Een buitengewoon mooi voorbeeld daarvan kwam ik tegen in het tweede nummer van het blad Boerenbusiness. Daarin schrijft fiscalist Andre Verduijn van het agrarisch accountancybureau Countus een column over de onrust rond de landbouwvrijstelling. Die vrijstelling houdt in dat wie als boer landbouwgrond verkoopt en daarmee winst maakt, daarover geen belasting hoeft te betalen mits hij binnen een aantal jaren binnen Nederland weer in grond herinvesteert.
Dat is een aardige regeling voor wie min of meer verplicht grond verkoopt voor een stukje wegaanleg, je wordt dan niet gestraft met een winstbelasting. Maar verder lijken er weinig argumenten voor zo'n regeling die we voor bv. winkels helemaal niet kennen. Net als dat er op de hypotheekaftrek inperking zijn gemaakt, is al in een ver verleden deze regeling ook beperkt tot de winst in de verkoop als landbouwgrond, niet voor de overwinst als je tegen boven-agrarische waarde verkoopt voor industrieterrein of woningbouw.
Ook over wat er nu nog over is, is er blijkbaar weer onrust of een volgend kabinet (of het huidige bij forse verdere bezuinigingen) hier niet het mes inzet. Zie hier hoe rationele verwachtingen werken: mensen zien dat de overheid geld zoekt, vragen zich af wat ze zelf in die positie zouden doen en er bedenkt iemand dat hernieuwde discussie over de landbouwvrijstelling net als over de hypotheekrente best eens zou kunnen. Er lijken immers weinig argumenten voor deze regeling die we in andere sectoren niet kennen. En waarom zou je de vrijstelling niet krijgen als je over de grens investeert en het lijkt grondprijsopjagende effecten te hebben (die slecht zijn voor de concurrentiekracht) omdat het met de regeling aantrekkelijker is om te herinvesteren in grond dan in ander vastgoed of Italiaanse staatsobligaties.
Aftrekbare verliezen
Dus ook als er nog geen beleidsmaker een voorstel heeft gedaan, speelt de burger er al op in. Zijn fiscalisten helpen hem daarbij, natuurlijk niet ontbloot van enig belang bij [goede] advisering. En dus zijn er nu mensen die hun grond alvast herwaarderen en de boekwaarde waarvoor ze de grond in de jaren tachtig voor een zacht prijsje van hun ouders hebben gekocht op het huidige (hoge?) niveau brengen. Dat kan door wat boekhouders Stelselwijziging noemen. Dat wil de belastingdienst nog niet erkennen, dus loopt er nu een principe procedure richting de Hoge Raad. Dat is dus inzicht nummer 2 (naast de rationele verwachtingen): door de gevoelde onzekerheid, maken we nu als maatschappij alvast kosten van juristen en in onze rechtspraak die we niet zouden maken als de toekomst volkomen zeker was.
Maar het kan ook zonder stelselwijziging: verander de maatschap en je start een nieuwe onderneming waarin je de grond tegen de huidige waarde kunt inbrengen. En dat doen sommigen nu (wordt je door dit stukje op een idee gebracht, raadpleeg dan een goede fiscalist).
Nog een pikant detail. Stel dat de regeling verandert en de grondprijs daalt, dan hebben deze mensen een enorm verlies (op papier, daar waar ze nu forse onbelaste winst hebben). En daar waar onder het nieuwe regime winsten belast zijn, zijn verliezen aftrekbaar, dus dat is dan een hele grote aftrekpost.
Gevolg daarvan is weer dat in zo'n situatie de overheid van de koude kermis thuis komt en misschien wel helemaal geen belang meer heeft bij verandering van de wetgeving (of een heel ingewikkelde moet maken met weer meer juristenwerk), en juist de betrokken boeren wel. Inzicht nummer 3: de belangenbehartiging wordt er door de rationele verwachtingen niet eenvoudiger op.
Mooi vak, empirische economie. Maar ook dat wordt er in zulke situaties niet makkelijker op: probeer bovenstaande maar eens in een goed model met up to date data te kwantificeren om beleid te adviseren.
Zie "Is uw grond ge(her)waardeerd?" column van Andre Verduijn in Boerenbusiness #2, 2011
Geen opmerkingen:
Een reactie posten