donderdag 30 september 2010

Marsman

"Holland is en blijft een ellende. Wie hier op de grond stampt , zakt weg in de modder", zo stelde onze nationale dichter Hendrik Marsman ooit. De Belvedere scheurkalender meldt dat vandaag op zijn geboortedatum in 1899.
Ik treinde vanochtend naar Zwolle en het door en door natte veenweide gebied illustreerde dat wegzakken aardig. Zo'n trein is wel een van de luxe mogelijkheden om het gebied nog te zien, vanaf de weg lukt dat niet meer. En nu ook met internet aan boord.
Marsman had niet zoveel met de in zijn ogen Nederlandse bekrompenheid. Hij wilde groots en meeslepend leven.
En nu maar kijken of dat nog gaat lukken met het nieuwe regeerakkoord: een interessant stuk dat lezing verdient. Met een ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie dat na meer dan 75 jaar LNV gaat vervangen. ELI - nog even wennen, hoewel het bijna het LEI is.

woensdag 29 september 2010

more research is given

Twee interessante aanvullingen op eerdere blogs. Vanuit Berenschot meldt men bij mijn blog van eind augustus waarin ik je op het Groot Modellenboek attendeerde, dat de modellen ook gratis te downloaden zijn op de site van Management Team. 

Vorige week attendeerde ik op de site van Steve Waddell over Global Action Networks. We hadden dat niet afgesproken - maar vandaag kreeg ik een mailtje van Steve dat hij zijn column van deze week gewijd heeft aan de noodzaak voor een transitie in de mondiale agrarische sector naar een sustainable situatie in 2050 en eerst maar eens uit te vinden wat die transitie dan precies is. En waarin hij refereert aan enkele gesprekken die we vorig jaar in Boston en eerder dit jaar in Den  Haag hadden.

dinsdag 28 september 2010

Uit Zicht

Gistermiddag presenteerde de WRR in Pulchri zijn nieuwste rapport met de mooie titel Uit Zicht. De WRR is teruggekeerd bij zijn oude stiel van toekomstverkennen en schreef een rapport over de rol van toekomstverkennen voor beleid. Gezien de preview die ik eerder kreeg en de bijeenkomst van gisteren een interessant boek, waarvoor ik alvast maar even reclame maak.

M.B.A. van Asselt et al (red) Uit Zicht, Amsterdam University Press.

maandag 27 september 2010

besturen op zee

De Nederlandse visserij is zeer geschikt om innovaties in visserijbeheer te analyseren. De afgelopen dertig jaar zijn er de nodige innovaties doorgevoerd zoals verhandelbare quota, co-management en convenanten. Waarbij Nederland in de EU als een best practice wordt gezien, de Noordzee een van de gebieden in de wereld is die behoorlijk wordt leeggevist en Nederland geen onbelangrijke speler is.
Het recent verschenen proefschrift van Luc van Hoof, Who rules the waves' documenteert en analyseert de ontwikkelingen.
Overigens duiken er ook steeds meer governance issues op tussen visserij en al die andere gebruikers van de Noordzee als het gaat over wie de golven mag besturen. Maar dat is een heel ander onderwerp.

Luc van Hoof: Who rules de waves, Wageningen 2010

zondag 26 september 2010

governance van innovatie

Het was een boeiende week voor discussies over innovatie en de rol van de overheid, ook al is de aanleiding (mogelijk vertrek van het oude Organon, nu Merck uit Oss en farmacieconcern Abbott uit Weesp) minder leuk.
In de NRC weblog van M. Schinkel wees Maastrichts hoogleraar Luc Soete erop dat Frankrijk afgelopen jaren zijn concurrentiepositie voor onderzoek versterkt heeft door sterke overheidsubsidie via o.a. de fiscaliteit. Een onderzoeker is daar nu stukken goedkoper dan hier.
De NRC van dit weekend had er ook een goed verhaal over. Bas Terweel van het CPB wijst erop dat Weesp en Oss tamelijk geisoleerd liggen ten opzichte van universiteitsclusters. Het Japanse Astelass verhuisde daarom vorig jaar nog 550 man van Leiderdorp naar het Bio Science Park in Leiden. Kennis moet stromen.
R&D is belangrijk, maar hoeveel moet je er van hebben: de toevallig gekozen EU norm van 3% op alle plekken van de EU? Prof. Ruud Smits (Technologie en Innovatie in Utrecht) wijst erop dat de structuur van de Nederlandse economie veranderd is. We hebben hier minder industrie en veel meer diensten in de financiele en zakelijke dienstverlening dan vroeger en elders. En daar is wel veel innovatie, maar lastig meetbaar en zit dus niet in de R&D cijfers. En farmacie vraagt veel meer R&D dan voeding, waar Nederland goed in is.
De Wageningse cluster komt er dan ook wel goed af in het artikel. Danone concentreerde niet voor niets vorig jaar zijn onderzoek uit NL, Belgie en Duitsland hier. Flowers en food hoort niet voor niets bij de sleutelgebieden. Waarop toch al de kritiek is dat 80% van het bedrijfsleven er onder valt. Maar niet farmacie, dus het vertrek daarvan is ook nog wel te begrijpen. En sommigen denken dat de rentabiliteit van de R&D in de grote traditionle farmacie toch al aan het afnemen is.
Toch lijkt het goed, zo stelt EUR hoogleraar Volberda, om meer te polderen over R&D dan over loonontwikkeling. Als er maar keuzes worden gemaakt.

NRC 25.9.2010  Farmacie verdwijnt, andere bedrijven komen

zaterdag 25 september 2010

groene zorg en economie

De economie van de Europese zorglandbouw is misschien wel ingewikkelder dan we denken. Dat leidde ik af uit een boekje met de titel "The Economics of Green Care in Agriculture' dat ik deze week kreeg toegestuurd - waarvoor dank.
In het boekje staan geen cijfers over wat je nu met zorglandbouw kunt verdienen, wie op zoek is naar de kosten en baten (privaat of maatschappelijk) moet zich niet door de titel laten misleiden. Blijkbaar zijn die cijfers niet zo makkelijk voor handen.
In plaats daarvan zijn het methodische beschouwingen over economische concepten om de zorglandbouw te evalueren. Dat is ingewikkelder dan je denkt omdat de zorglandbouw qua concept tussen de lidstaten sterk uiteenloopt. Economische statistici zouden wellicht spreken van een Typologie, de -uit de sociologie en antropologie komende- editors spreken van discoursen.
Ik blogde naar aanleiding van een andere publicatie als eens eerder over die opmerkelijke verschillen die nu mooi in 3 discoursen zijn benoemd:
  • het discours van de multifunctionele landbouw, zoals we dat in Nederland kennen: boeren hebben ook andere mogelijkheden om geld te verdienen dan voedselproductie en daarmee het platteland levend te houden. Zorglandbouw is daarmee iets van echte boeren en het ministerie van landbouw. Overigens wel dank zij de privatisering en indivudualisering van de gezondheidszorg met het persoonsgebonden budget en ook wel met mensen die ontevreden zijn over de schaalvergroting en managementstijlen in de reguliere gezondheidszorg, zo heb ik de indruk
  • het discours van de (publieke) gezondheidszorg. Dat vind je vooral in landen als Oostenrijk en Duitsland, waar het kurort bezoek normaal is in de gezondheidszorg. En dus heb je ook ziekenhuis-boerderijen en institutioneel verankerde boerderijen.
  • het discours van de sociale insluiting: de opvang van verslaafden, (ex-)gevangenen, werkelozen, mentaal gehandicapten. Sociale reintegratie is vooral het thema in Italie, waar van oudsher cooperatie-vormen bestaan om dit soort zaken te organiseren, blijkbaar was de overheid daar minder goed in.
Met zo'n verschil in visie en aanpak is het verstandig, zo suggereert de bundel, om even na te denken voor je zaken in Europa vergelijkt met kosten en baten, of die nu privaat of maatschappelijk ingestoken worden. Je kunt je zelfs afvragen of je geen peren en appelen vergelijkt.

Joost Dessein en Bettina Bock: The Economics of Green Care in Agriculture, Loughborough University, Loughborough, 2010

vrijdag 24 september 2010

Networking Action

Networking Action is de interessante blog van Steve Waddell, auteur van papers over Global Action Networks. Met theorie en tips voor de liefhebbers van het bouwen van communities die er toe doen.

donderdag 23 september 2010

spaarrente

Nog even terugkomend op de blog van gisteren: interessant was ook de observatie van Van Lanschot dat de spaarrente in Nederland op dit moment hoger is dan in de omringende landen en dat dit tot hogere rente leidt op hypotheken en bij het MKB.
De oorzaak wordt gezocht in een crowding out effect: wij hebben een relatief kleine spaarmarkt omdat we weinig sparen en veel op de overheid vertrouwen (dat doen ze in Zuid Europa niet, die vertrouwen de overheid niet voor de toekomstige pensioenen en daar kunnen we nog wat van leren zei Van Duijn). Wij lenen juist veel ook vanwege de hypotheekrente aftrek.En de banken willen momenteel dat spaargeld graag hebben. En sommigen vermoeden collusion (samenspanning).
Voor prof. Van Duijn nog een reden om al die subsidies af te schaffen en de IB aangifte terug te brengen tot 1 Aviertje. We moeten weer meer eigen verantwoordelijkheid nemen. Kinderwagens betalen we zelf en dat kan met rollators ook best, zo stelde de inleider. Zou misschien ook het voordeel hebben dat ze niet allemaal de standaardkleur blauw hebben....

woensdag 22 september 2010

miljoenennota-ontbijt

Het wordt wat soberder de komende jaren, daar waren we het vanochtend aan het ontbijt snel overeens. Een ontbijt georganiseerd in een lokaal partycentrum door de Zoetermeerse ondernemersvereniging en Van Lanschot bankiers rond de miljoenennota.
Prof. Jaap van Duijn nam de economie met ons door. Wat hem betreft bezuinigen we om de verkeerde reden (nu killen we de binnenlandse consumptie en maken we ons nog meer afhankelijk van de Aziatische groeil en straks moeten we bezuinigen vanwege de vergrijzing). Hij kondigde alvast een forse recessie in 2013 aan.
Verder werd vastgesteld dat in de laatste 500 jaar de rente niet zo laag was geweest als nu eind augustus. Het komende decennium wordt een replay van de jaren zeventig zo stelde Van Duijn. En voorlopig misschien met lage rente (er is veel geld dat rendement zoekt), hoewel de overheid er wel belang bij heeft dat hij oploopt.
Van Lanschot CEO Floris Deckers legde uit dat de aangescherpte Basel3 regels voor de banken zullen leiden tot zeer behoudend leengedrag van banken tussen nu en 2019, omdat de balansverhoudingen gecorrigeerd moeten worden. Geld wordt dus bij banken gerantsoeneerd en schaars, ondanks wellicht deflationaire tendensen en lage rente. Wat dan zou kunnen betekenen dat financieren met aandelen en private equity de uitweg wordt, zo leidde ik er uit af.
Over grondstoffen hadden de sprekers het vreemd genoeg niet. Maar als tegelijkertijd door de groei in de opkomende landen de grondstoffen schaars zijn, en dus tot kosteninflatie leiden, waar de overheid wellicht niet al te veel op tegen is (liever dat dan deflatie), dan is een stagflatiescenario ook heel goed denkbaar. Be prepared.

dinsdag 21 september 2010

prinsjesdag

Dringende zaken en slechte planning waren de oorzaak dat ik vandaag enkele malen per fiets tussen mijn haagse bureau's pendelde. En zo kreeg ik in een mooi herfstzonnetje nog wat mee van Prinsjesdag.
Sinds 1887 op dinsdag in plaats van op maandag, zodat de kamerleden niet op zondag hoefden te reizen, zo meldt de scheurkalender. Gezien de sterke verbetering van het openbaar vervoer en de nieuwe zakelijkheid kan het voortaan wellicht weer op maandag?

maandag 20 september 2010

eet-psychologie

Waarom besteedde de psychologie in het verleden zo weinig aandacht aan food en drinks? РDie vraag stelde prof. Egon K̦ster vorige week op het EAAE Seminar in Munchen (zie de blogs van vorige week). Zijn antwoord voerde terug tot de 19e eeuw, toen er een onderscheid werd gemaakt tussen de hogere en lagere zintuigen. Zien en horen waren de hogere, die waren verbonden met ons verstand, met de ratio. De lagere zintuigen, waaronder smaak en reuk, hielden verband met emotie en plezier Рdaar hield de Victoriaanse 19e eeuw niet van.


Die lagere zintuigen waren ook moeilijk te onderzoeken, er zijn zeer grote individuele verschillen, ze gaan samen met zeer jeugdige leerervaringen, zijn sterk emotioneel en onderbewust. Daar kwam nog eens bij dat onderzoek een reductionistische, emotie-vrije aanpak voorstond, het liefst in laboratorium experimenten.

Dat alles is nu aan het veranderen. Köster sprak van het ‘demasque van de vrije wil en de rationale besluitvorming”. We ontdekken dat we sommige dingen intuitief beter doen dan wanneer we er over nadenken. Dat anderen beter kunnen voorspellen wat we zelf in een situatie zullen doen dan we dat zelf kunnen.

Daarmee is het onderwerp van voedselkeuze onderzoekbaar geworden: wie eet wat, waar, wanneer en waarom? Een interdisciplinair onderwerp waar nog maar weinig interdisciplinair onderzoek over is (voor een goed schema werd verwezen naar J. Mojet).

Voedselkeuze is vooral gebaseerd op geheugen, niet op perceptie. Het geheugen integreert, filtert, onthoudt, staat toe. Eten wordt gekozen op basis van een voorstelling (imagination) van het eten zelf en waar je het gaat gebruiken. Het is aangeleerd gedrag, gebaseerd op incidentele leermomenten en impliciet geheugen. Een deel komt uit de impriniting, de pre-conditioning van de mens als baby, en uit aanbevelingen, beloningen en straf van ouders en anderen. Van zintuigelijk leren. En daarnaast is er dan nog enig cognitief leren (advies, labelling, reclame) en gebruikservaring. Maar dat cognitief leren heeft maar een klein effect.

Interessant vond ik ook de constatering dan we een zeer slecht geheugen hebben voor zoet en vet, dat zijn nu net de belangrijkste smaken dus dat helpt niet echt in de obesitas-strijd. Smaken als bitter en zuur worden daarentegen wel heel goed herinnerd.

De spreker verhaalde van interessant onderzoek, niet alleen met het restaurant van de toekomst in Wageningen (waar hij bij betrokken is), maar ook met zgn. Provoking stories: mensen kunnen melk met 0,1% vet niet goed onderscheiden van melk met 1,4% vet (de standaard). Totdat je ze vertelt dat we in staat zijn om lekker veel winst te maken met Poolse melk waar we het vet uithalen. Dan is men blijkbaar zo op zijn qui vive dat de vetloze melk wel ineens wordt herkend.

Geen wonder dus dat je voedsel goed moet ontwerpen en van het juiste verhaal moet voorzien. Zo is de Mars-reep een complex product van ‘tonen”, geoptimaliseerd op een eetsensatie. Als je het niet gelooft, moet je eerst de uiteindes van een Marsreep maar eens opeten en daarna het middenstuk.

Goed eten moet je dus leren en Köster vroeg dan ook enige aandacht voor kinderen. Dat zijn onderschatte kleine leermachines, en we moeten niet zo dom zijn om ze thuis te laten bij de oppas en de limonade met chips, als we zelf naar een restaurant gaan. De theorie van Dember & Earl onderstreept dat. Die theorie gaat er vanuit dat iedereen een eigen optimum heeft waar het gaat om het aankunnen van complexiteit in tonen van voedsel of drank (bij bier, wijnen en wiskey is dat het meest bekend). Als je regelmatig eten krijgt waarvan de complexiteit net wat boven je eigen optimum ligt, dan schuift je eigen optimum omhoog: je leert kwaliteit te waarderen.

Vroeger was dat effect min of meer ingebakken, omdat ons eten door experts in de laboratoria van de fabrikanten werd samengesteld. Die experts wisten dat vermoedelijk niet, maar konden meer tonen aan dan het gewone volk.

De theorie is op voor de hand liggende wijze aangevuld door de theorie van Walker, die stelt dat de fabrikanten zich nu op de markt richten en maken wat de representatieve testers uit de potentiele kopers goed vinden. Daarmee ga je op hun optimum zitten, maar voor veel consumenten (bij een normale verdeling de helft, tenzij de markt in producten differentieert) ontstaat dan een negatieve waardering. Men vindt het product ‘boring’ en verliest belangstelling voor voedsel en tafelen als bron van genoegen. Kortom de consument moet worden uitgedaagd of zij wil of niet.

Ontleend aan lezing prof. E.P. Koster "Food Choice in everyday eating and drinking", Technische Universiteit Munchen, Weihen Stephan, Freising, september 2010

zondag 19 september 2010

de Flevo en de feiten

In de NRC van dit weekend neemt Kester Freriks het op voor de Flevopolder. Dat landschap is is afgelopen zomer door een of andere vereniging uitgeroepen tot het lelijkste van Nederland. Het heeft nu eenmaal geen 1900 landschap met kromme zandwegen en boerderijen weggedoken onder oude eiken, weilanden met koeien achter een houten hek en een boerinnetje met rammelende melkbussen. Maar daarom is het landschap nog niet leeg en lelijk.
Freriks heeft groot gelijk, ik wees al eerder op het ontkennen van de unieke Nederlandse polders en hun cultuurhistorie, ook in Flevoland. Freriks is in zijn artikel wel wat slordig met de feiten. Strikt genomen was het de provincie Flevoland die de kwalificatie kreeg en niet alleen de Flevopolder - waarmee de toekenners ook nog eens de cultuurhistorie van de Noordoostpolder negeerden. Ronduit onjuist is de stelling  "Het grootste deel van Flevoland viel in 1968 droog".
In dat jaar viel het kleinere Zuidelijk Flevoland (44.000 ha) droog, en dan reken ik de door Freriks hoog geprezen Oostvaardersplassen maar even mee. Het ontstaan van dat gebied is vooral te danken aan het feit dat het eigenlijk niet droog viel, maar dat de inpolderaars de verdere ontwatering even lieten voor het was omdat de zware industrie hier pas op termijn een vestigingsplaats zou vinden.
Het grootste deel van Flevoland is Oostelijk Flevoland, 54.000 ha dat al in 1957 werd ingepolderd. Iets verder weg van de Randstad en wat meer productivistisch van karakter, dat wel.

zaterdag 18 september 2010

eet-economie

Gisteren vergaderde ik in EU-verband in Brussel bij de Vlaamse Gemeenschap over Kennis en Innovatienetwerken. Geen blog dus. Vandaag kom ik nog even terug op het seminar in Muchen over de economie van ons eetgedrag.
Veel aandacht was er voor obesitas, een heffing op vet, hoge btw op vlees en meer aspecten van economische instrumenten om de overheid onze voedselkeuze te laten beschrijven. Zo was er een zgn. Key Note uit Noorwegen over hun onderzoek naar effecten van belastingmaatregelen via verhoogde BTW op bv snacks en ijs en verlaagde btw op groenten en fruit.
Uit die presentaties valt af te leiden dat je ook hier niet met gemiddeldes (van prijselasticiteiten) moet rekenen. Vaak zijn de light users veel prijsgevoeliger dan de heavy users. Dat lijkt niet te helpen als je de btw verhoogt omdat de light users een groter percentage van hun consumptie achterwege laten. Maar een wat kleiner percentage bij zware gebruikers is relatief veel kilo's en heeft een duidelijk effect op hun (zwaar)lijvigheid. In tegenstelling tot wat veel mensen denken kan daarom een hogere btw wel helpen.
Een lagere btw op gezonde producten als groenten lijkt aardig, en een hoge prijsgevoeligheid lijkt dat te ondersteunen, maar het effect is zo klein dat het weinig om het  lijf heeft als het om ons gewicht gaat. Althans in Noorwegen (waar de groenten so wie so duur zijn).
Verder op het seminar een aantal papers over de effecten van wetgeving inzake labelling etc op gedrag van de industrie om wel of niet met innovatieve producten te komen, ook afhankelijk van de structuur van de bedrijfstak.
Liefhebbers van dit soort onderzoek die overzicht willen, kunnen in augustus 2011 terecht bij Oxford University Press: die kondigen The Oxford Handbook of the Economics of Food Consumption and Policy (van Jayson Lusk, Jutta Roosen en Jason Shogren) aan. Blijkbaar is het topic hot. Volgens sommige amerikanen komt dat ook omdat vakgroepen landbouweconomie op zoek naar inkomsten hun werkterrein de afgelopen jaren verlegd hebben van landbouwpolitiek en boerenbedrijfseconomie naar de gezondsheidszorg omdat daar de budgetten veel groter zijn (en er belangstelling is voor preventie).

donderdag 16 september 2010

bericht uit Munchen

Gisteren geen blog want ik was even naar Munchen. Daar is het druk vanwege de 200ste Oktoberfeste die om onduidelijke reden in September worden gehouden, van dit weekend tot 4 oktober, dat wel.


Enfin, ik was er voor een EAAE seminar over de economie van voedsel, voedselkeuze en gezondheid, en voor wat bestuurlijk overleg. Er waren veel Amerikaanse collega’s want het was ook het 1e transatlantische seminar met de Amerikaanse zustervereniging. En er waren vreemd genoeg nauwelijks Nederlanders.
Tot de trends in het consumentenonderzoek behoort aandacht voor het minder rationele gedrag. Prof. Egon Köster (emeritus Utrecht) vatte dat samen met de quote "People are unware of the reasons of their preferences and choices. Simply asking the people why they like a product is therefore not only adequate, but is usually also downright misleading. Unfortunately, whenever one asks a person a question, one always gets an answer."


Hij kwam met 5 punten waarin het moderne voedselkeuze (food choice) onderzoek afwijkt van dat van 20 jaar geleden:
  1. gaat meer over wat consumenten doen dan wat ze zeggen te doen
  2. gaat meer over de wens om bepaald voedsel te gebruiken in een bepaalde situatie in plaats van de aantrekkelijkheid van een product
  3. gaat over de dynamics van preferenties in plaats van alleen eerste indrukken (er is veel leergedrag in voeding)
  4. het gaat niet alleen om perceptie maar ook om de rol van het voedsel geheugen
  5. nieuwe methoden proberen niet de analystische attitudes van onderzochte consumenten aan te moedigen, maar proberen direct gevoelens over passendheid en authenciteit van product te meten
Komende dagen nog wat meer vanaf dit seminar.

dinsdag 14 september 2010

governance of science

Vorig jaar deed een groepje experts enkele aanbevelingen over de ethiek van de sociale wetenschappen aan DG Research. De aanbevelingen (zoals Open Access) zijn weinig schokkend, maar toch nuttig. Het rapport staat online.

maandag 13 september 2010

Franse vooruitzichten

Een toekomstvisie, zo'n twintig jaar verder in de tijd: "De globalisering heeft ons gedwongen terug te keren tot het pre-industriele tijdperk, Europa wordt weer agrarisch. Frankrijk heeft alleen nog zijn 'hotels de charme, parfums en pastei te bieden, wat men levenskunst noemt'. Oude ambachten en lokale producten worden in ere hersteld, nieuwe generaties gaan weer respectvol met geld om, keren terug naar oude zeden en gewoonten uit vroeger tijden. De immigratiestroom naar Europa is zo goed als opgedroogd. Afrikaanse migranten richten zich op de nieuwe industrielanden en 'wagen zich aan de knap gevaarlijke oversteek van de Indische Oceaan of de Chinese zee'.
Een toekomstvisie die verwoord wordt in de epiloog van het nieuwe boek van Michel Houellebecq, La carte et le territoire, zoals vrijdag samengevat in de recensie in de NRC.  Die het overigens als een kandidaat voor de Prix Goncourt ziet.
Ben benieuwd hoe we hier in 2030 naar kijken.

zondag 12 september 2010

Landbouwstatistiek

Niet helemaal het juiste weer voor een tuinfeest of heidewandeling. Een boekentip dan maar.
Er zijn niet zo heel veel publicaties die moderne survey methoden voor de landbouwstatistiek documenteren. De beste papers uit de eerste vier ICAS conferenties (een club van agrarische statistici die om de paar jaar in illustere plekken als Rome, Cancun en Beijing bijeenkomen) zijn nu als boek gepubliceerde bij Wiley onder de titel "Agricultural Survey Methods",
Op de eerste conferentie in Rome heb ik al eens een verhaal gehouden dat ze met een boog om de informatienetten als FADN (EU DG Agri) en ARMS (USDA) heenlopen waarin heel efficient heel veel informatie op steekproefbedrijven wordt vastgelegd. Voor onderzoek kun je beter op betrouwbare wijze veel van weinig bedrijven weten (mits je technieken voor representativiteitsbeoordeling hebt), dan onbetrouwbaar en weinig uit enquetes op alle bedrijven. Hoewel dit boek veel over sampling en zo schrijft, is de aandacht voor dit soort informatienetten beperkt (en biased vanuit Australische auteurs). Zal wel komen omdat de officiele statistiekbureau's er meestal niet meer dan marginaal bij betrokken zijn (Zweden is een uitzondering). Maar verder een alleszins bruikbaar boek.

Roberto Benedetti (Editor), Federica Piersimoni (Editor), Marco Bee (Editor), Giuseppe Espa (Editor): Agricultural Survey Methods, John Wiley & Son.

zaterdag 11 september 2010

Duurzaamheid in de landbouw: de echte ontkoppeling

Aandacht vandaag voor een te weinig opgemerkt juweeltje onder de publikaties van afgelopen maanden: Duurzame Landbouw in Beeld 2010.
Veel mensen, mijzelf incluis, vinden duurzaamheid een lastig begrip. De officiele definitie zegt vooral wat het niet is (afwentelen op volgende generaties). De doeners zouden het liefst een beeld hebben hoe de 100% duurzame boerderij van 2020 er dan uit ziet - een onmogelijke opgave ook omdat landbouw zonder schade aan de natuur per definitie niet mogelijk is. Daar komt nog bij dat de thema's veranderen: gewasbescherming raakt uit beeld, antibiotica komt er bij. Misschien is een duurzame boerderij vooral een boerderij waarin de burger kan leven met de (negatieve) externe effecten, en dat betekent dat een dialoog zeer belangrijk is.
En dan is er nog het afruil probleem: alles lijkt even belangrijk (nitraat en antibiotica en dierwelzijn), de koeien buiten is goed voor het een en slecht voor het andere thema. In de markt rekenen we allerlei zaken met geld om en ruilen ze zo tegen elkaar af, maar met de externe effecten wil dat blijkbaar maar niet lukken. Hoewel je van veel aspecten toch de schade kunt uitrekenen.
Enfin, genoemde publicatie brengt de resultaten van de Nederlandse landbouw in beeld voor de duurzaamheidsindicatoren people, planet en profit. LEI cijfers en teksten zoals we dat gewend zijn. Verzorgde grafieken en netjes per sector, dus elke sector heeft zijn jaarverslag - gefinancieerd door de overheid.

Duurzamer binnen?
Bij veel thema's is sprake van een echte ontkoppeling: er is economische groei met minder effecten op het milieu. In de jaren 90 werd daar het begrip ontkoppeling voor ingevoerd, ik hoorde van de week dat veel mensen in Den Haag dat alweer vergeten zijn. Voor veel onderwerpen lijkt die noodzakelijke ontkoppeling goed gelukt. En niet door de productie naar China te verplaatsen, maar door beter management (en meer onderzoek leidend tot betere chemische middelen en betere systemen). Dat geeft hoopt voor nieuwe dossiers als antibiotica. Want ook daar lopen de beste boeren mijlen voor op de anderen.
Interessant vond ik ook een anlyse waarin de meest duurzame melkveebedrijven zijn opgespoord. Een mooie grafiek laat zien dat deze superieure managers het op alle indicatoren van profit, people en planet beter doen dan hun collega's. Op 1 na: de koeien zijn minder in de wei. De bedrijven zijn intensiever (per ha), wat groter, laten een koe wat minder melk per jaar geven en bieden haar vaker een dak boven het hoofd.
Kan de meelezende burger eens nadenken wat hij of zij nu duurzaam vindt? Voor wie zich daarbij wil inlezen: Hier de link naar een electronische versie, die vreemd genoeg ergens diep in de Wageningse electronische catabomben is weggestopt . Het rapport verdient beter.

J.A. Boone & M.A. Dolman (red.): Duurzame Landbouw in Beeld 2010.

vrijdag 10 september 2010

Gemiste kansen

Wel een gemiste kans dat er bij de fraaie Deltafilmpjes (zie de blog van gisteren) niet een zit die helemaal aan de landbouw is gewijd. Misschien kan dat ook nog eens.
Wellicht.kan Vadertje Cats daarin een rol spelen. Zijn 350-jarige dood (hij overleed in 1660 op Huize Sorghvliet, nu beter bekend als het Catshuis in Den Haag) is niet erg breed opgepakt. Een documentaire maker vroeg zich in de PZC van 28 augustus (die tenminste nog een bijlage aan Cats wijdde) af of iedereen heeft "zitten snurken". Voor Zeeland is de man, die in Brouwershaven geboren werd en bij Groede een aantal polders droog liet leggen, commercieel leuk uit te melken.
En maatschappelijk nog steeds relevant: een advocaat uit Middelburg die met een Antwerpse trouwt, bij Groede laat inpolderen, die polders ook weer verliest door inundaties in de 80-jarige oorlog, Zeeuws staatsman in Den Haag wordt, en daar in de natuur een buitenplaats laat aanleggen. Zou dat geen verschillende perspectieven op Waterdunen geven, vroeg ik me af bij het lezen van de NRC van vanavond.
Posted by Picasa

donderdag 9 september 2010

Deltafilmpjes

Gisteren reisde ik dus langs de rand van Delta. Goede reden om je vandaag een paar fraaie filmpjes van de Delta te laten zien.

woensdag 8 september 2010

Groeten uit Gent

Ik was vandaag even in Gent voor het slot van de 18de Pacioli workshop (http://www.pacioli.org/). Zeer goed georganiseerd (eindelijk een keer in Belgie), veel belangstelling en interessante papers. Mooie discussie met als conclusie dat je bij herziening van het GLB voor 2013 - 2020 ook meteen de monitoringsystemen voor de eerste en tweede pijler (zoals FADN en CMEF) moet herijken op de nieuwe doelen van het beleid.
Ook leuk om wat mensen te zien van het eerste uur uit de Pacioli reeks, die ooit begon als concerted action in het toenmalige 3e kaderprogramma van de EU voor landbouwkundig onderzoek. Vermoedelijk zijn we de langstlopende concerted action. Wat wil je nog meer op zo'n dag.

dinsdag 7 september 2010

organisatie van innovatie

Er zijn allerlei manieren om in een bedrijf de innovatie te organiseren. Zo is er de aloude ideeenbus, al of niet met bonussen. Je kunt net als Google iedereen een deel van zijn tijd vrij geven om aan eigen projecten te werken, wat veel kans geeft op versnippering en weinig efficiency of scale. Je kunt ook, zoals John Deere schijnt te doen, hele handboeken maken over hoe je nieuwe tractoren maakt. Wat voor kleine verbeteringen wel werkt, maar doorbraken krijg je er niet mee.

Een nieuw boek van Vijay Govindarajan en Chris Trimble, The other side of innovation- solving the execution challenge' geven bestaande bedrijven het advies om in een bedrijf een specifieke innovatie-machine te maken, met mensen van buiten en wat minder regels dan de rest maar wel geintegreerd met de rest in de vorm van dezelfde staf en samenwerking met andere afdelingen in productontwikkeling. Ze moeten ook verplicht worden van fouten te leren door evaluatie. Een ander advies: soms is het slim om gewoon een innovatie-machine te kopen, zoals Unilever Ben & Jerry's kocht.

Gebaseerd op recensie in the Economist: The Innovation Machine, Schumpeter column. 28.8.2010

maandag 6 september 2010

De Hoge Veluwe en suikerbieten

Gisteren maakte ik de foto hiernaast in het nationale park De Hoge Veluwe. Geen erg typerend beeld, en ik zou het hier niet opgenomen hebben, en er zelfs niet over geblogd hebben, als ik er ook niet het recente nummer van het COSUN ledenorgaan in handen had gekregen met een verhaal over suikerbietenteelt op de Hoge Veluwe.
Ten zuiden van het park, bij Schaarsbergen vind je deze teelt. Dat gebied is nog maar zeventig jaar geleden ontgonnen en van de hei ontdaan, niet voor de landbouw maar om camouflage-redenen. De Duitsers bouwden daar under cover het grootste vliegveld van Europa en legden landbouwbedrijven aan als camouflage, zodat de hangars en andere gebouwen in boerderijvorm (maar wel met dikke muren) konden worden gebouwd.
Na de oorlog bleek er genoeg vakmanschap om de akkerbouw voort te zetten, ook al worden delen nu ook weer teruggegeven aan de natuur. Dat werpt toch weer een bijzonder licht op de bijzondere dynamiek in ruimte en tijd tussen landbouw en natuur.

zondag 5 september 2010

Oogstfeest

De 24ste editie van het Oogstfeest van Zevenhuizen ("Oude tijden herleven") met naar verluid 20.000 bezoekers, zit er weer op. Het gaat hier duidelijk om een bedachte traditie in een geslaagde poging van de middenstand om na de zomer de aandacht weer op het dorp te richten.
Ooit hadden heel veel dorpen een eigen oogstfeest, maar al in de 19e eeuw kwijnden die weg. Daar droeg het ontstaan van de prinsesssedag aan bij. Rond 1890 werd bedacht dat de natievorming kon worden bekroond, en de matige populariteit van het Huis van Oranje vergroot, door op de verjaardag van het prinsesje Wilhelmina (31 augustus) prinsessedag te vieren. Later werd dat haar koninginnedag. Oogstfeesten werden daar vaak in geintegreerd, zo las ik op diezelfde datum in de Belvedere scheurkalender.
Maar sinds enkele decennia is er dus een revival: oude ambachten (niet noodzakelijk uit de streek), culturele uitmarkt, zichzelf presenterende verenigingen die leden zoeken voor het winterseizoen, stands van de jagersvereniging en de muskusrattenbestrijding, rommelmarkt van de kerk, braderie (met slow food) en een paar terassen met blues en jaren 60 bands. Want het dorp wordt wel een dagje ouder. Na de vakanties functioneert het als wat de Fransen La Rentree noemen: oude bekenden kom je weer tegen na een zomer waarin veel mensen weg zijn. Als er althans niet zoveel mensen op af zouden komen.

zaterdag 4 september 2010

Embrapa of het Brazilaanse OVO

De landbouw in Brazilie ontwikkelt zich al jaren stormachtig. Tot begin jaren 70 was het land voedselimporterend met een behoorlijke bescherming van de landbouw. Het land werd zelfs beschouwd als ongeschikt voor landbouw, te zure gronden en te tropisch.
Vaak ligt er een forse beleidsingreep ten grondslag aan een verandering en zo ook hier: de angst dat al die importen niet meer betaalbaar zouden zijn, leidde tot een regime-change. De grenzen werden opengegooid voor handel, ineffeciente bedrijven gingen failliet en er werd fors ingezet op wetenschappelijk onderzoek in plaats van subsidies.
Dat wetenschappelijk onderzoek werd geconcentreerd in Empraba, een organisatie grofweg vergelijkbaar met Wageningen. Die richten zich op de zurige en arme gronden van de Cerrado, de savannen. Met heel veel kalk bleek de bodem te ontzuren. Er werd een bacterie ontwikkeld die juist in deze grond stikstof helpt binden. Tweede troef was een specifiek gras uit Afrika halen en veredelen zodat grasopbrengsten sterk omhoog gingen, goed voor de rundveehouderij. Inmiddels worden ook genetische modificeringstechnieken op dat gras ingezet.
Het derde succes, en de belangrijkste, was om soyabonen aan te passen aan de tropen. De plant komt tenslotte uit Japan en Korea. Met een kortere groeiperiode (meer oogsten per jaar) en aangepast aan de wat zurige grond. Het ontwikkelde tot slot van de succeslijst ook no-till farming technieken, met minder grondbewerking dus.Wat achterbleef in de ontwikkeling was overigens het transport: lange afstanden, slechte verbindingen.
The Economist van vorige week documenteerde dit in een mooi verhaal, dat vooral een lofzang is op het Empraba model. Niet onterecht overigens, in Nederland en Denemarken koos men eind 19e eeuw ook voor zo'n model na een landbouwcrisis. En dat werkt nog steeds. The Economist ziet er dan ook veel hoop in voor de wereldvoedselvoorziening en voor Afrika: het is meer een organisatieprobleem dan een technische onmogelijkheid.
Over de Amazone gaat dit verhaal niet, en op de website van het blad levert dat onder lezers dan ook wel wat discussie op.

The Economist: The miracle of the cerrado, 28.8.2010

vrijdag 3 september 2010

Toekomstverkenningen

Er zijn geen future facts (en geen past possibilities) zo citeerde WWR-lid  prof. Marjolein van Asselt de Franse denker Bertrand de Jouvenel gisteren in de NRC. Haar stelling is dat DE toekomst niet bestaat en dat je er dus in het onderzoek niet bent met onzekerheden aangeven. Zo is klimaatonderzoek zoals dat van het IPCC in wezen toekomstverkenning. Het is een wetenschappelijk geinformeerd toekomstbeeld en het is aan de politiek te bepalen of men dat serieus neemt.
Eind deze maand komt de WRR met een rapport over de praktijk van toekomstverkennen en pakt daarmee een oude traditie op. Vandaag dus de uitnodiging voor de presentatie met plezier aanvaard.
Op de foto een "past fact": morgen (zaterdag) zijn ze er weer. De stal van oude tractoren op het jaarlijkse oogstfeest van Zevenhuizen.

M. van Asselt: IPCC heeft bijgedragen aan waarheidsillusie a la Gore. Opiniepagina NRC 2.9.2010

donderdag 2 september 2010

val af met water

Een berichtje voor alle vriendinnen en buurvrouwen die na de vakantie Montignac en de Weight Watchers uit de kast halen om weer eens af te vallen: probeer het gewoon met een glas water.
In een onderzoek aan Virginia Tech gaf men de ene groep de instructie voor alle maaltijden (ook het ontbijt) een halve liter (!) water te drinken, vlak voor het eten en de andere niet. Beide moesten tegelijk hun calorie-intake verminderen van 1800 a 2200 calorieen naar 1200 (vrouwen) a 1500 (mannen).
Na drie maanden was de "watergroep" 7 kg kwijt, de anderen maar 5. Na de drie maanden was de proef over en mocht men doen wat men wou. Nog weer een jaar later blijkt dat de watergroep water is blijven drinken (blijkbaar was het lekker genoeg) en nog eens 700 gram afgevallen was, de andere groep was weer lekker aan het aankomen.

Hoe simpel is duurzaam consumeren en de strijd tegen obesitas.

The Economist: Drink till you drop, 28 aug 2010

woensdag 1 september 2010

voeren met onderzoek

“Evidence-Based Policy Versus Policy-Biased Evidence: The Challenge of Feeding Scientific Advice into Policy-Making"   Het JRC en AAAS hielden er in 2009 een conferentie over en de resultaten zijn zeer bruikbaar voor iedereen die interesse heeft in de relatie tussen onderzoek en beleid. Of het nu op IPCC discussies gaat of om andere akkefietjes. Posted by Picasa