VORK

Ik maak even reclame voor de tweede uitgave van Vork, de opvolger van SPIL. Weer een leuk nummer, met veel aandacht voor voeding. In aansluiting op mijn blog van zaterdag: Blonk Advies ontwikkelde Optimeal, een LP zoals die ook voor samenstellen van krachtvoer bestaat, maar dan voor mensen aan de hand van 200 veel genuttigde zaken. Nog geen app die op basis van je voeding van afgelopen dagen een recept-suggestie voor vandaag doet, maar het begin is er.
Verder komt Chief Inspiration Officer Kees de Gooijer tot de suggestie om de food processing kleinschaliger te maken. Net als de 3D printer en de downscaling in energie zou dat transport verminderen en concurrentie met streekproducten makkelijker maken. En het systeem robuuster. Niet een heel nieuw idee maar wel een van de mogelijke grote toekomstige veranderingen in onze economische structuur. ICT helpt, parallel manufacturing: niet opschalen door machines te vergroten, maar er een naast te zetten. Met name als er geen mensen meer aan te pas komen kan dat (onbemande tractoren kunnen weer klein zijn).
Joost van Kasteren wil geen knuffel-stadslandbouw maar de moderne landbouw aan de stadsmens tonen. Dick Veerman wil een nieuwe Mansholt en ziet Sharon Dijksma als kandidaat. De redenering dat slechte inkomens leiden tot meer lenen en uitbreiding van productie (de negatieve aanbodelasticiteit) is daarbij gelukkig niet essentieel, want die is zelden of nooit aangetoond.

Zeer discutabel lijkt me de mening van de Wageningse Farming Systems Ecology prof. Pablo Tittonell. Interviewer Joost van Kasteren legt hem terecht het vuur aan de schenen. Tittionell wil het Westerse landbouwmodel niet naar de ontwikkelingslanden exporteren. Omdat er nog maar een paar procent van de mensen in de landbouw werkt en die boven de 50 zijn. Ofwel de mythe dat we in de toekomst boeren tekort komen.
Maar zoals Tittonell zelf aangeeft: de steden groeien wel, maar komende decennia blijven er ook veel mensen achter op het platteland. Eerder nog te veel dan te weinig wat mij betreft. Want zoals Tittonell zelf concludeert: het boerenbestaan is nu niet aantrekkelijk. Blijkbaar betaalt het dus te weinig zo denk ik als econoom. En dat doet Nederland nu juist vrij aardig: we leiden toekomstige boeren goed op, en dan willen ze ook een HBO salaris verdienen. En dat kan door schaalvergroting dankzij John Deere of Lely en de Oost-Europese of minder getalenteerde Hollandse medewerkers. Ik zie geen andere oplossing om het vak qua inkomen en werk- en denkniveau aantrekklijker te maken. Vooral exporteren dat model. Mensen moet je niet dom houden maar ontwikkelen en een bijbehorend inkomen laten verdienen.
Tittonell heeft zijn hoop gevestigd op Griekenland, Frankrijk en Portugal. Ik geep uit ergernis naar het toetsenbord toen ik het las: "in landen waar de werkloosheid hoog is, zie je nu een omgekeerde beweging van jongeren die de stad verlaten en op het platteland gaan wonenen met landbouw in hun onderhoud willen voorzien. Tegelijkertijd zijn ze actief op sociale media en internet. Als je die ontwikkeling kunt versterken met trainingen en met goedkope kredieten kan er een andere, meer duurzame landbouw ontstaan".
Tja, de crisis dwingt mensen om hun (huur)huis in de stad te verlaten en terug te keren naar het ouderlijke dorp waar ze soms nog een familiehuis hebben. Ik beschreef dat hier al eerder voor Portugal waar velen zich gedwongen zien om ondanks een goede opleiding in bv. de ICT nu groente te gaan kweken. En natuurlijk verdienen deze mensen als slachtoffer van de crisis onze steun met kredieten en opleiding. En er zullen een aantal mensen met innovaties komen die goed zijn voor de landbouw. Innovaties ontstaan als je mensen met verschillende ervaringen bij elkaar brengt. Oost-Europeanen met westerse ervaring die na de val van de muur terugkeerden zijn een bekend voorbeeld; Dichterbij: mensen met Randstad-ervaring die naar het platteland verhuizen en daar zaken in gang zetten (naar verluidt heeft Dreischor er een mooie wijngaard aan over gehouden).
Die innovatie is dan mooi meegenomen, maar ga in Portugal maar eens aan die mensen uitleggen dat het een goed idee was, die crises omdat daarmee het vak van boer weer aantrekkelijk is geworden. En we zo de vernieuwing in de landbouw regelen: omdat we in de (Wageningse ?) wetenschap niets duurzaams kunnen ontwikkelen en misschien 1 op de 1000 werkeloze maar nu boerende Portugezen wel met een geweldige vondst komt. En hoe gaan we dit model exporteren of adviseren we de Afrikaanse regerigen? De Nigeriaanse regering vertellen dat een economische crisis wel een goed idee is omdat er dan jongelui uit Lagos terug gaan naar de provincie en daar met een nieuw idee voor de yams-teelt komt gezien hun ervaringen in de shanty towns ?
Kortom, Vork is een inspirerend blad dat uitnodigt tot discussie. Neem een abonnement.