Ik zie bij mezelf vier reden waarom economen moeite hebben met die term 'multi-functioneel'. De eerste is dat de term in zwang kwam in het Brusselse circuit toen de Europese subsidies en het landbouwbeleid verdedigd moesten worden tegenover de WTO en de VS. Europa zou een specifiek "model" hebben, waar landbouw meer betekent dan voedsel, en dat zou in Europa anders zijn dan in bv. de VS. Dat maakte liberale landbouweconomen wel erg achterdochtig. En er werd, o.a. tussen een paar Noorse economen, een felle discussie uitgevochten of als je bloemen en bijtjes in de wei naar europees ideaal wil bevorderen, het dan wel of niet efficient is om de melk te subsidieren in plaats van voor de bloemen en bijtjes te betalen.
De tweede is dat multi-functionalteit al snel in gaat tegen specialisatie. Dat kan voordelig zijn: in Dronten hadden we het multi-functionele gebouw de Meerpaal, waar je op woensdag binnen markt had, en op zaterdag volleybalveld, dat is nuttig meervoudig gebruik [soms ging het ook fout omdat activiteiten elkaar gewoon dwars zitten]. Maar veelal wint toch specialisatie, en dat is in de economie zo ongeveer de enige bron van welvaart. Akkerbouwers die naar het vierde gewas hebben gezocht en melkveehouders naar de tweede tak, weten dat specialisatie en bijbehorende schaalvergroting meestal winnen van gemengd.
De derde is dat multi-functionaliteit geen redding is voor het openhouden van het platteland, het moet wel heel veel geld opbrengen wil het de projectontwikkelaars buiten houden. Wel kan het het draagvlak voor het platteland vergroten.
En ten vierde is het allemaal erg denken vanuit het aanbod (wat kan landbouw nog meer) en niet vanuit de vraag: wat wil de klant, de consument, de burger. En dat spreekt me wel aan in de term veelzijdig platteland: de open ruimte niet alleen als een 'greenfield' voor mais of melk, maar nadenken hoe je in de ruimte bedrijvigheid kunt genereren door in te spelen op de vraag naar zorg, naar natuur, recreatie, horeca, en naar lokale specialiteiten. Marktcreatie heet dat in het jargon.
Als je dat goed doet, worden het ook bedrijven die er niet zijn om de huidige boeren naar ander werk te begeleiden of de rit tot het pensioen uit te zitten, maar die duurzaam over de generaties heen zijn. En die ondernemerschap toevoegen aan sectoren als natuur, zorg en onderwijs die daar nog wel wat van kunnen gebruiken.
.
Op de foto Italiaanse specialiteiten
Geen opmerkingen:
Een reactie posten