Sommige mensen, inclusief boeren en beleidsmakers, zijn geen fan van de markt en zien meer in marktordening. De Amerikaanse econoom Daniel McFadden noemt de angst voor de markt 'agorafobie', naar het Griekse agora voor markt (in bredere context ook wel: open ruimte). In de landbouw zou je dus kunnen spreken van agro-agorafobie. Mooi scrabblewoord.
Overigens gaat het dan wel om de angst om echt de markt te betreden, en niet zozeer een opvatting over de landbouwpolitiek - maar los staat die daar niet van. Die angst heeft er mogelijk mee te maken dat mensen het gevaar om iets te verliezen (zou ik als ik ga handelen niet te veel betalen?) altijd aanwezig is. Dit nog bovenop het 'bezitseffect' (endowment effect): veel mensen kennen aan iets dat ze bezitten aantoonbaar meer waarde toe dan aan hetzelfde goed als ze dat nog niet hebben.
Die angst om iets te verliezen is een voorbeeld van het feit dat veel mensen (speculanten en ondernemers misschien daar gelaten) veel meer naar verliezen en risico's kijken dan naar winsten en kansen. Het maakt dan ook uit hoe informatie wordt gepresenteerd: een doctor doet er verstandig aan de patient te vertellen dat 90% de operatie overleeft, niet dat 10% het loodje legt.
Ook ongeduld is een bron van bijzonder economisch handelen, waarbij mensen niet erg consistent lijken. Geef je mensen de keuze tussen een beloning over 1000 dagen of over 1001 dag, dan brengen mensen wel het geduld op een dagje te wachten tegen een kleine beloning. Een rentepercentage van 4% op jaarbasis is dan voldoende. Maar als de keuze is tussen een beloning nu of morgen, dan kan de geeiste rente wel oplopen tot 40%. Wat dat betreft zijn de hoge rentes voor consumentenkrediet en kopen op afbetaling niet eens zo vreemd. Het omgekeerde geldt ook: als je boeren de keuze zou geven tussen zeven uur werken aan hun boekhouding over een half jaar, of acht uur een maand later, dan kiezen ze er voor om het over een half jaar te doen. Maar als het moment is aangebroken en je stelt dan de vraag, dan zullen velen kiezen voor uitstel.
Morgen is vroeg genoeg om te beginnen met je pensioenvoorziening of de oplossing van het milieuprobleem. Maar je betaalt dan wel meer.
Gebaseerd op enkele artikelen uit The Economist: Economics Focus: the aggro of the agora, 14.1.2006 en The new paternalism, 8.4.2006
Geen opmerkingen:
Een reactie posten