GELUKKIG NIEUWJAAR

 

column Verdienmodel

Vandaag verscheen bij BoerEnBusiness mijn laatste column van dit jaar. Over het agrarisch woord van het jaar: Verdienmodel. (of is Niet-landbouwakkoord een betere kandidaat). Met als wetenschappelijke bron het denken van Alexander Ostwalder. Zie hier. 

Het dorp - de nostalgie index

Tijd voor een update van de jaarlijkse nostalgie index want het is weer de tijd voor de Top2000. Het Dorp van Wim Sonneveld met de boerenkinderen in de klas is onze indicator. Het nummer steeg van 56 naar 55, een weinig significante beweging. 

Voor het lied zelf was dit jaar bij mijn wten niet zoveel belangstelling, ik zag het een keer langs komen in Kunst & Ktisch toen iemand langs kwam met een schilderij van de vader van de tekstdichter, de dokter van Deurne (ook inspiratiebron voor Help de dokter verzuipt). Maar de (boeren)kinderen uit de klas stemden dit jaar eerst massaal BBB en daarna ook PVV en NSC.  Conservatief en tegen al te grote veranderingen. Die behoefte aan de goede oude tijd komt in de index echter niet helemaal tot uiting. Misschien omdat de BBB voorvrouw campagne voerde om Sweet Caroline van Niel Diamond hoog in de lijst te krijgen. 

TractorGPT

 Met de belangstelling voor AI als General Purpose Technology, is het een goed idee om eens te kijken of er een analogie in het verleden is waar we iets van kunnen leren. The Economist liet in de kersteditie zijn oog vallen op de tractor als GPT. Begin 20ste eeuw waren mensen (over) enthousiast, maar het duurde nog vijftig jaar voordat veel mensen een andere baan moesten zoeken dan landarbeider en paardenknecht. Onder andere door de crisis. Zie hier. 

PRETTIGE KERSTDAGEN

column over monitoring

 Food & Agribusiness publiceerde gisteren mijn column van deze maand. Die wijdde ik aan mijn indrukken van de MEF4CAP bijeenkomst, die ik vorige week in Brussel mocht leiden. Voor wie een abonnement heeft en de papieren krant nog niet in de bus: zie hier. 

oudjes

 

Het oudste familiebedrijf van Nederland (dat nog actief is), is een bakkerij in De Meern. Dat meldde de NRC zaterdag. De top-3 is veranderd omdat een lokale historicus nieuw materiaal opdook.  Bakkerij Verkerk stamt in rechte lijn uit 1621. Nyenrode Business Univeristy kent de titel Oudste Nog Bestaande Familiebedrijf toe. De runners-up zijn de Amsterdamse kooplieden Van Eeghen, het hotel Wesselink in Dwingeloo en de Schiedamse jeneverzaak Nolet. 

advocaatje

Deze week kreeg ik een flesje advocaat cadeau, het is aan een revival begonnen. Dat meldde enkele weken geleden ook Sanne van Bij in NRC (2.12.2023) in een artikel met de titel "Vla voor volwassenen". Het is een oer-Nederlands producten uit de het begin van de 19e eeuw, gemaakt van brandewijn, suiker en eieren. Met een marktaandeel van 2,1%. Dat was overigen in 2005 nog 3.3% en toek was een fles Zwarte Kip nog onderdeel van de CBS prijsindex. 

De naam van het drankje is een raadsel. Het is een goed smeermiddel voor de keel van advocaten maar kan ook afgeleid zijn van een tropisch drankje met avocado's uit de Antillen of Indië. De eerste industriële productie haalt in 1828 de boeken. J.G. Crooymans uit Den Bosch komt de eer toe. Zwarte Kip is van 1857, Warninks is van 1916. Er is export naar het VK die er snowball cocktails van maken. De VS kent eggnog, maar daar zit (meer) melk in en minder alcohol. En de Duitsers hebben Eierlikor, maar daar kan je lepel niet rechtop in blijven staan. Advocaat moet dik zijn, en daarom is het ook op de markt in een knijpfles voor bejaardentehuizen. 

Over verdienmodel melkveehouderij

ZuivelNL organiseerde vandaag een besloten bijeenkomst met enkele bestuurders / belangenbehartigers over het verdienmodel van de melkveehouderij en knoppen om aan te draaien. Mijn bijdrage ging vooral over de structuurontwikkeling als achterliggende oorzaak en de opties voor veehouders en voor beleid om daar enigszins aan proberen te ontsnappen. Dat laatste aan de hand van het Rli advies Boeren met Toekomst en het EEAC advies over duurzame voedselsystemen, wat verder uitgewerkt in het idee om goed naar Verplicht Duurzaam Inkopen te kijken om het middenbedrijf dat wil verduurzamen te ondersteunen. Mijn bijdrage staat zoals gebruikelijk online.

woningnood

 De NRC van dit weekend had een stuk over het Leids Wevershuis (een museum) waarin aan de hand van het boek van Auke van der Woud: Koninkrijk vol sloppen - achterbuurten en vuil in de 19e eeuw, dat in 2010 verscheen, nog eens werd ingegaan op de slechte woningtoestand rond 1900. Na een eeuw conservatisme en liberalisme was het niet best gesteld. 3 van de 5 miljeon inwoners leefde opeengepakt in sloppenwijken. 300.000 van de 900.000 woningen had maar 1 kamer. Nog eens 300.000 had er twee, maar die tweede kamer was vaak een donkere berging of een vochtig keukentje. 

Werpt toch ook een licht op de huidige sitatue. Er zijn woningen tekort maar een columnist in dezelfde krant wees er anderhalve week geleden nog op dat een Nederlander ca 65 m2 per persoon aan woonruimte heeft tegen 40 a 45 m2 in Engeland of Frankrijk. We bouwen niet alleen te weinig maar ook verkeerd.

Lijstje: Waterstaatingenieurs

 Sinds tijden weer eens een lijstje. Ik las afgelopen week uiteindelijk eens het koffietafelboek Polders! dat Adriaan Geuze en Fred Feddes in 2005 maakten voor de Architectuur Biënnale in Rotterdam (uitgever NAI). Het is een wonderlijk boek met lekker veel trivia (hoeveel polders verdwenen er onder de Rotterdamse havenuitbreidingen? - 18), mooi illustratiemateriaal (inclusief de PSP verkiezingsposter met bloot in de polder) en associaties aan de polders die uiteenlopen van Peter Stuyvesant tot Mata Hari. En dus ook een lijstje. Willem van der Ham maakte De toptien van Grote Waterbouwers:

1. Simon Stevin - een Vlaming die in Holland terecht kwam, rechterhand van prijs Maurits, wetenschapper en ook nog vader van Hendrik die als eerste een plan voor de inpoldering van de Zuiderzee maakte.
2. Cornelis Lely, werkte voor de Zuiderzeevereniging, realiseerde de plannen als minister en kreeg een dorp (in Suriname waar hij ook nog actief was) en stad naar zich vernoemd.
3. Nicolaas Cruquius die misschien wel gewoon als Klaas Kruik werd geboren. Bekommerde zich om de rivieren en legde de Nieuwe Merwede aan.
4. Jan Blanken - vestigde het centrale gezag van de Waterstaatsdienst in de Bataafse republiek en daarna. Hield zich bezig met het Noord-Hollands kanaal omdat het IJ verzandde - wat overigens geen succes werd
5. Andries Vierlingh, de oudste uit de lijst, afkomstig uit Steenbergen schreef hij een Tractaat van Dijckage dat de technieken van de ZW Delta verbetertde. De man van pieren en paalhoofden.
6. Jan Adriaanszn Leeghwater - een molenbouwer die de Noordhollandse droogmakerijen mogelijk maakte.
7. Johan van Veen - de vader van de Deltawerken die in 1953 snel gelijk kreeg nadat zijn berekeningen met een voorloper van de computer in de jaren 30 aangaf dat het fout zou gaan bij een stormvloed. En wiens plannen alsnog uit de kast werden getrokken om in no-time te worden doorgevoerd.
8. Kobus Kalis - baggeraar van wereldfaam, net als die andere Sliedrechtse baggeraars die hun dorp niet in de rivier wilden zien verdwijnen en een bedrijfstak tot grote hoogte brachten.
9. J.A. Ringers en J. Th Thijsse - een ex aequo duo. Ringers bouwde de zeesluits bij IJmuiden en was een bekwaam manager bij de aanleg van de Afsluitdijk, bij Rijkswaterstaat en bij de wederopbouw.  Thijsse was de man van hydraulica en richte het waterloopkundig laboratorium in de NOP op
10. Jan Arie Beijerink tekende voor de inpoldering van de Zuidplas, de Haarlemmermeer en de Alexanderpolder. Hij ontwierp ook nog mooie gebouwen voor de stoomgemalen die hij invoerde.

Zeeuwse Zeekaart

 Het laatste nummer  voor dit jaar van het blad Zeeland van het KZGW is ook weer verschenen. Mij viel een zeekaart op, vooral om wat er op het land te zien is. Het is een kaart die in 1617 werd gemaakt voor een bezoek van de Engelse vorst aan Vlissingen, dat schip moest natuurlijk niet stranden. Alleen Walcheren staat er op, en van het land met name de voor de zeevaart relevante oriëntatiepunten. 

Tussen Westcapell (nu Westkapelle) en Soetelande (nu: Zoutelande) staat het silouet van een forse toren te Buyenskerke. Dat is nu het gehucht Boudewijnskerke, in het Zeeuws Buiskerke. Dat was decennia eerder zijn kerk en dorpsstatus kwijtgeraakt in de guerrillaoorlog van de watergeuzen op Walcheren. Maar de toren werd hersteld en deed nog een paar honderd jaar dienst als oriëntatiepunt voor de scheepvaart. Deze kaart illustreert dat fraai.