eigendomsrechten grond

 In de nieuwste uitgave van de Journal of Agricultrual Economics publiceerde mijn Schotse collega Deborah Roberts haar presidential address over eigendomsrechten in de grondmarkt. Nuttig stuk. 

Ze legt nog eens uit dat een eigendomsrecht in bijzonder op grond, een bundel rechten is. Je mag bepalen wat er gaat groeien, je mag het oogsten, je mag het met onroerend goed bebouwen, je mag de bodemschatten (steenkool of zo) uit de grond halen, je mag bepalen wie er op het land mag komen, je mag CO2 vastleggen, je mag ontwateren, je mag er jagen, je mag het verpachten en daarmee een deel van de rechten overdragen, je mag het verhuren, je mag er een laag water opzetten etc. Althans zolang die rechten niet door de samenleving zijn ingeperkt (in Europa ben je veelal geen eigenaar van de steenkool of de olie die er in de bodem zit).  

Tweede punt is dat die rechten gekregen zijn van de gemeenschap (c.q. er van zijn gekocht via een octrooi op inpoldering of zo). Maar dat de gemeenschap wel de rechten van tijd tot tijd mag herschikken als het gebruik niet meer strookt met wat de gemeenschap denkt nodig te hebben.  Bijvoorbeeld door het recht om te mogen bouwen van woningen er af te halen en te koppelen aan een vergunning. Of door voor het milieu fosfaatrechten in te voeren en daarmee de hoeveelheid te houden vee op de grond te beperken. Eigendom is dus minder absoluut dan mensen soms wel denken. Als je die rechten op korte termijn herschikt hoort daar compensatie van schade bij.

Voor dat proces van het herschikken van rechten c.q. het creëren van markten (bv. voor fosfaatrechten) hanteert de auteur het Common Good Framework van Mazzucato. Dat bestaat uit 5 pijlers: Purpose and Directionality (richtinggeven aan de gebiedsontwikkeling zou je kunnen zeggen), co-creation and participation, collective learning and knowledge sharing, access for all and reward sharing en transparancy & accountability. Via die pijlers kan een overheid het eigendomsrecht aanpassen en nieuwe markten creëren voor bv. CO2-vastlegging of eco-schema's (waarbij dus de markt voor een eco-dienst gaat concurreren met die voor melk). Of via regulering (bv. van emissies) de grondmarkt beïnvloeden.