1. Reconfiguratie: het speelveld / de markt (maar soms ook overheidspartijen) bestaan uit oude (huidige) en nieuwe actoren.
2. Transformatie: de huidige actoren veranderen onder druk van de omstandigheden hun doelstellingen of werkwijzes.
3. De-alingment / re-alignment: nieuwe actoren gaan een leidende rol spelen.
Vooral die eerste en laatste transitiepaden zijn vaak lastig te bedenken, maar zeker geen theorie: boeren die windenergie gaan produceren, internetsites die nieuwsleverancier worden ten koste van kranten, een computermaatschappij als Apple die muziekleverancier wordt en het woord 'computer' uit zijn naam streept, telefoonmakers die fotocamera's mee-verkopen. Wie verzint er een reconfiguratie voor de visserij of de duurzame landbouw?
Het riep bij mij de vraag op hoe je vanuit beleid de glastuinbouw als nieuwe actor een goede rol als energieleverancier kunt laten spelen en tot een reconfiguratie van het energie-speelveld komt.
Een andere spreker merkte op dat marktpartijen zekerheid willen over de politieke maatregelen en dat de politiek zekerheid wil over het winnende transitiepad voordat men regels maakt die andere mogelijkheden uitsluiten. Dit leidt tot afwachtend gedrag.
En tot slot was er op deze ochtend in Amsterdam veel discussie over de samenwerking tussen technische wetenschappers en gamma-wetenschappers zoals economen. Dat gaat bij energie blijkbaar even lastig als in Wageningen. Technici en gedragswetenschappers denken nu eenmaal fundamenteel anders en zeker in wetenschap is dat lastig. Waarbij iemand treffend opmerkte dat studenten in techniek iets moeilijk vinden, in gamma vindt men iets 'vaag'. Het eerste krijg je onder de knie, het tweede praat je je uit.
Overigens vond ik dat er ook hier veel technici waren die als ideaal beeld van de gammawetenschappers toch vooral hadden dat ze marketing deden of kosten/baten uitrekenden van hun technische ontwerpen. We komen er alleen uit als je teruggaat naar de wensen van de consument en dan gaat ontwerpen. Ik heb het voorbeeld gegeven van biologisch: als je dat eerst maakt tegen een hoge kostprijs en dan tegen een marktkundige zegt: help me de consument te overtuigen dat dit duurzame product de hoge kostprijs waard is, dan wordt het niets. Vraag eerst de marktkundige naar de wensen van de consument te kijken en die ontdekt een groep die veel wil betalen voor verpakte, gewassen sla die duurzaam geteeld is, en waaarbij de hogere kostprijs van de teelt in de prijs van de verpakte sla veel minder doorweegt dan in een krop sla. Dat heeft veel meer kans. Maar het zal wel uitgelegd worden als het streven naar een leidende rol voor gamma. Lastig, dat multidisciplinair samenwerken als je niet constant focust op het het probleem van de consument.
Eigen foto uit de bemoste tuin
Geen opmerkingen:
Een reactie posten