China in de Wetstraat

De NS krijgt in dit land van veel de schuld, en dus ook van het feit dat er gisteren hier geen blog was. Ik was even naar Brussel voor een seminar van enkele onderzoeksprojecten over de ontwikkelingen in de landbouw in China resp. India en wat dat voor de EU zou kunnen betekenen.

Met het oog op tijdgebrek nam ik heen de Thalys. Nu met 300 km per uur door de Hoekse Waard, uit een ooghoek zag ik in een glimp enkele mij bekende akkerbouwpercelen. In een half uur ben je van Rotterdam naar Antwerpen. Daarna kwam er vertraging, zodat ik er uiteindelijk net zo lang over deed dan met de gewone internationale trein, die zich met de naam Hi Speed afficheert.
Ten onrechte bleek op de terugweg. De trein van kwart over zeven kwam voor Mechelen tot stilstand door brand in een coupe. Na enige tijd stil staan mochten we stapvoets naar Mechelen. Tijd voor een snelle kop koffie en daarna de volgende trein. Maar met de malheur en Malines waren we er niet. Tussen Antwerpen en de Nederlandse grens kwam ook die volle trein tot stilstand. Nu omdat de brandweer twee auto's uit elkaar moest trekken die de spoorwegovergang hadden uitgekozen voor een fikse aanrijding. Met middernacht was ik weer op Den Haag CS.

China
Enfin, daar heeft de lezer weinig aan. Misschien wel aan een korte impressie van de Chinese agro-ontwikkeling. Die is stormachtig geweest, dankzij institutionele hervormingen zodat de boer weer baas op eigen bedrijfje werd. Maar inmiddels is het met de Chinese boeren net zo als met hun Amerikaanse collega's: hun gezinnen verdienen meer geld van buiten de landbouw dan van het eigen bedrijf - waar vooral vrouw en kinderen het werk doen. Manlief zit in de industrie of de mijnen, ter plaatse of aan de kust.
Interessant was dat een Chinese collega wees op de zeer hoge spaarquote in de afgelopen 15 jaar. Chinezen sparen, juist ook op het platteland. Wellicht gebrek aan investeringsmogelijkheden (toen in Nederland de Boerenleenbanken tot stand kwamen was hun grootste succes ook niet om geld te investeren, maar de besparingen naar de kapitaalmarkt te geleiden via het spaarbankboekje). Maar vooral ook door de huwelijksmarkt: de 1-kindpolitiek heeft geleid tot een tekort aan vrouwen (abortus vindt selectief plaats) en wie er dus een vrouw aan de haak wil slaan, moet een groot huis met alle gemakken kunnen bieden. Hier dreigt dus consumptieve aanwending van het gespaarde kapitaal.

Groente en Vlees
Als we de wereld in 1 keer in zouden richten alsof het het drooggevallen Flevoland was, dan zouden we wellicht de soya in Brazilie telen, er daar vlees van maken en de geslachte varkens naar Europa en China sturen (met de duurdere delen naar Europa en de laagwaardiger naar China). Maar in die situatie verkeren we niet. China is in het stadium van de Peel in de vijftiger jaren: het is aantrekkelijk de kleine boeren over te laten schakelen op intensieve groenteteelt en varkenshouderij. Zo kunnen ze een inkomen verdienen en anders moeten ze naar de stad vertrekken. Het varken is dus een transfermechanisme voor inkomen van de stad naar het platteland.
Daarmee is het ook duidelijk dat het de politiek is die invloed heeft en blijft houden op de handelsstromen. China liberaliseert steeds meer producten en nu komen ook de voergranen in beeld om overgelaten te worden aan de wereldmarkt. Maar voor de belangrijkste gewassen als rijst en tarwe ligt dat niet voor de hand, zo schatte de expert. Qua transportkosten ligt Europa vaak dichter bij de kust van China (ook omdat er veel boten ballast zoeken als ze terugvaren voor nieuwe containers met PCs en textiel) dan het chinese binnenland. Maar massale werkeloosheid of zeer lage inkomens in die binnenlanden (met soms ook minderheidsvolken), dat risico gaat men voorlopig niet lopen.

Wie meer wil weten over het onderzoeksproject: http://www.catsei.org/ 
En wie dat over India wil volgen: http://www.tapsim.eu/