Amber Waves

 
In een boeiende discussie met een Amerikaanse Nederlander over de rol van de landbouw in de nationale identiteit, die in Nederland met klompen, koeien, kaas, molens en tulpen nog al sterk lijkt, kwam voor Amerika het lied Amber Waves boven water. Hier op YouTube. Waardoor ik nu ook weet waarom de USDA-ERS zijn magazine Amber Waves heeft genoemd. Tijd voor een Nederlandse veehouder versie?

de historie van ons zaad

De International Seed Federation bestaat dit jaar 100 jaar. Reden voor een feestje en een boekje dat terugkijkt op de geschiedenis van de plantenveredeling en de handel in zaden. Ik kreeg het een beetje bij toeval in handen. Het bevat een illustratie van Hoorn waarin 1807 een zadenmarkt werd georganiseerd en waar de kwekers in een café bijeenkwamen, als ook de handelaren in een café aan de overkant van de straat.

Het waren in eerste instantie vooral groentegewassen waarin veredelaars zich specialiseerden. Voor bv. granen en aardappelen hielden boeren eigen geselecteerd uitgangsmateriaal achter. Bij groente lag specialisatie veel meer voor de hand omdat je die gewassen moet laten uitgroeien (soms zoals bij kolen ook naar het volgende jaar) om zaad te winnen. En de Nederlandse kandelaren schijnen erg geprofiteerd te hebben van de internationale netwerken die bloembollenhandelaren al hadden.

Verdunning

 Internationale bedrijfsvergelijking is hard nodig om je eigen positie te bepalen. Het gebeurt te weinig. Op een bijeenkomst bij Foodlog klaagde ik gisteren nog dat het typerend is dat de oude LEI-uitgave De Nederlandse Landbouw op het Europese Scorebord niet meer wordt gemaakt (nee het was vroeger niet altijdbeter en we moeten meer verlangen naar de toekomst betoogde Annemieke Nijhof in haar keynote op de R;i conferentie deze week). En we dus weinng zien hoe de concurrentiepositie terugloopt (zoals de eerste twee uitgaves documenteerden: van de koppositie naar de kopgroep).

Enfin, de nieuwe uitgave van Melk van het Noorden voorziet deels in de behoefte met een mooi interview met Henk Schoonvelde. De boer uit Kockengen (270 stuks melkvee) is voorzitter van EDF, de Europeand Dairy Farmers Nederland. Hij wijst op het voordeel van schaalvergroting, en noemt dat verdunning van kosten. Hij constateert dat Nederlandse melkveehouders inmiddels koploper in Europa zijn qua kostprijs, en dat is dan de hoogste kostprijs, niet de laagste zo begrijp ik. "Na 2015 rolden we van de ene naar de andere uitdaging en hadden we soms 10 jaar nodig om investeringen terug te verdienen waar dat in andere landen drie jaar is. Tot voor kort hadden we het voordeel van een sterk opererend FrieslandCampina en zeer lage rentes. Beide voordelen zijn inmiddels flink verminderd. Wat daarbij speelt, is dat de collega's in het buitenland gemiddeld meer en goedkoper groeiden in omvang. Op die wijze verdunnen zij hun kosten en verhogen ze hun marges". 

En: Denemarken is een goed voorbeeld. Die hebben na hun grondmarktcrisis jarenlang stilgestaan in ontwikkeling en je zag hun kostprijs toen enorm toenemen. De laatste jaren maken ze daar een inhaalslag in efficiency, opnieuw mede door het verdunningseffect te laten optreden. Hun kostprijs ligt inmiddels weer duidelijk onder die van ons." Schoonvelde vreest voor een soort Oostenrijks model alhier, waarbij je een melkveebedrijf hebt als bijbaan. 

Waarvan acte. 

Drones boven de mais

 

Is de titel van mijn column van vandaag in Food & Agribusiness. Omdat defensie veel ruimte aan het claimen is, is de vraag of hier geen deelgebruik met landbouw plaats zou kunnen vinden, in plaats van alleen met natuur. Ander wordt het einde oefening voor sommige boeren. 

Goede Zaken

Vorige week was ik te gast bij de WRR en AWTI die een avond organiseerden over het WRR advies Goede Zaken. Over de maatschappelijke bijdrage die ondernemingen (zouden) kunnen leveren. Dat was boeiend, hoewel het soms ging over regionale innovatiesystemen en soms over verduurzaming van de landbouw terwijl de relatie niet altijd helder was (sommigen wezen op de noodzaak om primaire bedrijven te hebben anders verdwijnt de omliggende industrie, anderen benadrukten dat je innovatie in de toelevering en bij afnemers uitlokt als je emissies beprijst. Beide kunnen waar zijn, maar ze worden snel tegenover elkaar geplaatst). 

Het advies kreeg ik mee, en ik noteer even dat het een boeiend hoofdstuk 3 heeft over de economische geschiedenis van Nederland sinds eind 19e eeuw en de rol van de overheid erin. Lezenswaardig en zeer citeerbaar.

coöperatieve slachterijen

Een discussie over de historie op Foodlog bij een bericht over VION en de afstoting van zijn Duitse tak leidde nog tot een nieuw inzicht - waarom het altijd zo lastig was om coöperatieve slachterijen in de benen te krijgen. Een verklaring die werd aangedragen is dat de varkens- en rundveehouders gewend waren om hun dieren mee te geven aan de commissionair naar de veemarkt (of er zelf heen te gaan) of later aan een agent van een coöperatieve slachterij en dan de opbrengst af te wachten. Die tussenlaag van agenten en commissionairs zou er mogelijk tussenuit gesneden kunnen zijn door de telefoon en de wat grotere diergroepen (all in all out) voor de volle vrachtauto's. Dan kon je gewoon de slachterij direct bellen. En dat zou dan mogelijk geleid hebben tot het vergelijken van roepprijzen en dus uitspelen van particulieren en coöperatie (zonder leveringsplicht). De analogie van het oude systeem is dus meer met de tuinbouwveiling dan met de stoomzuivelfabriek die de boterproductie overnam. Iets voor een student of gepensioneerde met belangstelling om eens uit te zoeken. Zie hier de Foodlog discussie

biobased en MPG

Binnenlands Bestuur had deze week ook een artikel met de kop Biobased Paniek. De MPG, MilieuPrestatie Gebouwen, is aangepast. Die MPG is de tabel die de duurzaamheid van bouwmaterialen aangeeft.  Van de wieg tot het graf worden zaken als CO2 uitstoot en biodiversiteit bepaald. Het aantal prestatie indicatoren stijgt nu van 11 naar 19. Waarbij sommige heilige huisjes nu minder heilig zijn, dat is politiek natuurlijk niet zo leuk en leidt tot gelobby. Vooral hout en vezelgewassen (vlas, hennep) scoren nu slechter dan verwacht.  Indicatoren als landgebruik (met oog op bodemkwaliteit meldt het blad) fijnstof en verschillende toxiteiten  benadelen biobased. 

Ik noteer het bericht want het is  mogelijk een mooi voorbeeld in landsharing en landsparing. Internaliseren van externalities met indicatoren is nog best lastig. Maar er lijkt weinig alternatief als je geen emissierechten wil. 

Jan de Koning

 Het blad Binnenlands bestuur van deze week meldt dat er een biografie uit is van Jan de Koning. Een invloedrijk politicus met een carrière als secretaris van de CBTB en in het CDA die o.a. premier Lubbers in in het zadel hielp. En nog een commissie leidde na de akkerbouwdemonstraties van begin jaren 90. Strategisch personeelsmanagement in de organisaties was een van zijn sterktes, zo begreep ik wel eens in het circuit.

Tot zijn geliefde bon mots hoorde "als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan" en "de rogge staat er mooi bij, maar wel wat dun" als er een schepje bovenop moest. Peter Bootsma schreef jhet boek over de pragmaticus uit Zwartsluis en Boom gaf het  (vorig jaar) uit. 

Stemmen !

 

X en Y in een column

 
Het hoofdlijnenakkoord voor het kabinet Schoof (sommigen zeggen: Wilders-I, hoewel ze geloof ik niet hopen dat er ook een II komt), is afgelopen weken in de media aan de nodige kritiek blootgesteld. Niet zonder reden, maar het leek me nuttig om ook een positief element er uit te lichten. En ik had nog op het lijstje staan om in de columns voor BoerenBusiness McGregor's theory X en Y te bespreken. En vandaar deze nieuwe column.deze nieuwe column.

spice

Capita selecta uit de wereldgeschiedenis aan de hand van een voedselproduct, Het is een bekende en leuke formule voor een non-fictieboek. Inmiddels kun je er een plankje mee vullen, bij mij staan er boeken over suiker, kabeljauw, zout, bananen.  Er kan er weer een bij, The Economist besprak vorige week Spice  van Roger Crowley. Uitgegeven bij Yale University Press. En beveelt het aan. 

het rode douceurtje

 Het hoofdlijnenakkoord voor een nieuw kabinet roept natuurlijk allerlei discussie op. Zoals over het idee om in  2027 (als het kabinet er dan nog zit) de rode diesel voor de landbouw weer in te voeren. volgens sommigen een beloning voor protest, volgens anderen zijn loonwerkers ook veel voor niet-boeren aan de slag en hoe doe je dat dan weer, en nog meer beren. In de NRC noemde oud-collega Petra Berkhout het een "douceurtje" , wat in de kop van het artikel terecht kwam en in WNL op Zondag nam Cees Veerman dat over. Een mooie Van-Agtiaanse uitdrukking.

Interessanter vond ik de historie van de rode diesel, die NRC journalist Hans Steketee voor het artikel uitzocht. Het systeem van brandstofaccijns bestaat sinds het begin van vorige eeuw. De Britten begonnen er in 1909 mee om het wegenonderhoud te betalen. In de crisisjaren 30 introduceerde de VS de rode diesel. Argument was dat de boeren met hun tractoren geen gebruik maakten van de openbare weg en dat dus diesel (gasolie) voor hen een onterecht doelheffing zou zijn. En dus kwam er in 1932 vrijstelling. Onbelast diesel kreeg een kleurtje (cherry red) en die 'off-road' diesel mocht niet in je tank zitten als je op de openbare weg reed.. Dat wilde men in andere landen ook wel. Grappig is dat sommige landen andere kleuren gebruiken:  groen in Ierland (ideetje voor de BBB?) en blauw in Portugal. Wij kenden het systeem tussen 1962 (voor die tijd was het aantal tractoren ook te overzien) en 2013. En het bestaat nog voor de binnenvaart en de visserij door internationale verdragen. Zoals sommige boeren nog weten, moet je de verleiding weerstaan om het toch een keertje in je auto te gooien. Er wordt ook een gele marker aan toegevoegd die ook na het verbruiken van de rode diesel in je tank achterblijft en het voor de douane makkelijk maakt te zien dat je een keer in de fout bent geweest. 

Bron: Hans Steketee: Een 'douceurtje' voor de boeren in: NRC zaterdag 25 mei 2024

Slakken

 

Op verzoek aandacht voor de slakkencrisis. Het haalde al het journaal. De zachte winter en het natte voorjaar leiden tot een explosie van slakken met bijbehorende schade aan de tuin. Op de foto een voederplek: concentratie van activiteiten leidt tot minder milieuschade elders. 

Toekomst-dialoog

 Eerder meldde ik al dat ik de Strategic Dialogue on the Future of Agriculture had toegesproken en gaf ik een link naar de sheets. De voorzitter prof. Strohschneider suggereerde me de sheets uit te werken in een tekst aan de hand van de vragen van Von der Leyen aan de dialoog. Dat deed ik en eerder stuurde ik ze naar Brussel. In het kader van de transparantie en discussie heb ik het stuk op LinkedIn online gezet/ 

Bentley als naangever

Nog een aanvulling op de Clerihew: dat er geen Nederlandse naam is komt vermoedelijk omdat hij vernoemd is naar de uitvinder: E. Clarihew Bentley  - zo lees ik in Margaret Visser's Much depends on dinner.