigd spreker de omgeving van de Duif (een mooie kerk) niet goed aanvoelde. Hij had het publiek dan ook al snel op de hand, maar dat zal ook ongetwijfeld uit gelovigen van zijn eigen boeken hebben bestaan.
Pollan vindt dit een wetenschap die even ver is als chirurgie in de 17e eeuw met de snijtafel van Dr. Tulp. Vetrouw dus voorals nog maar op de culturele aspecten van voedsel waarin honderduizenden jaren ervaring en kennis is opgeslagen. Verder vond ik hem opvallend mild, niet per se biologisch, ananas en bananen uit de tropen mag ook en vlees ook. Maar alles met mate en in de vorm van een klassieke maaltijd, en gewoon aan tafel met zijn allen.
Dat we nu meer aan gezondheidskosten uitgeven (in de VS) hangt direct samen met dat we minder aan voedsel uitgeven en dat de vrouw niet meer achter het aanrecht staat. Dat leverde even geroezemoes op in de zaal, maar Pollan zag bij de jonge generatie dat het aanrecht niet meer als een gender issue wordt beschouwd, dank zij de chef koks als Jamie O.
Bij een paar economische uitspraken had ik zo mijn bedenkingen: is het echt erg, afgezien van de oprakende olie maar dat geldt voor de speelgoedindustrie ook, dat we door de grote traktoren en combines en het vertrek van het paard (dat een derde van het voedsel op at) nu meer olie per kg eten gebruiken dan in de jaren veertig? Dat heeft toch vooral arbeidsproductiviteit en welvaart opgeleverd lijkt me, zonder dat het graan nu slechter smaakt doordat het niet met het paard maar met de tractor is ingezaaid. Maar goed, daar denken we over na.

hoog water

De storm van dinsdag joeg het water hoog op in Rotterdam. Vanaf de 31ste verdieping van het World Port Center op de Wilhelminapier zagen we de kade en zelfs een fietspad onderlopen. Het uitzicht was wat minder door alle regen en wolken, maar toch imponerend. Een mooie plek en bijzonder tijdstip om de top van het ministerie van V&W en enkele collega departementen een advies uit te brengen over hoe het verder moet met het water en de vitaliteit van ZW Nederland. Een deelnemer van Rijkswaterstaat hield ons op de hoogte van het al of niet sluiten van de Oosterscheldekering. Waarmee deze follow-up van de Deltacommissie ineens wat urgents leek te krijgen. Niet vanwege de veiligheid van de buitendijken, maar hoe krijg je bij zulke waterstanden de aanvoer van rivierwater weg.
Voorspelbaar maar daarom niet minder leuk en bovenal smakelijk sloten we de werkzaamheden af bij Hotel New York. De oesters uit de Grevelingen smaakten voortreffelijk en naar meer. Moet kunnen als we het hier en daar wat dynamischer en zouter maken. Aan tafel kwamen veel mooie deltaverhalen boven, niet alleen van het water (dat heb je met deze generatie) en alle boeken over 1953 maar ook van de andere te vaak onbelichte kanten van de delta. En de voorzitter deed ons een fraai boek cadeau: de landschapsatlas van Walcheren. Wat kan werken toch inspirerend en leuk zijn. En hopelijk nuttig.

De brug is in St Petersburg, Florida USA

het einde van de globalisering

Bij het nadenken over de toekomst, zoals in scenariostudies, komen er steevast varianten op tafel waarin de globalisering tot een eind komt en wordt omgedraaid naar regionale economien. Vaak, zo is mijn ervaring, wordt dan gewezen op hoge transportkosten door dure energie, maar dat is volgens mij zeer onwaarschijnlijk. Het verslepen van een breedbeeld TV van China naar Europa kost nog geen tientje, dat is peanuts, zelfs als je de energieprijs vertienvoudigd blijft het relatief weinig (ook omdat de rest van de productiekosten dan ook stijgt). Zeetransport is ook niet erg vervuilend, en daar waar het vervuilend is komt dat door slechte regels en toezicht op typen brandstof e.d. Kortom een eind aan het gesleep met producten lijkt me niet om technische of economische reden waarschijnlijk.
Als het gebeurt (en dat is niet te hopen want dat kost ons veel welvaart) wel om geo-politieke. In de NRC van zaterdag wees de Princeton hoogleraar Harold James daar nog eens op: in de geschiedenis hangen wereldwijde integratie en wereldwijd geweld en een crisis van waarden vaak nauw samen. Veel mensen zien vanuit een religieuse optiek de handel over grote afstand ook als een geldzucht, een zoeken naar ijdelheden. Luther was ook al tegen.
Nu volgens velen de markt heeft gefaald (onzin: de staat heeft gefaald in toezicht op Amerikaanse en IJslandse banken, banken hebben nooit zonder goed toezicht gekund), is er een bereidheid om veel overheidsinvloed te tolereren. Dat gebeurt vooral binnen eigen landsgrenzen en belastingbetalers hebben er belang bij dat de gelden in eigen land terecht komen, niet bij de buitenlandse autoindustrie of banken. En de welvaart daalt, dus nog meer reden de immigranten naar huis te sturen en de grenzen te sluiten. "In deze wereld winnen macht en hegemonie weer aan betekenis, waarbij politici op zeker willen spelen en weinig oog hebben voor samenwerking. In zo'n wereld hebben conflicten de neiging te escaleren en de grondslagen van de welvaart en de internationale orde te verwoesten" zo besluit James zijn essay. Een scenario dat met de dag waarschijnlijker wordt.

Harold James: De globalisering stagneert door deflatie, protectionisme en morele bezwaren: NRC 7.2.2009

Streekprodukt met korreltje zout

Streekproducten zijn in, en dus kun je ze krijgen. Wouter Klootwijk onthulde vorige week in de NRC (vrijdag 6 februari) hoe dat toegegaan is bij het Maaslands Kruidenzout.
Dat product is vorig jaar verzonnen als streekeigen culinair product voor Belgisch Limburg, waar Hasselt e.o. alleen nog maar bekend waren van een uitstekend stinkkaasje (de Herve). En dus werd het Kruidenzout ontworpen, gebaseerd op het slib van de Maas dat een grote variatie aan kruiden mogelijk maakt.
Niets uit grootmoeders tijd. Daar zouden we nog mee kunnen leven, maar het interessantste komt nog: de Rotterdamse kruidengigant Verstegen werd gevraagd het product verder te ontwikkelen en die gebruikt daarvoor kruiden uit allerlei hoeken van de wereld. Mooi is wel, volgens Verstegen, dat de Maas door drie landen loopt dus je kunt het overal verkopen als streekproduct, Herbes de la Meuse staat er dan ook op de verpakking, naast de Nederlandse naam.
Klap op de vuurpijl: het lijkt Mediterraans door het gebruik van provencaalse kruiden als tijm en marjolijn. Zo werkt dat: wie zijn geld kwijt wil aan streekproducten wordt op zijn wenken bediend.

W. Klootwijk: Prinses Margrietkanaal Zout, rubriek Keuken in: NRC Handelsblad, 6.2.2009

Kaas of geen kaas

Kaas uit melk maken, wat door de koe weer uit gras en soya wordt gemaakt, is volgens sommigen niet zo'n efficient proces. Het zou veel handiger zijn om het in een keer uit plantaardig eiwit van bv. soya te maken, dan wordt de wereldvoedselproductie groter. Hoewel grotere efficientie niet per definitie waar is (er lopen veel koeien op hellingen waar je nauwelijks met een tractor kunt komen, laat staan met een grote combine), zit er wel een grote kern van waarheid in.
En dat brengt mensen er dan weer toe een overgang van dierlijke eiwitten naar plantaardige te bepleiten, of zelfs te gaan managen, omdat er op sommige plekken een tekort aan eiwitten is (of wel: granen en ander voedsel was vorig jaar heel duur). Ook daar zijn kanttekeningen bij te plaatsen (de falende overheid is in Zimbabwe meer het probleem dan de falende markt en erg duurzaam was de wereldwijde prijsexplosie niet), maar als we de koe uit kunnen schakelen en de kaas dan goedkoper wordt, gaat de welvaart natuurlijk omhoog.
Of er nog veel onderzoek nodig is weet ik niet. Pas zag ik een Wageningse foody een vlees-imitatieproduct aanprijzen dat al in de winkel ligt, en in Florida kwam ik in de supermarkt bijgaande Veggie Slices met Cheddar taste tegen. Ofwel een kaas-imitatieproduct: tijd voor een actie Ga Plantaardig - Haal de Koe uit de Wei. Of toch maar niet?

Dik2000

Voor wie de nieuwste ICT ontwikkelingen nog heeft gemist: je kunt nu je eigen TV station maken, met de video-blog site DIK, een nederlands initatief. Je blogt als het ware youtube videos en andere filmpjes, al of niet van Uitzending gemist.

En op Dik2000 heeft iemand alle Radio2 Top2000 nummers van video voorzien, inclusief leuke live opnames (Amazing Stroopwafels live in Blijdorp!), en dus ook de nummers van mijn agrarische variant. Met dien verstande dat een video van het Dorp nog wordt gezocht - wat er stond is wegens auteursrechten weggehaald.

valentijnsdag op komst

De blogs van de afgelopen dagen heb ik herschreven tot een wat betere column voor Ziezo.biz. Zie aldaar.

Lezers van de column die de achterliggende literatuur zoeken: zie hieronder de columns van afgelopen dagen.

gezin als consumptiehuishouding

Het gezin als productiehuishouding, zoals we dat hier gisteren bespraken, heeft zijn tijd gehad, zo stellen Stevenson en Wolfers (een ongetrouwd paar dat aan de Wharton School in Pennsylvania verbonden is).
Mensen leven langer, hebben minder (vaak) kinderen en spenderen dus een korter deel van hun leven met kinderen in het gezin. En dus is er minder reden dat de een zich specialiseert in kinderen opvoeden (en daarvoor de huishoudschool volgt) en de ander een carriere maakt. In huis is er veel gemechaniseerd en geautomatiseerd en veel eten kan kant en klaar worden gekocht.
Kortom: er is minder werk en dus is specialisatie minder aan de orde. Daar komt nog bij dat huwelijken ook makkelijker uit elkaar vallen bij de huidige normen en waarden en echtscheidingswetten. Wat er weer toe leidt dat men minder kinderen neemt, want het risico daarvan neemt toe (ex-post haggling noemen economen dat in de contracttheorie).

En dus is het huwelijk er niet meer om je te specialiseren en te produceren, maar om samen dingen te consumeren. Het is leuker om naar de tentoonstelling van Andy Warhol te gaan met je partner dan alleen. Het huwelijk was een contract waarbij de een het geld verdiende en de andere de tijd inbracht voor het huishouden. Die productie-economie is niet meer. Een partner is iemand om samen je tijd en je geld mee te besteden. Van productie-economie naar consumptie-economie. Het lijkt het platteland wel - leuke theorie toch, de economische organisatietheorie.

Simon Cox: Till debt us part, in: Intelligent Life, autumn 2008. pag 109; De soepblikken zijn niet van Warhol, maar van Campbells, als u begrijpt wat ik bedoel.

Gezin als productiehuishouding

Het platteland verwordt van productielandschap tot consumptielandschap, zo wordt beweerd. Voor het huwelijk geldt hetzelfde, zo las ik onlangs. Nu waren sommige lezers zich misschien nog niet bewust dat economen het gezinshuishouden zien als een fabriek, een productiehuishouding.
Dat is de visie die de latere Nobelprijswinnaar Gary Becker (zjn blog vind je hiernaast) in 1981 ontvouwde en die gemeengoed werd: net zoals de fabriek efficienter is dan de werkplaats voor een persoon, zo is het gezin efficienter dan de alleenstaande.
Schaalvoordelen dus: voor vrouwen van middelbare leeftijd is het huwelijk (of beter: samen wonen) 30% goedkoper dan alleen wonen en voor mannen 20%, zo becijferden wat Canadeze economen (Lewbel and Pendakur).
En daarbij vindt specialisatie plaats, mannen werken meer buiten de deur, vrouwen meer in huis en voeden de kinderen op. In vrijwel alle landen (inderdaad, niet in Italie) werken beide partners in totaal ongeveer evenveel.

De buit verdelen
En hoe verdelen man en vrouw de buit? Ooit dachten economen dat echtelieden eigenlijk hetzelfde wilden, maar daar zijn we van terug. Of dat door de mode van de speltheorie en agency komt weet ik niet, maar inmiddels is men er achter dan bv in Engeland 60% van de voordelen naar de man gaat, en 40% naar de vrouw.
Het grappige is, is dat dat geen wet van Meden en Perzen is. Toen in 1970 de Britse overheid er toe overging om de kinderbijslag aan de moeder in plaats van de vader te betalen, daalde de drankverkoop, en namen de bestedingen in restaurants toe ("Toe moeder, kook niet meer"). En er werd meer speelgoed verkocht (Ward-Batts).
Die 40/60-verdelingen klinken niet zo rechtvaardig maar economen vinden ze vaak wel efficient: het heeft voor beide partners zin om samen voor een grotere taart te gaan, ook al wordt hij niet helemaal gelijk verdeeld. Een andere deal maakt de een niet beter af, zonder de ander slechter af te maken.

Ontleend aan Simon Cox: Till debt us part in Intelligent Life, autumn 2008, p. 109

uit de keuken

Zelfs Amerikanen spenderen nog teveel tijd in de keuken en gebruiken te weinig de take-away van de supermarkt of de McDonalds. Reken even mee: Amerikaanse werkende echtparen spenderen gemiddeld 9 uur en een kwartier per week achter het aanrecht. Bij een gemiddeld loon van 20 dollar per uur zou die arbeid in de arbeidsmarkt 185 dollar waard zijn. Dat is een paar winkelwagentjes vol.

De cijfers komen uit een artikel van Simon Cox in het lifestyle blad Intelligent Life (autumn 2008) en het zou me niet verbazen dat bruto en netto loon hier nog wat door elkaar gehaald zijn, maar het is toch iets om over na te denken. Vandaar komende dagen uit hetzelfde artikel de economische organisatietheorie van het gezin. Stay with us.

lijstje: krachtige agrofood sectoren

De Nederlandse agrarische sector kan zich beroepen op een grote bijdrage aan de export. De agrofood sector is dan ook een belangrijke pijler in de economie. Omdat ik het boekje wilde citeren lag "de economische kracht van agrofood in Nederland" weer op mijn bureau. Het dateert van 2007.
Daarin worden 7 belangrijke sectoren beschreven:

1. snijbloemen
2. cacao
3. mosselen
4. aardappelen
5. varkens
6. veterinaire vaccins
7. bier

Deze sectoren zijn goed voor zo'n 15% van het handelsoverschot. Vroeger werd dan meteen gezegd dat dit goed is voor de betalingbalans en de positie van de gulden, maar dat hoeft sinds een jaar of tien niet meer. Weliswaar worden sommige van die producten ook naar de wereldmarkt geexporteerd maar de bijdrage aan de kracht van de euro is natuurlijk veel minder groot dan vroeger aan de gulden.

Een veel geciteerd cijfer van dezelfde onderzoeksgroep o.l.v. Danny Jacobs dateert uit 2005 en geeft aan dat van de 100 exportproducten met het grootste aandeel op de wereldmarkt (inclusief de EU overigens) er maar liefst 51 uit de agrofoodsector komen. Maar eerlijk gezegd is volgens mij dat cijfer een beetje geflateerd omdat we van oudsher in de statistieken de landbouwproducten veel verder splitsen dan bv. computersoftware of electronica.

Literatuur: H. Snijders, D. Jacobs en H. Vrolijk: De economische kracht van agrofood in Nederland, SMO, 2007 ISBN978-90-6962-239-2