Mobiel bellen

Inmiddels viel ook aflevering 3 van de JAE in de bus (zie de vorige blog). Daarin een leuk artikel over de mobiele telefoon op het Indiase platteland. Die verlaagt de transactiekosten om werk te vinden naast het werk op het land. Rajkhowa en Qualm bestudeerden het verschijnsel en concluderen dat inderdaad de mensen met een mobieltje vaker off-farm actief zijn. Dat levert inkomen op. Anderzijds hebben vooral de wat minder armen een mobiele telefoon want ze zijn wat rijker mede door dat werk buiten de boerderij.  Dat lijkt een mechanisme om de inkomensverschillen te vergroten, maar dat kon nog wel eens meevallen. Het zijn voor de gezinnen met een vrouwelijk gezinshoofd en degenen met slecht openbaar vervoer die profiteren. Wel lijkt het kastensysteem ook niet door de telefoon teniet gedaan te worden. 

Vlees en namaak

 Al een tijdje wordt er geruzied over de namen van vleesvervangers: of die op die van vlees mogen lijken. In de Journal of Agricultural Economics van juni (2022/2) buigen Adioli, Bazzani en Nayga zich over de naamgeving van in-vitro-meat, het echte kunstvlees dus. Consumenten hebben het liefst echt kipvlees, en bij de namaak kopen ze meer als het label 'Cultured meat' is dan 'Artificial', terwijl 'Lab-grown' helemaal geen goed idee is, dat eindigt onderaan de lijst. Dat was te verwachten, maar toch goed dat het even is uitgezocht. 

Op de grote stille heide

Terwijl de twitterlijn explodeerde en het aantal volgers de 2000 overschreed (dankzij een reactie van een kamerlid op de radio-uitzending van donderdag) las ik gisteren nog een poosje in het 4e deel van de Geschiedenis van Zeeland.  

Daarbij kwam in nog een leuk feitje tegen nu de heide bloeit, Zeeland heeft bij mijn weten geen heidevelden maar er werd blijkbaar ooit wel naar verlangd. Althans door de inwoner van Souburg, Pieter Louwerse (1840-1908) die Op de grote stille heide heeft geschreven. In de tijd dat men nu net begon aan de ontginning van de woeste gronden en de heide omdat de plaggen door kunstmest werden vervangen. Ook in zijn andere hit, Waar de blanke top der duinen, kwam de hei al voor, maar dit volkslied in dubbele betekenis is wel wat passender voor iemand van Walcheren. 

je geld of je leven

 En dus zat ik vanmiddag in Je Geld of Je Leven met Alex Datema over ons advies Toekomst zoekt Boeren. Alhier terug te luisteren.

Toekomst zoekt boer

 Afgelopen weken deed ik mee met de Initiatiefgroep Regie op Ruimte. Die stelde vorig jaar suggesties op voor de kabinetsformatie (met een beroep om weer ruimtelijke ordening te voeren) en voelde zich nu geroepen iets te zeggen over de toekomst van de landbouw in de Deltametropool en de maar voortdurende stikstofcrisis. 

We keken of we wel wat perspectief kunnen scheppen met inkomensstromen uit eco-systeemdiensten en de consument via bijmengen verplicht te laten verduurzamen - dat als een niet-vrijblijvende bijdrage om het niet allemaal bij boeren neer te leggen.  En verder is het vooral de systematiek die we eerder bij de Rli ontwikkelden in Boeren met Toekomst: duidelijke lokale milieunormen, certificeren, handhaven. gebiedsprocessen en bijdragen van consument en keten. En omdat het inregelen daarvan wel een paar jaar duurt kun je nu ruimte maken door afromen rechten en eventueel een soort SLOM of Braakregeling om rechten tegen vergoeding te schorten of in te nemen. Toekomst met Boeren heet dit advies. Je vind het hier.  Politiek gaat natuurlijk over ethiek en macht, maar hopelijk helpen wat inhoudelijke suggesties ook om in de polder tot werkbare oplossingen te komen. 

Nederland rampenland

 De NRC van gisteren bevatte een interview met Fons Meijer n.a.v. zijn dissertatie over de rol van rampen in het creëren van de eenheidsstaat Nederland. De 19e eeuw was de eeuw waarin de centrale staat Nederland van start ging, onder Franse bezetting en na het Congres van Wenen als koninkrijk. Het was ook de eeuw waarin de natiestaten sterker werden, en nationaal besef groeide. Door betere mobiliteit (de trein, de fiets) keek men verder dan eigen dorp. 

Meijer toonde aan (in Verbonden door rampspoed) dat de overstromingen van o.a. 1825 hetzelfde effect van gemeenschapsvorming hebben dan oorlogen: het leidde tot een beroep op lotsverbondenheid en nationale collectes onder het motto De ramp die ons (!) treft.  Er waren verschillende rampenpublicisten, zoals Hendrikus Hoefhamer (na de ramp in Elburg in 1825) die deze boodschap verkondigden.  En de koning ging de rampgebieden bezoeken. 

Wier

 Wij hadden gisteren heel goed tropisch weer om op de Neeltje Jans wier te snijden. Overigens is dat verboden, daar heb je een natuurvergunning voor nodig. Maar wij boekten een excursie bij Wildwier, dat bedrijfje heeft zo'n vergunning voor natuureducatie en een paar sterrenrestaurants zoals PureC te beleveren,  Leuk om wat te leren van al die wieren en hun eetbaarheid - die we uit de Japanse keuken al kenden. Ik begreep dat er in die wereld ook een discussie is over wat nu duurzaam is: plukken in het wild of juist gecultiveerde wierplantages. Een beetje in de sfeer van wild-gevangen vis die niet biologisch is. 

Enfin, een aanrader, zo'n excursie die eindigt met een zelfgemaakte sushi van zelf-gesneden wier. Waarvoor overigens veel belangstelling schijnt te zijn, dus je komt er iet zomaar tussen. Voor wie ook wil. hier de website. 

Grondgebonden

Zou het kunnen dat hoge prijzen voor activa als grond en gebouwen leiden tot lagere productiviteitsgroei en dus inkomen (afgezien dan van beleggingsinkomen door die stijgende prijzen) ? Dit intrigerende vraag stelde The Economist in zijn Free Exchange rubriek in het dubbeldikke zomernummer van 30 juli onder de titel Land-locked.

Grond kan gemakkelijk worden gewaardeerd en is dus een aantrekkelijke basis voor het verstrekken van leningen met een hypotheek. Stijgende grondprijzen kunnen dan leiden tot meer leningen en ook economische activiteit. En de reserves, ook al zijn ze van papier, zetten aan tot consumeren. Maar het betekent ook dat bedrijven met meer activa ook makkelijker gefinancierd worden dan bedrijven met minder activa maar mogelijk een beter business model en winststroom. Dat was niet de bedoeling. En het kan nog erger als de bankensector niet onbeperkt kan lenen (of weinig concurreert), dan vindt mogelijk echt  crowding-out plaats. 

Of dat het geval is? In 17 rijke landen is het aandeel hypotheekfinanciering tussen 1952 en 2016 gestegen is van 32 naar 58%. Maar ja (denk ik dan) er is wel meer veranderd: alternatieve kanalen als beursgang, venture capital in bedrijfsleven, meer welvaart en dus meer m3 per huis. The Economist raadt aan speculatie uit markten te houden door niet toe te staan dat iemand veel huizen heeft en door belasting te verschuiven van inkomen naar grond. Een oud idee. 

Historisch Vlaams

 Op Twitter wees historicus  André Hoogendijk onlangs op een mooie website van de Vlaamse agrarische historici en projectontwikkelaars. Zie hier.

Historisch CBS

 Wie op zoek is naar publicaties van het CBS uit de vorige eeuw, dus zeg maar voor de komst van Statline, kan terecht op deze site. Daar staan alle oude publicaties van het CBS (inclusief de Verslagen van den Landbouw met CBS materiaal). 

Een van mijn eerste werkbezoeken ooit was in 1975 tijdens een stage bij de RIJP aan de bibliotheek van het CBS in Voorburg. De stagebegeleiders vonden dat dit erbij hoorde, ook al waren de nodige statistieken intern beschikbaar. En dus treinde ik erheen Later kwam ik er nog wel eens bij werkoverleg om onze standpunten in Brussel voor te bereiden. Maar de bibliotheek is niet meer, in Leidschendam was dat niet meer nodig. Uit de website van het CBS was me dat niet meteen duidelijk, noch het feit waar je oudere gedigitaliseerde publicaties vind. Maar de vriendelijke Infoservice van hun website informeerde me keurig over deze site. Een aanrader. 

Berlijnse sleutel

Dat landschap het gedrag van mensen stuurt, zoals Aujke van der Woud in zijn boek suggereert (zie de blog van gisteren) is niet onlogisch. Toevallig verscheen dit weekend in de NRC een rapportage van Warna Oosterbaan. Hij ging naar Berlijn, naar het Museum der Dinge, waar men de voorwerpen in ons dagelijkse bestaan archiveert.  Hij ging er heen om de zgn. Berlijnse sleutel te zien. Dat is een sleutel met aan beide kanten een baard om een deur mee te openen. Het bijzondere van deze sleutel is dat je er de poort naar een gemeenschappelijke binnentuin mee open kon doen, dan de sleutel door het slot moest schuiven om hem er uit te halen en aan de andere kant de deur weer dicht moest draaien. De sleutel dwingt je dus de deur achter je dicht te doen, zodat de deur niet openblijft en iedereen de ruimte in kan. 

Latour gebruikte het voorbeeld in 1993 in zijn artikel La Clef de Berlin om aan te tonen dat een ding mensen programmeert en een heel actieprogramma in werking kan stellen. De samenleving bestaat niet alleen uit mensen maar ook uit dingen die gedrag bepalen. 

het landschap, de mensen

Met veel plezier las ik afgelopen vakantieweek het boek van Auke van der Woud Het landschap, de mensen. Hij beschrijft voor de periode 1850 - 1940 hoe 900.000 ha woeste grond in landbouwgrond (en deels in bos) werd omgezet.  Als ook besloten werd tot de Zuiderzee inpoldering. Ons land zou er anders uit gaan zien. 

Landbouw werd steeds meer een zaak van de in kracht gegroeide nationale overheid/ Dat werd minder liberaal en verving particulier initiatief zoals inpolderen met een concessie door overheidsactiviteit of samenwerken met dat initiatief zoals bij de vereniging (!) zonder profijtbelang, de Heidemaatschappij. Nieuwe ontginningslandschappen leiden ook tot ander gedrag, meer economisch rationeel handelen, integratie in de markteconomie met hogere welvaart. En dat was ook de bedoeling volgens het 19e -eeuwse vooruitgangsgeloof (dat uitmondde in een rijksoverheid die een deel van zijn burgers als Achterlijk beschreef).  En dat alles was er vooral om Nederland niet op verdere achterstand te zetten ten opzichte van de ontwikkelingen in het buitenland, en uiteindelijk voor de export - niet voor de slechte voedselsituatie in de steden.  Ook de werkverschaffing en de nationale veiligheid (zandverstuivingen, Zuiderzee) speelden een belangrijke rol als argument.: Waar een wil is, is een argument. 

Kortom, een mooi boek. Een paar kleine kanttekeningen toch. Het gaat in het geheel niet over de rol van het bedrijfsleven. Coöperaties, de samenwerking Cebeco en Heidemij om de Duitse kunstmestkartels tegenspel te bieden, pastoor van den Elzen etc: - die kant van de medaille ontbreekt. En in het hoofdstuk over hoe de boer aan het boekhouden raakte miste ik de rol van de wet op de inkomstenbelasting en de noodzaak boek te gaan houden (en dus het initiatief in de standsorganisaties voor coöperatieve boekhoudkantoren)/ Waarmee we een heel andere weg insloegen (hoe kwam dat?) dan België, waar men overging tot handjeklap tussen Boerenbond en belastingdienst over de jaarlijks inkomensnormen per gewas en diersoort.  En nog 1 rechtzetting van een foutje dat de eindredactie niet heeft opgemerkt. De Nieuwe-Neuzenpolder bij Terneuzen (toentertijd Ter Neuzen) ligt aan de Westerschelde, niet aan de Oosterschelde. 

Polderen

 Deze week startte Johan Remkes een bemiddelingspoging tussen kabinet en boerenorganisaties oer stikstof (en wat er verder nog moet in de verbouwing van Nederland die het platteland raakt). Vanuit het manifest Regie op Ruimte van vorig jaar kijken we met een groep mensen of het beleid inhoudelijk niet veel beter kan. Ook voortbordurend op Boeren met Toekomst van de Rli. De Transitiecoalitie Voedsel faciliteert dit en plaatste een verslag van de inbreng op zijn website. 

Column over het einde van de rekening

 

PostNL liet het hier vandaag afweten. De aangekondigde vaste contracten om de personeelsschaarste op te lossen helpen blijkbaar nog niet. En dus viel Food & Agribusiness vandaag niet in de bus. Daar waar dat wel het geval is kon men kennisnemen van mijn column. Gebaseerd op ons recente paper in Sustainability: administratieve lasten zijn vrij eenvoudig te reduceren in de agrarische sector met een collectieve inspanning. Zie hier voor de column

Graanoogst

 

Traditiegetrouw brachten we afgelopen week door in het oosten van Duitsland. Waar de graanoogst in volle gang was. De fotootjes bij deze blog komen komende dagen dus ook uit die regio.