Mansholtplan 40 jaar

2008: 40 jaar na het verschijnen van het roemruchte Plan Mansholt. In december a.s. pas, dus feestauteurs hebben nog even en het zal wel ondersneeuwen in alle aandacht voor 50 jaar Gemeenschappelijk Landbouwbeleid.

Het blad EuroChoices geeft in zijn laatste nummer alvast een aftrap voor het terugblikken. Sicco Mansholt zijn analyse was dat bedrijven in de EU veel te klein waren en dat sanering nuttig zou zijn. Anders zou de prijspolitiek uit de hand lopen. En al bij het inzetten van die prijspolitiek in 1958 was hem door jan en alleman aangeraden om eerst de problematische structuur aan te pakken, maar - zo weten we uit zijn biografie - Europese politiek maakte het gewenst om eerst de prijzen te uniformeren. Dat zou de eenwording van de EEG sneller op weg helpen.

De timing van het plan, zo maakt David Stead in zijn EuroChoices artikel duidelijk, was weinig gelukkig, aan de vooravond van stagnerende economieen. Maar dat was natuurlijk niet het idee waartegen boeren te hoop liepen. Het plan om te bevorderen dat binnen 10 jaar de helft van de boeren zou verdwijnen was de angel. Het bracht een aantal boeren met een koe in de vergaderzaal - "voor een keer bracht het enkelen van hen die door het beleid geraakt worden aan de vergadertafel" kopte daarbij een Luxemburgs boerenblad. Dat er ook een dode viel, geeft de grimmigheid van de discussie weer.

Inmiddels kunnen we ook vieren dat het doel van het Plan Mansholt is gehaald. Weliswaar niet in 10 jaar, maar via natuurlijke weg in 40 jaar. De grafiek hierboven geeft het aantal bedrijven in Nederland aan, van de 185.000 ten tijde van het Mansholtplan zijn er minder dan 80.000 over.

En liefhebbers van de "wat als" historiespelen kunnen zich afvragen of een eerdere en snellere sanering in de jaren 60 niet geleid zou hebben tot meer arbeidsaanbod in de industrie en dus minder gastarbeiders (en voor nu dus minder Wilderiaanse discussies) en tot minder intensieve veehouderij (en dus minder Thiemiaanse discussies). Timing blijft lastig, ook in de politiek.