vetheffing

Belastingen worden nog wel eens ingezet om gedrag te veranderen, of op zijn minst om de gebruikers op te laten draaien voor de kosten die ze veroorzaken. En daarom hebben we accijnzen op drank en rokertjes, en kansspelbelasting: wie failliet wil gaan in het casino of dood aan de sigaret moet dat zelf weten, maar meerokers en lijders van geweld en gezinsproblemen hebben ongevraagd ook last van genoemd gedrag. Op het terrein van milieu zijn er ook wat van die voorbeelden.
En dus komen er van tijd tot tijd economen op het idee dat een belasting op vet voedsel met weinig voedingswaarde ook nuttig zou kunnen zijn. Dat eten wordt geassocieerd met dikheid. The Economist zette vorige week eens wat literatuur op een rijtje. Ook bij junk food geldt dat anderen er last van hebben, niet alleen in het openbaar vervoer maar ook via de kosten van de medische zorg. Maar een belasting op dikheid is niet zo eenvoudig. En vet eten hoeft niet ongezond te zijn, mits met mate (dat doet denken aan rode wijn) en gecompenseerd door bewegen.
Op korte termijn heeft het ook niet veel effect, hoewel volgens een RAND studie zou dat op lange termijn gunstiger liggen. Ook is er al op gewezen dat de beschikbaarheid in achterstandswijken van vers en gezond voedsel veel meer een probleem is (bevorder de stadslandbouw zou ik zeggen), en dat er wel eens een soort Giffin effect zou kunnen optreden: als vet eten duurder wordt, blijft er minder geld over voor het duurdere gezonde voedsel. Giffin effecten komen zo weinig voor (ze zijn nog maar 1 keer echt econometrisch aangetoond), dat je alleen al daarom het experiment wel eens zou willen zien, maar dat terzijde.
En van drank en roken weten we dat de meest verslaafden het minst gevoelig zijn voor prijseffecten. Wat nog niet wil zeggen dat ze niet voor de kosten hoeven op te draaien, maar het maakt het argument voor een vetheffing minder sterk. Enfin, vooralsnog geldt een lager btw percentage voor (vet) voedsel dan voor de sportschool, dus eigenlijk zitten we nog in een situatie van subsidies.

Gebaseerd op The Economist: Waist banned, 1.8.2009