voedselsoevereiniteit

 Ik werd gevraagd om op Foodlog te reageren op het begrip  Voedselsoevereiniteit. Dat vindt hier en daar opgang, soms gekoppeld aan anti-globalistische ideeen of voedselzekerheidszorgen in tijden van geopolitieke spanning. Uiteindelijk kwam ik tot de volgende conclusie:

Internationale en nationale handel brengt welvaart. Mensen en landen specialiseren zich waar ze goed in zijn. En het helpt de klappen van lokale misoogsten opvangen. Dat is het basisidee dat zijn juistheid inmiddels wel heeft bewezen. En handel is in het voordeel van beide partijen. En anders is men soeverein genoeg om geen contract te tekenen.

Handel is niet zaligmakend. Het kan lokale voedselconsumptiecultuur te gronde richten omdat mensen op prijs voor het standaard product gaan. Goed dus dat er Slow food is als tegencultuur. Internationale handel kan regio[s leeg achterlaten en daar boeren of anderen wegconcurreren. Dat is niet goed voor de leefbaarheid en je kunt dus kijken hoe je daar wat aan kunt doen. 

En sommigen vinden dat ze te ver af staan van het voedselsysteem of dat de overheid niet genoeg doet aan bevorderen van duurzame landbouw en gaan aan de slag via Land van Ons of Herenboeren. Prima correctie op overheidsfalen. 

Voor dat alles heb je geen begrip Voedselsoevereiniteit nodig, zo lijkt me. Een gewone economische analyse met wat sociologie en politicologie brengt je tot dezelfde inzichten. Ik wordt wat kriegelig als voedselsoevereiniteit een etiket is om kleine boeren tot in lengte van jaren in stand te houden. En dar de consument dat dan maar zou moeten betalen. Dat hadden de bakker en de slager ook wel gewild, maar de consument koos voor de supermarkt. Maar als de burger dat wel wil, ook prima. Daar is de stembus voor en dan kan er beleid worden gemaakt door de soevereine staat. 

Beurs

Straatnamencommissies zijn soms onnavolgbaar. Gisteren moest ik bij een apotheek zijn die gevestigd is op Beursplein 9. Terwijl ik de portemonnee trok om af te rekenen, vroeg is me af wie bedacht had een gezondheidscentrum in een nieuwe wijk aan een pleintje vestigt met die naam. Is dit een neoliberale uitwas van de vormgeving van ons zorgstelsel (de dag ervoor sprak ik op een feestje een fysiotherapeut die klaagde over de mach van de verzekeraars en het feit dat het beroep nu onaantrekkelijk is) ?   Of had de straatnamencommissie dit bedoeld als een aanklacht met een knipoog ?

Op de terugweg bedacht is me dat het ook nog een grapje kon zijn: mensen die beurs zijn ,melden in dat centrum op het beursplein. Maar die verklaring heb ik terzijde geschoven. Google Maps leert dat het gebied allemaal straten heeft die vernoemd zijn naar de Amsterdamse beurs en omgeving, zoals de Hoekliedenstraat.  In een groots opgezette wijk uit deze eeuw waar de middenklasse dankzij de hypotheekrenteaftrek mooi en ruim woont.  In mijn tijd was het nog een alleraardigst akkerbouwgebied, de akkerbouwers zullen er niet minder van geworden zijn en inmiddels ook wel met hun kapitaal op het Beursplein actief zijn. 

Regie op innovatie

Foodlog schreef een artikel over hun podcast serie en het afsluitende oploopje in Ede. Waar ik ook aan meedeed. Boodschap: meer regie op innovatie en modernisering, minder geklaag over feit dat sommige deelsectoren hier en daar moeten inschikken. Inmiddels praat men in Den Haag weer over industriepolitiek. Het scheepsbouwtrauma van de jaren 80 is blijkbaar verwerkt en de spannende tijden vragen om actie. Na falen komt opstaan. 

Lijstje: 9 recent verdwenen supermarkten

De Coop supermarkten verdwijnen. De NOS bericht erover met een mooi plaatje dat aangeeft hoe afgelopen jaren 17 supermarkten consolideerden in 8.  Dat zijn niet alle supermarkten: Lidl en Aldi groeiden op eigen kracht. Overigens kwamen er ook distributiekanalen met thuisbezorging bij, zoals Picnic en Crisp.

Het NOS overzicht (zie foto) leidt tot het volgende lijstje van verdwenen retailmerken in min of meer opeenvolgende volgorde van verdwijnen:

• Edah (naar Jumbo en een deel van de winkels naar Super de Boer)
• Konmar (door AH een deel van de winkels naar Jumbo)
• Super de Boer (door Jumbo)
• Digros (door Dirk)
• C1000 door Jumbo
• Emté (door Jumbo, een deel van de winkels naar Coop)
• Deen (door Dekamarkt, Vomar en AH)
• Jan Linders (door AH)
• Coop (door SPAR, Boon's markt en Plus)

Lijstje: woorden uit het Jiddish

Het onvolprezen Historiek.net kwam onlangs met een strikt arbitraire top-50 van Nederlandse woorden uit het Jiddisch. Hierbij de top 10. Zie alhier voor de complete lijst en achtergronden.

1. Bolleboos
2. gabber
3. hoteldebotel
4. mesjogge
5. gein
6. jatten
7. sjacheraar
8. geteisem
9. penoze
10. kapsones

column

 

Soms moet je als columnist ook een beetje geluk hebben. Afgelopen weekend leverde ik mijn column in bij Food & Agribusiness. Met als insteek een bemoediging van provincies om een beetje door te pakken in de Ruimtelijke ordening en het omgevingsbeleid inzake milieu. Zodat ondernemers weer ruimte hebben om te ondernemen, en de externe effecten te verminderen. Vandaag verscheen de column. En -geheel toeval, het initiatief was me niet bekend- kwamen de provincies via het IPO met een plan om stappen te zetten, in samenwering met VNG, Unie van Waterschappen en LTO en NAJK. Mooie timing uds. Overigens vinden milieuorganisaties en de bouw het IPO plan niet vergaand genoegd. Maar goed dus dat daar waar het kabinet niet levert, de decentrale overheden een eigenstandige rol hebben en invullen. 

Plofkippartijen

 

De plofkip (een term waar ik overigens geen fan van ben, maar die wel een succesvolle marketingvondst was) begint nu een term te worden met een meer algemene betekenis, zo lijkt het. In de NRC van afgelopen zaterdag dook de term "plofkippartijen'  op. Een analyse over het geklungel rond de asielwetten was aanleiding ruim aandacht te geven aan deze term die is gemunt door universitair politicologe Leonie de Jonge. Het zijn partijen die een sentiment in de samenleving goed verwoorden, een aansprekende leider hebben of een misstand aankaarten, daardoor  razendsnel opkomen, na de groeifase geen ideologie of traditie blijken te hebben, geen deugdelijke organisatie en uitgeput raken, niet zelden met interne spanningen en ruzie.  En ze verdwijnen weer net zo nel naar de marge als ze opkwamen. Vooral populistisch radicaal rechts lijkt er ontvankelijk voor: Leefbaar Nederland, LPF, Trots op Nederland, en FVD zijn voorbeelden. NSC en BBB dreigt hetzelfde lot, zo laten de peilingen zien. 

 Interessante metafoor, dat gebruik van het woord plofkip. Op het eerste gezicht was het woord Plofpartij genoeg geweest, maar het woord kip legt hier onbewust een verband met kakelen en kip zonder kop, zo vrees ik. Wat dan weer aansluit bij een analyse van een VVD strateeg die een boekje opendeed over het laatste decennium campagne voerden door zijn partij. Dat ging aan de hand van de psychologie van Kahneman: aanspreken van systeem 1, de emoties en niet van systeem 2 de langzaam werkende rationele hersens.  Waarmee in de politieke partij(en) het centrum belangrijk is geworden en een machine die steeds losser staat van de basis. En dat loopt dus onherroepelijk fout doordat de koppeling met de opvattingen van de straat verdwijnt, waarmee je dan de plofkippartijen die het goed kunnen verwoorden, de ruimte geeft. 

Guus Valk: Geklungel rond asielwet komt voort uit succes plofkippartijen. NRC7 juli 2025

Tip voor de NS

Mijn reis naar het oosten van Duitsland verliep ruim een week geleden nogal stormachtig. Of althans minder gladjes dan de foto hiernaast suggereert. Door een forse zomerstorm gingen er veel bomen om en werden spoorwegen geblokkeerd. Mijn internationale trein vanuit Amersfoort ging dus niet verder dan Hannover, alwaar we in een overvolle ICE trein konden overstappen. Die moest over een langzamer spoor dat niet geblokkeerd was door bomen maar wel overbevolkt door andere treinen maar in Berlijn zien te komen. Wat uiteindelijk lukte, maar 12 uur 's nachts was te laat om mijn aansluitingen naar de regio te halen. Eerstvolgende pas om 04.30 uur. Hotels vol.

In Utrecht zetten ze dan veldbedden in de Jaarbeurs, maar de Deutsche Bahn heeft een oplossing die ik de NS bij deze kan aanbevelen. Ze zetten op een spoor een lange ICE trein neer als Hoteltrein. Die mag je de hele nacht gebruiken om te slapen zoals je dat in een vliegtuigstoel doet, met vrije stoelen om je heen.  Niet ideaal, maar beter dan veldbedden zo lijkt me. En makkelijker te organiseren. Voor je het weet heb je de eerste trein in de ochtend.

Terug

Het was hier even stil, we waren er even uit naar een Hoffest in Duitsland. Alwaar ik een paar oude tractoren spotte. Nostalgie uit de tijden van voor de DDR.