Rijst in Japan

Rijst is een zeer bepalend aspect van Japan. In de WTO (die een dezer dagen zijn juridisch panel verliest door Amerikaanse onwil) en zijn voorgangers werd de Japanse positie veelal bepaald door de bescherming van de rijstteelt. Japanse rijst is namelijk heel anders dan andere rijst, zo heette het.
Met verbazing las ik dan ook een mooi stuk in de NRC van zaterdag. Over Japanse vergeten groenten die door de Leidse hoogleraar Tinde van Andel en een promovendus aan de vergetelheid zijn ontrukt. Ze documenteerden een mooi werk ui het Japan van 1800. De Seikei Zusetzu, te vinden in Leiden, en hier digitaal 
In die agrarische encyclopedie staan veel groeten, die de Japanners in dat boek Hollandse namen hebben gegeven, zoals radeisu en woruteru (met de l, r verwisseling). Die groenten kenden ze al, en hadden een Japanse of Chinese naam. Maar dankzij Von Siebold dachten ze dat het Hollands de wetenschappelijke naam was. Inmiddels is die weer uit het Japans verdwenen.
Maar ook een deel van de groenten zelf zijn vergeten. Wat blijkt: na WO II hebben de Jappanners een vorm van nationale planning ingevoerd waarin bepaalden streken zich moesten specialiseren in bepaalde gewassen. Waar voor die tijd rijst een product was voor rijke mensen, ging de overheid in dat systeem de rijstteelt stimuleren (en met invoerrechten fors beschermen). Het landbouw- en voedselsysteem ging over van een situatie waarin veel mensen veel verschillende gewassen verbouwden naar het huidige uniforme, rijst-gedomineerde systeem. :"Als je een paar generaties teruggaat gebruiken mensen veel meer een mix van granen, men at gerst en gierst. Rijst was echt het voedsel voor de rijken, het was heel moeilijk te verbouwen omdat er zoveel water voor nodig is"". Rijst als cultureel erfgoed, ook door UNESCO onderschreven, is veel minder traditioneel dan gedacht.
Boeiend mechanisme dus: de overheid maakt iedereen voor zijn gevoel rijk met rijst, die duur is maar beschermd wordt en wel redelijk efficient in steden kan worden gedistribueerd (denk ik dan) terwijl groente helemaal onbetaalbaar wordt.