de late middeleeuwen

We zetten de samenvatting van het boeiende hoofdstuk 7 van Mazoyer en Roudart nog even voort. Het succes van de  ploeg en de zeis  was begin 14e eeuw uitgewerkt. De bevolking was gegroeid en er deden zich bij misoogsten weer hongersnoden voor. Malthusiaanse praktijken (celibaat, late huwelijken, abortus, kindermoord) deden weer opgang. En bij ondervoeding kon de pest makkelijk toeslaan. De beruchte zwarte pest kwam uit Azië, via de handel op de zijderoute en Italiaanse schepen. De bevolking was met een factor 3 gegroeid, maar viel terug naar het niveau van de 10e eeuw.  Het ging gepaard met oorlogen en opstanden (zoals de 100 jarige Frans-Engelse oorlog, featuring Jeanne dÁrc).
Het begon met het duur worden op zelfs opraken van hout. Ook werden de graanvelden teveel uitgebreid ten koste van grasland. Kolonisatie bereikte marginale gronden.
Maar rond 1470 kwam aan de stagnatie een eind. De meeste productiemiddelen waren er nog, het bevolkingsoverschot weggewerkt. En nu begon de groei in de meest vruchtbare streken, die afgelopen eeuwen in productie waren genomen dankzij de ploeg. Ze trokken arbeid aan van elders. Het arbeidstekort bevorderde de status van de grotere pachtbedrijven t.o.v. de verpachtende landadel. Graanprijzen gingen stijgen en in de 16e eeuw werden ook marginale gronden weer interessant.
Eind 16e eeuw leek de cyclus zich opnieuw voor te doen, maar het viel mee: het drieslag stelsel werd nu overal ingevoerd, en er werden kanalen gegraven wat leidde tot verdere specialisatie en daarmee productieverhoging. En Nederland ontwikkelde een systeem zonder braak.