Maar dat weerhoudt menig belangenbehartiger niet van frequent gebruik van de uitdrukking om aan te geven dat concurrentie geen probleem is maar dat het wel fair play moet zijn en voor iedereen dezelfde regels moeten gelden. Het viel me van de week in Brussel ook weer op.
Moderne economen vinden helemaal niet dat voor iedereen altijd dezelfde regels moeten gelden. Juristen (en lobbyisten) vaak wel, maar in de economie is dat een al eeuwen achterhaald ('mercantilistisch') idee: het negeert dat er handel plaats kan vinden tot voordeel van beide partijen als goederen elders goedkoper geproduceerd kunnen worden.
Natuurlijk is het niet uit te leggen dat een bestrijdingsmiddel in Nederland niet mag worden toegepast, en net over de grens in Duitsland wel. Of dat de een de mest moet onderwerken voor het klimaat en de ander juist niet, of dat de kip hier wat meer vierkante centimeters krijgt dan in Vlaanderen.
Maar het is wel verdedigbaar dat we een kilometerheffing in de spits bij Amsterdam doen, en niet bij Emmen, of dat auto's in West-Europa een APK keuring of airbag moeten hebben en in India niet. Of dat eenzelfde vliegtuig bij Lelystad met minder milieuschade landt dan op Schiphol.
Specialisatie
De eerste reden om zo'n differentiatie te verdedigen is dat gebieden zich specialieren in die productie waarvoor de productiefactoren relatief het minst schaars zijn, of zo je wilt het meest overdadig. Dus waar de kostprijs relatief ten opzichte van concurrenten laag is. Daar moet je ook de niet direct in rekening gebrachte kosten van milieugebruik bij rekenen. De milieugebruiksruimte is een input die in Nederland relatief schaars is, we zitten dicht bij water en dicht op elkaar met een rijke bevolking, dus milieubelasting kost al snel veel geld.
Economen kijken in zo'n geval eerst waar de productie plaats zou vinden als alle kosten in ogenschouw worden genomen. In die evenwichtssituatie is de allocatie van productiefactoren efficient. En pas als die allocatie verstoord en dus inefficient wordt, spreken we van verstoring van de concurrentiepositie of zo je wilt: een unlevel playing field.
Er is nog wel een tweede reden waarom differentiatie van normen te verdedigen is, en dat zie je in het airbag-voorbeeld: welvarender mensen (zoals in Nederland) hebben meer geld over voor vermindering van risico en voor meer gezondheid (en ook natuur en milieu). Ze kunnen een airbag betalen. Kil geredeneerd is een leven ook meer waard in Nederland dan in India, in letterlijke zin: als je twintig bent is er in Nederland veel in je geinvesteerd, in India ben je soms al vijf jaar aan het werk.
En een derde punt speelt nog bij geklaag over unlevel playing field bij belastingen: het feit dat die bij ons hoger zijn dan in Bulgarije komt ook omdat we er meer voor terug krijgen: betere wegen, beter onderwijs, AOW. We besluiten dus met zijn allen die aankopen via de belastingen te doen. Wie dat niet wil kan naar Bulgarije verhuizen -vooralsnog komen er meer mensen deze kant op. Het is overigens een fabeltje dat de internationale concurrentie er toe leidt dat landen die voorzieningen moeten afbouwen omdat belastingtarieven steeds lager moeten worden: als je beneden pakweg 30% belastingen komt, heeft een verdere daling een groot marginale effect op de overheidsfinancien en de aan te bieden diensten, en steeds minder effecten op beslissingen van burgers en bedrijven.
Kortom: lobbyisten en economen, let op het level playing field maar ga niet uit van gelijke startcondities als ankerpunt (de inequity benadering) maar van een verstoring van de optimale aanwending van productiefactoren (de inefficiency benadering). Wie in onterechte situaties klaagt over level playing field is net als de ondernemers die klagen over te hoge grondprijzen: die moeten zich afvragen of ze niet de verkeerde dingen op de verkeerde plaats willen.
Theorie ontleend aan een paper van Rob van der Laan en Andries Nentjes (RUG): Competitive distortions in EU environmental legislation: inefficiency versus inequity in: European Journal of Law and Economics, 11:2, 131-152, 2001
Geen opmerkingen:
Een reactie posten