In de serie blogs n.a.v. het boek van Mazoyer en Roudart (a world history of agriculture) deze week een paar afsluitende. We waren blijven steken bij het drieslagstelsel van de Middeleeuwen, met een bouwplan van zomer- en wintergraan en een jaar braak. Dat er vooral was voor de bemesting en onkruidbestrijding.
De volgende grote innovatie was het vervangen van de braak door gezaaide groenvoedergewassen (gras, klaver). Het systeem van braken was namelijk verre van perfect: in die 15 maanden of meer gingen ook de nodige mineralen verloren door uitspoeling. Door gras/klaver in te zaaien ging het opbrengend vermogen niet achteruit, in tegendeel. Het idee dat grond 'rust' bij braak moet dan ook met een flinke korrel zout worden genomen. Daarmee geen de grondproductiviteit verder omhoog (een verdubbeling en meer), er kon meer vee worden gehouden en deel van de oude saltus veehouderijgronden konden de rotatie in. Er kwam ook ruimte voor industriële gewassen als vlas (linnen, textiel) en meekrap. Na Columbus ook de aardappel. De verbetering in vruchtbaarheid van de grond leidde ook tot veredeling van gewassen en dieren die meer inputs vroegen. Maar er waren ook meer mensen in de landbouw nodig, want de arbeidsproductiviteit steeg niet echt.
De vernieuwing begon in Vlaanderen in de 15e eeuw. Ook in Engeland (het zgn Norfolk bouwplan) was men er vroeg bij. Maar het duurde eeuwen voor het zich over heel Europa had verspreid. Mazoyer en Roudart zijn wat onduidelijk waar en waarom nu juist op dat moment het heeft plaats gevonden. Het lijkt te maken te hebben met de toegenomen vraag uit de textielsteden. Bij matig lange-afstandsstransport vraagt dat om meer productie voor de stad, tegelijkertijd moet zowel die stad groeien als dat er op het platteland meer handjes nodig waren.
Een belangrijke voorwaarde (en daarmee een blokkade elders) is dat het vooral ook een sociale innovatie is: je moet de rechten afbreken van de mensen die hun vee op het braakland mogen weiden. Dat was ooit geïnstitutionaliseerd om mest van andermans vee te verwerven, nu moest je andermans vee van je grond zien te houden. Dat leidde tot afrastering, in Engeland de Enclosure beweging. Het hielp dus als de instituties in maatschappij toch op drift waren en Hervormings- of Verlichtingsideeen toesloegen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten