instituties

Gistermiddag bezocht ik een seminar op de Leeuwenborch in Wageningen over institutionele economie. Onder de altijd weer plezierige leiding van Cees Veerman (nu in zijn rol als buitengewoon Wagenings hoogleraar) waren er enkele eminente sprekers bij de pensionering van collega Louis Slangen en het verschijnen van zijn boek.

Ik genoot met name van prof. Kostas Karantinis uit Denemarken die een mooie uitleg had van agencyproblemen. Die ontstaan als je het nemen van besluiten aan iemand anders overdraagt (contracteert), terwijl je niet weet in wat voor omstandigheden zo iemand moet besluiten. En dat besluit zelf kun je nooit contracteren, je contracteert alleen het recht om te besluiten. Je kunt dat mooi op een tijdbalkje uitzetten: eerst sluit je een contract af (tussen een onderneming en een teler bijvoorbeeld), daarna wordt pas duidelijk onder wat voor omstandigheden er besloten moet worden (het weer, de prijzen) en dan neemt de contractant een besluit. Dan kan hij wel eens anders besluiten (uit welbegrepen eigenbelang bijvoorbeeld, iemand is liever lui dan moe) dan je wilt. En daarna volgt het resultaat van het besluit.
De kunst is dan om een beloningsschema te bedenken (met betalingen bij afsluiten contract, na besluiten en op basis van resultaat, dus in de tijdbalk op drie momenten) dat er voor zorgt dat tegen de minste kosten de contractant zo goed mogelijk doet wat je zou willen dat hij deed. Ofwel hoe zorg ik er zo goedkoop mogelijk voor dat hij de zaak niet belazerd.

franchise deelpacht

De jubilaris zelf kwam nog met een mooie stelling over deelpacht (verpachten met als pacht een deel van de opbrengst). Dat mag in Nederland van de wetgever niet, in tegenstelling tot in veel Angelsaksische landen maar het gebeurt volop in grijze pacht zoals bij de verhuur van bollenland of witlofwortelland. En buiten de agrarische sector is het helemaal aan de orde van de dag. Heel veel franchise contracten zijn in economische zin pachtcontracten waarbij iemand een pand en een formule/merk huurt en betaalt met een vast bedrag en een percentage van de omzet (de deelpacht).