Japanse seizoensproducten

Leuk artikeltje in The Economist van 21 augustus over premium producten in Japan. Het is nu het seizoen van mint-chocolade zo begrijp ik. Ook grote bedrijven als Nestlé doen er aan mee: een smaak komt ineens weer beschikbaar en na verloop van tijd verdwijnt die uit de schappen.  Om volgend jaar weer terug te komen. In het voorjaar moet het iets met kersen zijn (als de prunus bloeit, een dingetje in Japan) en in de herfst met kastanje. Sommige bedrijven komen met limited-editions. Een enkele smaak heeft zijn eigen fanclub. 

Slim, wan nieuwigheden brengen een extra premie op. Als er het hele jaar aardbeien zijn, is de seizoen premie weg. In Japan is onderscheid met wat nieuws dus een interessant aspect van de onderlinge concurrentie tussen producten. Dat de productieomvang dan kleiner is en er steeds omstelkosten zijn kan blijkbaar uit. In Engeland is het ook geprobeerd, maar mislukt. Onder andere omdat de retailers geld vragen voor elke nieuwe productintroductie, want dat brengt voor hen ook kosten met zich mee (schap, kassa herprogrammeren etc.). En dus proberen we in het westen producten te maken met het hele jaar door constante kwaliteit. 

Regionale problematiek

De brede welvaart lijkt aardig evenwichtig gespreid over Nederland, zo lijkt het op het eerste gezicht. In de Randstad is het inkomen wat hoger (maar niet overdreven, er zijn ook arme wijken), en (ver) daarbuiten staat het beter met het milieu, gezondheid en gemeenschapszin. Toch zijn Randstad-inwoners tevredener met het overheidsbeleid dan die daarbuiten. Misschien omdat de Randstad dan toch een beetje tot norm is verheven, daar ligt de belevingswereld van de media, parlementariërs, ambtenaren, onderzoekers.  

Die indruk kwam boven water uit een aantal interessante inleidingen die we afgelopen dagen bij de Rli conferentie van hoogleraren kregen. In de discussie werd het ook gekoppeld aan stemgedrag: De rechtse, conservatieve partijen (die soms economisch behoorlijk links zijn) kwamen met Pim Fortuin op vanuit de stad, ingegeven door de problemen van de multiculturele samenleving. Recent is dat verschoven naar de regio, en is het eerder anti-elitair. Omdat beleid te weinig rekening houdt met de noden van de regio? In het bekende onderscheid tussen anywheres en somewheres gaat het in beide gevallen om somewheres die meer hulp verwachten van de overheid om mee te komen in de spiky globaliserende wereld. Eerst in achterstandsgebieden van op zich goed draaiende steden, nu ook in krimpgebieden. Die soms problematisch is als er in een gebied geen sterk DNA van zelfredzaamheid en cultuur / sociaal kapitaal is. 

Rolduc

 

Afgelopen dagen logeerde ik in het grootste abdij-complex van NW Europa, Rolduc in Kerkrade (onderdeel van de intergemeentelijke samenwerking Parkstad). De Rli organiseerde er de jaarlijkse 2 daagse, over o.a. de Green Deal van de EU (en wat dat voor NL kan betekenen) en de verhouding tussen de Randstad en de rest van ons land.

De excursie in Parkstad was buitengewoon interessant. Ik kende Heerlen niet, maar gaat dat zien. Een zeer bijzonder stationsgebied, ontwikkeld door een kunstenaar (en niet een erkende architect) met een sprookjesachtige sfeer, het glaspaleis uit de tijd dat Heerlen de rijkste stad van Nederland was en meer. De mijnsluiting en het gelijktijdig uit beeld raken van de katholieke kerk deed de instituties wegvallen, en leidde tot omvangrijke kommer en kwel die zich generaties voortplant. Aangeleerde zelf-onredzaamheid noemde iemand het. Het aloude Maastricht profiteerde meer dan de mijnstreek van de compensatiegelden, zo wordt bij de verhuizing van DSM weer ter sprake gebracht. Als lectuur werd het boek Het Geluk van Limburg aanbevolen. Gaan we nog eens lezen. 

Maar we zagen ook een indrukwekkende vitaliteit. In cultuur en ondernemerschap. Met nu een medisch-logistieke cluster. En als de grens er niet zou zijn zou de integratie met booming Aken en zijn grote TU nog meer opleving brengen. En voor wandelaars: het heet niet voor niets Parkstad, hier is veel te doen. En de oude abdij heeft nu veel meer functies dan die van het grootseminarie, inclusief Escape Room. Wie een weekje uit de Randstad wil ontsnappen kan in het hotel uitstekend terecht. 

Geschiedenis van de Ruimtelijke Ordening

 Voor de aankooplijst: Len de Klerk (UvA) en Ries van der Wouden (PBL) actualiseerden hun uitgave Ruimtelijke Ordening. Geschiedenis van de stedelijke en regionale planning in Nederland 1200-nu. NAI010 uitgevers. 

Binnenlands Bestuur bespreekt het deze week positief. Hoe tegen 1650 miljoenen guldens van kooplieden als 'veilige' belegging in nieuwe polders waren gestoken en het landbouwareaal met 40% toenam. En meer interessante aspecten van de ruimtelijke ordening. 

VW onderdeel 199398500A

 

Het leukste berichtje dat ik las bij het doornemen van de kranten na mijn vakantie ging over VW. We waren nog langs de fabriek in Wolfsburg gekomen, misschien vandaar. Food en Agribusiness van 13 augustus meldde een rel over het best verkochte VW product. Dat is niet de Golf of de Kever, maar de curry-worst. VW verkoopt er in eigen kantines zo'n 7 miljoen per jaar van, met onderdeelnummers 199398500A voor de worst en -B voor de curry.  Ze maken worst en curry blijkbaar zelf. Details op de wiki-pagina.

En nu is er dus een rel uitgebroken waar vleesminnend Duitsland zich mee bemoeit. Een vegetarische variant is er al sinds 2010, maar nu heeft VW besloten in een van de 17 kantines in Wolfsburg de vleesvariant van de kaart te halen en niet meer aan te bieden. De rest laat zich raden.

Enfin, wel weer eens wat anders dan Dieslgate. Maar misschien slaat het nu wat door naar de andere kant. 

Column BoerEnBusiness / FoodBusiness

 

Bij BoerEnBusiness verscheen mijn maandelijkse column met een retro-recensie. Dit keer over de geschiedenis van de toekomst van ons voedsel. Ik schreef het voor mijn vakantie, maar omdat de redactie ook een vakantiebezettting volgde, verscheen het wat later dan 1 augustus, namelijk gisteren. Maar wel ook op het BoerEnBusiness zusje FoodBusiness  Alhier

Political Economy

 

Na de frivole vakantielectuur (zie de blog van gisteren) dan nu de serieuze. Ik las eindelijk het recent door de EAAE bekroonde boek van Johan Swinnen: The political economy of agricultural and food policies. Het is niet echt goedkoop maar in dit geval is de prijs een goed signaal voor kwaliteit. Jo is expert op dit vlak, heeft als hoogleraar in Leuven ook veel experts opgeleid en doet veel beleidsrelevant werk. Dat vind je terug in de boek, dat echter vooral een goed overzicht biedt van alle literatuur.

Political Economy is de oorsprong van het vak economie maar heeft in de loop der tijd een aparte betekenis gekregen. Waar de economie zich vaak richt op optimalisatie van de gemeenschappelijke welvaart, kijkt de political economy naar economisch gedrag in de politiek: De politiek / overheid doet niet altijd datgene wat zorgt voor die optimale welvaart omdat de prikkels voor besluitvormers niet perfect zijn. Sommige groepen hebben meer lobbykracht dan andere. Er kunnen transactiekosten zijn of informatie (social media!) kan een bepaalde rol spelen. Political economy houdt zich dus bezig met die besluitvorming.

Een aardig voorbeeld is de Ontwikkelings-paradox: in arme landen wordt de landbouw belast, ten faveure van de consument in de steden, in de rijke landen wordt de boer door belastingen op consumenten gesubsidieerd. De laatste decennia zie je bijvoorbeeld China heel duidelijk die omslag maken. Dat leek veel economen vreemd (waarom belast je de grootste en soms ook armste groep?), maar is ook goed verklaarbaar uit de ontwikkelingsstadia van economieën:  in de beginfase is het nodige belastinggeld maar het makkelijkst op te halen bij de grootste groep, de landbouw (en via land-taxes of export-belasting soms ook makkelijk te innen), profiteert het platteland daar ook van en moet de stadseconomie nog worden opgebouwd waarbij de stedelijke elite vaak behoorlijke invloed heeft op de staat. In latere stadia is de economie in de stad relatief groot, is het makkelijker om een beperkte groep boeren die in inkomen en op het platteland achterblijft te subsidiëren en omdat die groep kleiner is en door betere infrastructuur elkaar beter weet te vinden, ook  een veel krachtiger lobby dan de consumenten die een half procent btw meer of minder niet erg genoeg vindt om naar het Malieveld te trekken.

Bij dergelijk beleid kan er ook sprake zijn van beleidsinteractie, zowel economisch (economische interactie) als politiek (politieke interactie). Een voorbeeld dat het boek in dit verband presenteert is dat het agrarisch kennis- en innovatiebeleid (AKIS, dat we in Nederland betitelden als OVO) leidt tot voordelen voor de consument (lagere prijzen) terwijl op langere termijn de boer er niet veel beter van wordt (threadmill theorie). En dat daarom tegelijkertijd het subsidie-instrument naar boeren is ingezet om die sector te compenseren.  Dat die economische integratie zo werkt, klopt. Of in Nederland in het kader van de modernisering en verbetering van concurrentiepositie in de jaren 50 dat doelbewust om die reden van compensatie zo besloten zou zijn (politieke integratie) weet ik niet zo zeker. Maar het voorbeeld is interessant.

Kortom: lezen dit boek. 

De fotootjes zijn komende weken van de oogst in Brandenburg en wat toeristische uitstapjes aldaar en in de Harz. 

Van de kaart

 

Komende dagen enkele berichtjes uit de vakantiesfeer. Om te beginnen de lectuur-aanraders. Ter ontspanning kocht ik eerder deze zomer bij Paagman een boek met kaartmateriaal dat voornamelijk uit de archieven van de Bos-Atlas komt. Het bijzondere is dat er een puzzelboek van is gemaakt. Puzzels die je met de kaart en wat algemene kennis kunt oplossen, en waarmee je weer wat leert en nieuwe trivia ontdekt. Zodat je weet waarom Doodstil (Groningen) zo heet (nee, niet omdat het er stil is, til is een woord voor brug), en wanneer de Kolentip in de Rotterdamse haven werd geïnstalleerd.

Het Grote Bosatlas Puzzelboek is overigens een uitgave van Denksport. De puzzels zijn ook leuk om in gezelschap op te lossen. Voor wie van kaarten, puzzelen en trivia houdt, dus een aanrader.

Om in stijl af te sluiten: de foto's van afgelopen dagen zijn een serie. Op welke is de brug open?

Duck tape

Altijd gedacht dat Duck Tape iets met eenden te maken had. Niet dus. Een briefschrijver in The Economist van 7 augustus meldt naar aanleiding van de taalcolumn in het blad dat Duck tape ontwikkeld is om op marine schepen de kisten met munitie goed dicht te tapen. Daar mocht natuurlijk geen water in. Het canvas dat voorzien werd van de kleeflaag heette Duck. Dat woord stamt van het Nederlandse woord Doek. 

Overigens meldt de wiki nog wel een link met eend:

Duct tape was first invented by a female factory worker during World War II. It was originally called 'duck' tape because it was made out of a cotton duck fabric and it repelled water like a duck's back

In toenemende mate zie je inderdaad dat dit Duct Tape wordt genoemd. Duct is de (flexibele) pijp waar leidingen doorheen getrokken worden. Dat maakt deze nieuwe benaming voor veel mensen logischer. Zo valt het doek voor DuckTape. 

Paper in Food Science and Technology

 Het was hier even te stil, vakantie was de oorzaak. Eerst maar even wat achterstallig materiaal. 

In Food Science and Technology verscheen een paper van een grote groep auteurs, waaronder ik zelf, over het ontwerp van een onderzoeksinfrastructuur om meer data te verkrijgen waarmee we met burgers kunnen begrijpen wat de verbanden zijn tussen voedselconsumptie, leefstijl en gezondheid. En dus ook overheidsbeleid kunnen evalueren om zijn zinvolheid.

Een idee dat jaren geleden op ons instituut ontstond en waarvan Corona en Klimaat de noodzaak duidelijk maken. Resteert de vraag welke steden en onderzoeksfinanciers hierin willen deelnemen.

Hier is het paper, dat tot midden september door Elsevier gratis toegankelijk is gemaakt. 

Schaarste en Overvloed in Brabant.

 Brabant Kennis maakte een leuk boekje over de transitie op het Brabantse platteland. Land van Schaarste en Overvloed heet het. Bevat een mooie tijdlijn vanaf de Franse revolutie die belangrijke ontwikkelingen op invloed van het platteland weergeeft, gedetailleerder naarmate je bij het heden komt. En interessante inzichten over wat er op ons afkomt. Grondgebruik staat centraal, daar zit de schaarste.  

Panorama Walcheren

 Wij combineerden gisteren het bezoek aan het Walcherse akkerbouwbedrijf met een kijkje bij Panorama Walcheren. Geen echt panorama zoals in de 19e eeuw, maar wel zeer de moeite waard, die panorama schilderingen van Walcheren. In een van de grote loodsen van De Schelde, naast de Timmerfabriek. Op zich al een interessante locatie.