Innovatie: PEF als illustratie

Gisteren mocht ik een seminar voorzitten op EL&I over innovatiemonitoring. Want wat je niet meet kun je niet managen of besturen, dus dat geldt ook voor innovatie. Het LEI gaat volgend jaar daar over berichten, dus dat doe ik hier even niet - maar toch twee interessante observaties.
Allereerst dat vertegenwoordigers van FND en FNLI uitlegden dat de langere levensverwachting van de mens altijd wordt geassocieerd met betere gezondheidszorg maar dat misschien wel 50% het gevolg is van betere voeding. Van veredeling tot pasteuriseren en de koelkast. We doen de marketing dus niet goed met als vervelend bijeffect dat de pharmaceutische industrie toelatingsprocedures domineert, als je niet uitkijkt ook voor voedsel.

In heel ander verband vertelde iemand me later dat er ook interessante samenwerkingen zijn tussen de gezondheidszorg en voeding. Ook in Nijmegen is men nu met streekproducten in de gezondheidszorg aan de slag, waardoor er niet 60% maar misschien wel 75% wordt opgegeten. In de ziekenzorg is dat een belangrijk percentage omdat het een hele kunst is patienten genoeg en goed te laten eten. Of dit soort effecten eenmalig door de aandacht zijn of blijvend is natuurlijk de vraag.

Andere conclusies van het seminar werden gisteravond treffend geillustreerd in de NRC met het verhaal over het kleine Amsterdamse bedrijfje Avantium dat de zgn PEF fles heeft ontwikkeld, en die gaan ze nu met CocaCola (dat maakt honderd miljard flessen per jaar). De PEF fles is gemaakt van plantaardig materiaal uit bv. mais of suikerriet. Tal van andere bedrijven, ook uit de chemie (verf, nylon) staan nu in de rij in Amsterdam.

Voor innovatiebeleid heeft deze case een aantal interessante aspecten:

1. Aventium komt niet uit het plantaardige wereldje van Wageningen of INRA maar is een spinn off van Shell
2. Die zich eerst met katalysatoren bezig hield maar dat business model was niet interessant genoeg en dus besloten ze in 2005 te proberen om zgn. furanen te fabriceren - dat was nog niet gelukt maar die moleculen hebben veel toepassingen (dat was bekend)
3. De petrochemische industrie is zeer conservatief volgens de directeur van het bedrijfje en daar moesten ze tegenop boksen. Challengen is niet makkelijk.
4. Er was 20 to 30 miljoen nodig die door de crisis niet van de beurs op te halen was: financieel klimaat doet er toe, geld moet op zoek zijn naar risico en rendement
5. Je moet tegen tegenslagen kunnen. De fabricage van de eerste  25 kg PEF kostte 200.000 euro en leidde niet tot resultaat: het flessen blazen lukte niet. Later wel.
6. Dat is reden genoeg voor CocaCola om er nu in te stappen. Toch gaat het nog jaren duren: de kostprijs van de halve liter fles ligt nu op 150 euro, die van het concurrerende product PET fles op 4 cent. Economie komt later
7. Men gaat nu een fabriek voor 40.000 ton in Geleen neer zetten. Opvallende plek: bij een chemisch complex, niet in een gebied waar mais of suikerriet wordt geteeld, niet in de Rotterdamse haven waar dat wordt aangevoerd. Blijkbaar is de chemische kennis doorslaggevend.
8. Banken financieren de benodigde 100 miljoen alleen als afnemers als CocaCola er wat in zien en zich verplichten.
9. Weer een voorbeeld dat veel innovaties in de voedingsmiddelenketen komen uit de toelevering zoals de verpakkingsindustrie (zie eerder Tetrapak) en de ingredientenindustrie. Geen hekken om topsectoren dus, maar de interactie tussen sectoren managen.
10. Voor innovatiebeleid lijkt dit te betekenen dat je aan de ene kant faciliteiten hebt voor dit soort challengers (universitare kennis, inspirerende omgeving, financieringsfacilliteiten voor eerste fase en tegenslagen in cash want die bedrijven maken geen winst) en dat je anderzijds dooor agendasetting middels studies over klimaat, duurzaamheid, milieu toepassingen voor de voedingsmiddelenindustrie kunt uitlokken omdat die zich bewust zijn van problemen rond duurzaamheid op langere termijn. En de financieringscapaciteit van die bedrijven is zo groot dat een fiscaal subsidietje meer of minder er daar niet toe lijkt te doen.