de ploeg en de kolonisatie

We borduren nog even voort op de systeeminnovatie van de middeleeuwse landbouw. Een aantal van de ingrediënten voor de innovatie, zoals de zeis, de wagen e.d. waren al lang bekend. Dus waarom ontstond dit systeem rond het jaar 1000?
Mazoyer en Roudart houden het er op dat rond het jaar 1000 het oude systeem de bevolkingsgroei niet meer aan kon. Er ontstond overbevolking, graanprijzen liepen op, hier en daar ontstond onrust. Door landdeling waren bedrijfjes te klein geworden. Toch leidde het niet tot een grote crisis, want hier en daar was de ploeg ontdekt en begon men het nieuwe systeem te ontwikkelen. En toen bleek Europa ineens onderbevolkt: hele regio's van natte dalen in de Jura tot de lage landen, bleken met de ploeg bewerkbaar en nattere gebieden bleken als hooiland productief te kunnen zijn. De hogere graanprijzen maakten deze investeringen lonend. Kolonisatie vond plaats vaak door samenwerking van de adel (grondbezit) en kerkorden / kloosters (die deels baat hadden bij het celibaat dat in tijden van overbevolking populair was en dat de opvoeding van de volgende generatie monniken uitbesteedde aan de gewone man, zo merken Mazoyer et al snedig op). De cisterienzer orde was een multinational met landbouwbedrijven en ijzersmelterijen. Met watermolens en nieuwe blaasbalgen zagen ze kans ijzer bij 1200 graden Celsius te gieten, een innovatie die ze in de 14e eeuw snel over Europa verspreiden.
In de lage landen begonnen de Hertogen van Vlaanderen in de 11e eeuw met bedijken van land. In midden en Oost-Europa leidde de kolonisatie tot de graanteelt en de basis voor de Oostzeehandel van de Hanze steden. Vanzelfsprekend was er migratie uit de overbevolkte regio;s naar het nieuwe land.