Mamil en Henry

Soms kom je interessante nieuwe afkortingen tegen. The Economist had in januari een item over SoFi Bank, een Californische bank die zich richt op studenten van dure universiteiten, die beter bankable zijn dan de normale krediet-algoritmes suggereren. Ze richten zich op de HENRYs: High Earners Not Rich Yet.
En gisteren werd ik als wandelaar bijna van de weg gereden door een Mamil: een Middle Aged Man In Lycra. Bart Kuijpers introduceerde de uitdrukking dit weekend in de NRC. Hij pleitte met name voor het sluiten van de fietspaden rond de Rottemeren tussen 10 en 5 op zondag voor mamils in groepsverband. Hulde, en wat mij betreft ook voor solo-mamils.

ict presentatie bij de OECD

Deze week was ik bij de OESO in Parijs. Een bijeenkomst over Innovatie in de Agrarische sector, met de boodschap dat de OESO niet alleen moet kijken naar de impact van beleid maar ook naar die van technologie en wat dat dan voor beleid betekent. Ik gaf de openingsspeech bij het deel over ICT en Big Data. Staat hier op Slideshare. 

Vleesloze autarkie gaat fout

In de NRC van 12 februari stond een interessant interview met NIOD onderzoeker Ralf Futselaar. Hij onderzocht het gevangenisregime van WO II. Maar eerder ook het verschil in kindersterfte tussen Nederland (hoog) en Denemarken (laag) in WO II.
Hij verklaart het verschil uit het voedselpatroon: in Nederland werd overgeschakeld op groente omdat de veestapel  voor een belangrijk deel werd afgeslacht bij gebrek aan geïmporteerd veevoer. Heel gezond maar leidde bij kinderen tot gebrek aan micronutrienten als zink en ijzer. In Denemarken bleven vlees en boter beter beschikbaar omdat er een meer grondgebonden veehouderij was.
Handig om te weten als we weer eens een studie doen naar de vraag of Nederland zich in tijden van autarkie zelf kan voeden. Waar die nutriënten tabellen overigens goed gebruikt worden.

boeren-facebook in Cambodja

Tot slot van mijn reisreportages een mooi berichtje uit de Phnom Penh Post van 30 januari 2016: de lancering van agribuddy.com. Software ontwikkeld in Siem Reap (uitvalbasis en uitgangscentrum van Angor Wat), door een Japanner, Kengo Kitaura. Die kwam in 2010 als ondernemer naar Cambodja en probeerde een 1000 ha cassave plantage op te zetten (of dat gelukt is vertelde het verhaal niet).
Hij had daarbij de grootste moeite om informatie boven water te krijgen over leveranciers, prijzen etc. Tegelijkertijd zag hij een toenemend gebruik van smart phones, die echter vooral werden gebruikt om te gamen en te facebooken. Reden om Agribuddy te ontwikkelen. Waarin je bedrijfprofielen kunt uploaden en desgewenst ook je balansgegevens om je kredietprofiel te documenteren. En verder dus informatie kunt uitwisselen. Er is ook een YouTube videootje.
Of het een succes wordt weet ik niet (het formaliseren van tal van informele informatie is nog niet zo makkelijk), maar het geeft wel aan dat de ict ook doorzet bij boeren in ontwikkelingslanden.

Pol Pot

Bijna tot slot van mijn vakantiereeksje (de foto's lopen nog wel een tijdje door) nog enige aandacht voor de geheime oorlog en Pol Pot. Niet alleen omdat het een indrukwekkend onderdeel van onze reis was maar ook om er eens bij stil te staan waar extreem agrarisch-fundamentalisme en gebrek aan economisch inzicht wel niet toe kan leiden.

Laos en Cambodja zijn niet te begrijpen zonder de geheime 2e Indochinese oorlog. De Vietnam oorlog die daar onderdeel van was staat bij onze generatie nog op het netvlies. Het was de eerste televisie-oorlog. Wat aan het Amerikaanse congres lange tijd niet werd gemeld (vandaar de term 'secret war') was dat de oorlogsvoering ook in Laos en Cambodja plaats vond. In beide landen apart zijn meer bommen gevallen dan in WO II op Japan en Europa samen.
Deels had dat te maken met het bekende Ho Chi Minh pad dat de Vietcong in die landen aanlegde om ongezien in Zuid Vietnam te infiltreren. Maar tegelijk waren er ook in Laos en Cambodja communistische bevrijdingsbewegingen actief. Die uiteindelijk zouden winnen. In Laos legde een handjevol CIA mensen de Long Chen basis aan waar elke 9 minuten 24/365 een B52 bommenwerper opsteeg (in aanvulling op die uit Thailand). En ze rekruteerden de Mongh, die het niet zo op de Vietnamezen hadden en -zoals een Arte TV documentaire het uitlegde - daarmee in een keer van het stenen tijdperk in de supersonische tijd kwamen en waar jongens leerden vliegen voor ze auto konden rijden.
We bezochten de vlakte der kruiken, en het is een wonder dat ze er nog staan, deze vaten waarin vermoedelijk mensen in het stenen tijdperk werden gecremeerd, maar waarvan we nog minder weten dan van Stonehenge. Jarenlang werd hier een veldslag uitgevochten: in het droge seizoen rukte de communistische artillerie op, in het natte seizoen had het door de CIA gesteunde regeringsleger de overhand.
Wie naar de vlakte der kruiken gaat wordt verzocht niet naast de paden te wandelen, te veel kans op ongeruimde explosieven. Meer oorlogsinvaliden zie je nog in Cambodja. Daar gaven de Amerikaanse bombardementen draagvlak voor de door Vietnam gesteunde Pol Pot. Deze in Frankrijk opgeleide ingenieur (je vraagt je af of hij een tik heeft meegekregen van erg nihilistische en marxistische filosofie) hunkerde naar de glorietijd (10e eeuw) van Angor Wat, gebouwd op de opbrengsten van superieure rijstteelt met watermanagement voor 3 oogsten per jaar.
Pol Pot stuurde in maoïstische traditie iedereen naar het platteland. Phnom Penh werd na verovering in 3 dagen ontruimd. Intellectuelen (herkenbaar aan bril of zachte handen of anderszins) werden niet verbeterbaar geacht, gefolterd en vermoord. We bezochten de indrukwekkende deportatie-plek TS-21 (een oude school) en de Killing fields met een zeer indrukwekkend monument dat de ijzingwekkende werkwijze van het bewind met een wetenschappelijke precisie van geclassificeerde schedels en andere lichaamsrestanten in de herinnering grift.
Het platteland was voor de extreem agrarisch-fundamentalist Pol Pot de enige plek van waarde-creatie. En dan ook nog op ouderwetse wijze, machines werden afgeschaft. Terug naar de 10e eeuw. Met als eis dat de productie omhoog ging. Zo werkt de productiefunctie niet en het gevolg was 2 a 3 miljoen doden, een kwart van de bevolking.
Een deel van zijn manschappen werd het te gortig en week uit naar Vietnam, Daar creëerden ze een bevrijdingsleger dat opnieuw met Vietnamese steun Pol Pot de jungle in dreef. Het westen kon deze invloed van Vietnam niet waarderen en hield in de VN nog jaren Pol Pot de hand boven het hoofd.
Mocht je naar Cambodja gaan, neem ook een kijkje in dit aspect van een getraumatiseerd land. Het leert je veel over de geschiedenis en de onmacht er iets moois van te maken. En onthoudt de les dat economische ontwikkeling vraagt om een trek van het platteland naar de stad, en niet andersom. En zeker niet via centrale planning. Stalin, Mao, Pot - dat bewijs heeft de vorige eeuw nu wel genoeg doden gekost.

Insecten

Hierbij een fotootje van de insecten die je als etenswaar in Cambodja langs de weg kunt kopen. Net als in Laos lijkt het wel of ze er alles eten. Sprinkhanen, zijderupsen, vogels, slang, de lijst is lang.
Een van de reisgenoten opperde dat je er zo weinig vogels en andere dieren ziet omdat ze er alles opeten. Het is ook al een millenium de regio met de hoogste bevolkingsdruk....

Cambodja

Na Laos bezochten we ook nog Cambodja. Een zeer vlak land met veel agrarische productie. Volop agrarische investeringen (plantages) vanuit Vietnam, Thailand en China, zo begreep ik. We beperkten ons bezoek tot Phnom Penh en Angor Wat. Beiden de moeite waard.
Cambodja is wel wat rijker, althans het leven is er wat duurder dan Laos. Het verschil tussen de beide hoofdsteden Phnom Penh en Vientianne is ook levensgroot. Niet in de historische Franse koloniale markten maar wel in omvang en hoogbouw. Phnom Penh valt ook op door zijn enorme inkomensverschillen - we verbaasden ons zeer over het aantal zeer luxe auto's.  Sommige merken schijnen hun meest luxe auto's eerst in Azie op de markt te zetten. Ook omdat het keuren van autos in het Westen langer duurt, maar het zegt ook iets over de ontwikkelingen in de wereld.

De economie van Laos

Laos is een van de armste landen van Oost Azië. De Wereldbank schat dat zo;n driekwart van de bevolking moet rondkomen van minder dan 2 dollar per dag. Echte ondervoeding zie je niet zo, maar ik begreep van wat Nederlandse artsen die er vrijwilligerswerk deden en die ik aan het ontbijt in een van de hotels sprak, dat ze er wel degelijk last van hebben bij te opereren patiënten.
Een van de belangrijkste reden van de lage inkomens is ongetwijfeld de natuurlijke handicaps. Het land ligt ver van de zee, de Mekong is wel bevaarbaar, maar veel vrachtboten zie je er niet, en de weg naar zee is geblokkeerd door watervallen bij de grens bij Cambodja. De Fransen hebben daar nog geprobeerd 12 km spoorlijn aan te leggen om zo goederen te verladen, maar toen het klaar was brak zo ongeveer WO II uit. De locomotief is uit de bush te voorschijn gehaald en kun je er nu gaan bezoeken.
Het bergachtige karakter helpt ook niet. Vooral het Noorden is zeer bergachtig met langgerekte valleien die door hoge bergen met nauwelijks wegen zijn gescheiden. De infrastructuur is belabberd, hoewel de Chinezen nu aan het helpen zijn wat wegen opnieuw goed te asfalteren. Het aantal grensovergangen is ook al beperkt. Met Thailand werd in de jaren 80 nog een oorlog gevoerd, maar nu zijn er dan 4 Friendship bruggen over de Mekong. Niet dat er veel over passeert: de procedures zijn nogal tijdsverslindend, Naar China zijn er een paar bergpassen en grensovergangen. We gingen er bij een kijken, en dat doet je ook meteen naar Schengen verlangen. De overgang naar Cambodja is wat beter maar ook daar kun je wel wat tijd (en 35 dollar) voor de grenspassage uittrekken.
Enfin, voor de toerist is dit natuurlijk een zegen. In het Noorden leven er in de valleien veel verschillende minderheden (de Mhong, de Aka etc) met hun eigen klederdrachten en gebruiken. En de natuur is fantastisch. Tweede voordeel: het land is voor ons westerlingen een koopje. Voor een habbekrats kun je er heerlijk eten in een vriendelijke Aziatische sfeer.
Geen wonder dat dit (ondanks de concurrentie van Birma) een backpackers hotspot is. Inkomsten uit toerisme worden dan ook steeds belangrijker en vullen die van hout, textiel, electriciteit en koffie mooi aan.
Het land groeit hard, 7% per jaar, vanaf een lage basis. Het is communistisch maar daar merk je niet veel van: het volgt bij gebrek aan geld en Sovjet steun al jaren het Chinese model met privaat eigendom van grond, winkels e.d. De rest is intransparant en volgens de boeken ernstig corrupt, maar ook daar merk je als toerist niets van.
Wie een mooie en goedkope vakantie wil (de vlucht daargelaten): denk aan Laos.

AKIS-3

Even tussen de Laos-ervaringen door (maar met een fotootje van een Laotiaans meloenenveld) aandacht voor het AKIS-3 rapport dat EU Commissaris Hogan in januari overhandigde aan het Nederlandse voorzitterschap. Het rapport staat hier online.
Deze week gaf ik in Igls een presentatie van de scenario-studie die in het rapport staat. Die staat op slideshare.

Mekong

Mooi groot artikel in The Economist van deze week over de Mekong en de plannen voor stuwdammen. Overigens is de Mekong nu ook niet heel erg goed bevaarbaar, in ieder geval niet naar zee vanuit Laos. De watervallen op de grens met Cambodja brengen nu toeristeninkomsten maar hebben veel geld gekost omdat het het land weinig toegankelijk maakte - de Fransen hebben er nooit een cent aan verdiend in hun koloniale tijd.
Ook aandacht voor het Tonle Sap meer, dat in droge tijden water inneemt van de Mekong en in natte tijden heel groot wordt en water afgeeft en zo de Mekong reguleert. Leuk om te lezen als je er net geweest bent.

Actie in Laos

De kiekjes op deze blog halen niet de kwaliteit van een paar mede-reizigers naar Laos en Cambodja die op (bijna) professioneel niveau werken.
Dat wil niet zeggen dat we er geen moeite voor doen. Zo is het fotograferen van rijstteelt (zie vorige blog) niet zonder inspanning. Bij grote uitzondering een foto op deze blog van mijzelf om dit aan te tonen. Met dank aan de fotografe A.M.

Hoe economische groei de rijstteelt verandert, in Laos

Uit dezelfde VT (zie de vorige blog) ook een mooi verhaal over het feit dat Laos de rijstteelt aan het mechaniseren is. Veel boeren hebben kosten zien stijgen nu de economische ontwikkeling met 7% groei per jaar doorzet. Elders in de economie is er meer te verdienen en veel boeren vertrekken. Echter met het risico hun land niet te verkopen of verpachten maar het te laten verloederen.
De Vientianne Times interviewt ene mr. Thongsavan Miboun die op basis van de 30 (!) ha van zijn moeder de Panphet Agricultural Farm heeft opgericht en de rijstteelt, of althans het planten van de rijst, heeft gemechaniseerd. Hij levert nu exportkwaliteit en verkoopt 10.000 ton in de internationale markten.
Inmiddels doet hij loonwerk in de rijst bij 700 boeren, in totaal 1000 ha. Hij koopt ook de rijst van die boeren tegen 'fair prices', zo vertelt hij in het interview.
Verstandige ontwikkeling lijkt me: economische groei door arbeidsmobiliteit vraagt om meer arbeidsproductiviteit,bij de achterblijvers en dus mechanisatie en schaalvergroting. Economie is universeel, de kapitalistische principes werken ook in deze communistische volksrepubliek naar Chinees model. Wie oude vrouwtjes in de rijst wil fotograferen moet snel zijn.

Varkensprijzen

Ook in Laos gaat het niet goed met de varkenshouderij. Rond de hoofdstad Vientianne [met 400,000 inwoners een van de meest rustige hoofdsteden ter wereld] zijn 140 varkensboeren verenigd in de Pig Farm Breeding Group. 85 ervan hebben geld geleend van de Nayobi bank, in totaal 16 miljard KIP, dat is de locale munteenheid waarvan je meteen al 3 nullen moet strepen en dan nog eens door bijna 10 moet delen om euro´s te krijgen.
Ze hebben al 5 jaar hun 10% rente per jaar niet betaald. Dat levert een mooie diagnose op van hun voorzitter, Ms. Lavone Philasayphithaki: "we kunnen ons niet eens herinneren hoeveel geld we schuldig zijn omdat het bedrag zo groot is en groeit".

De kostprijs van een kg varkensvlees is ongeveer 14.00 KIP. Maar de marktprijs in deze volksrepubliek is maar 8000 - 12.000 KIP. Zie daar de spanning. Het was op 25.1.2016 voorpagina nieuws op de Vientianne Times. Ik meld het maar even onder het motto 'gedeelde smart is halve smart'.

Groeten uit Laos en Cambodja

Afgelopen weken ben je mogelijk teleurgesteld bij het bezoeken van deze blog. Ik was met vakantie, we maakten een fraaie reis met Sawadee door Laos en Cambodja. Komende weken hopelijk weer wat meer observaties van mijn kant, en dus voorlopig met vakantiekiekjes uit Indochina. En een paar reisindrukken.