honingraat

Langzamerhand komt er wat ruimte om in een enorme stapel boeken en rapporten te lezen. Als eerste genoot ik van Jan Buurma's Van Honingraat tot bijensterfte. Deze collega nam voor de zomer afscheid van het LEI/Wageningen Economic Research en keek zo'n 40 jaar terug via de beschrijving van zijn onderzoek. Een leuk boekje waarin een belangrijk thema opduikt: ondernemers verschillen. Deels hangt dat samen met structuur. Vooral in de groenteteelt was die 40 jaar geleden zeer divers, maar waren met onderzoek de specialisatietendensen te voorzien. Maar structuur is niet de enige oorzaak. Het gaat ook om cultuur. Indrukwekkend is het onderzoek in Indonesië waar dit type inzichten belangrijke bijdragen leverde aan het in de goede richting sturen van teelttechnisch onderzoek. En boeren veel efficiënter bleken dan technici dachten. Het wordt tijd dat weer eens in Nederland toe te passen rond kringlooplandbouw. Om te laten zien dat de gemiddelde boer niet bestaat en beleid niet simpel is als het bij iedereen aan moet slaan.

eeuwigheidszondag

was het vandaag. Dat maakt het misschien mogelijk een lastig onderwerp toch even te benoemen: suicides onder boeren. Foodlog bericht met enige regelmaat over deze sociale problematiek. De laatste discussie ging over het feit dat het huidige businessmodel van de landbouw (kostprijs-gebaseerde export) de oorzaak zou zijn. Daar zijn wel kanttekeningen bij te plaatsen. Veel boeren komen in de knel door technologische ontwikkeling (ze kunnen de schaalvergroting niet bijhouden) en door overheidsmaatregelen rond bv. milieu. Met als effect dat ze moeten stoppen - en anderen wel aan schaalvergroting kunnen doenen. Het uit deze rat race stappen door een ander bedrijfsmodel (korte keten, biologisch) kan helpen, net zoals een akkerbouwer de groenteteelt in kan gaan en een groenteteler (althans vroeger) de glastuinbouw kan opstarten op de schaarse grond. Maar ook in die sectoren gaat de rat race door. Er zijn inmiddels biologische bedrijven van honderden koeien of honderden ha's. Een verandering van verdienmodel is dus meer een tijdelijke oplossing voor betrokkenen dan een zeer lange termijn oplossing voor een volgende generatie.
The Economist kwam dit weekend ook met een editorial over suicide. Niet specifiek van boeren, En met een positieve insteek. Buiten de VS neemt zelfdoding sinds 2000 sterk af. Een van de redenen is dat meer mensen in de stad wonen, en dat geeft vrijheid. In ontwikkelingslanden blijken veel jonge vrouwen op het platteland de hand aan zichzelf te slaan vanwege huwelijksproblemen (gedwongen huwelijken, gezinsgeweld) en de schoonfamilie. De stad biedt meer zelfkeuze en dat maakt het leven draagbaarder. Het blad wijst nog op een tweede aspect: omdat de landbouw nu een keer onlosmakelijk verbonden is met het doden van dingen, zijn ook de middelen voor handen: wapens en pesticiden. Die wapens verklaren ook dat in de VS het de andere kant op gaat. De meest dodelijke pesticiden zijn de basis voor 1 op de 7 zelfdodingen. Toen Zuid-Korea in 2011 paraquat verbood leidde dat tot minder suicides (en de landbouwproductie leed er niet onder). Overigens is het verschijnsel besmettelijk, dus er moet niet teveel aandacht in de pers voor zijn.

stokbrood

Vanochtend kreeg ik in een zaak aan de Voorstraat in Dordt een exemplaar van het blad Quest onder ogen, een historie-special. Dat in een artikeltje licht wierp op de vraag waarom de Fransen iets met stokbrood hebben. Het stokbrood schijnt net als de croissant Weens te zijn, maar werd pas ca. 100 jaar geleden echt populair. Toen kwam er wetgeving die bakkers verbood voor 04.00 uur in de ochtend brood te bakken. Om dan toch snel vers brood te hebben heeft het stokbrood een voordeel: het is binnen een half uur gebakken, een ander (bruin) brood doet er veel langer over. Mooi verhaal voor het college institutionele economie: wetgeving leidt tot ander gedrag en dat wordt deel van de cultuur. Law invented tradition.

Computer Vision

Ik reisde woensdag met de Thalys naar Brussel en zo kreeg ik een interessant artikel uit de Financial Times onder ogen uit hun big read Technology. Het beschrijft hoe de Israelische start-ups voortkomen uit het militaire complex en niet alleen goed zijn in cybersecurity maar nu ook in computer vision. Zoals de start-up Taranis die de militaire surveillance softwarekennis gebruikt door camera's in een met een gysroscoop gestabiliseerde huls onder een vliegtuigje te hangen (een Cessna) zodat er veel foto's kunnen gemaakt die zo nauwkeurig zijn dat je vanaf 35 meter hoogte en met 200 km per uur beestjes in gewassen kunt detecteren. Geen herten maar insecten en bladziektes. Vele malen efficienter dan een drone.

augmented reality in food

In hetzelfde issue van The Economist van 7 juli ook nog een tip voor wie zich afvraagt wat hij/zij in de toekomst op tafel wil zetten (insecten, algen, kunstvlees?) is er nu augmented reality. Met een app en je smart phone kun je voedsel van de toekomst in je keuken projecteren. Zie economist.com/arfood. Gemaakt door het blad met de start up Kabaq die in AR voor food gespecialiseerd is.

wat als we data gaan verkopen

Het zijn vaak boeiende stukken, die wat-als analyses. Je neemt een bepaald gegeven, vergroot dat op een aannemelijke manier uit en redeneert in 1 richting door. De NRC heeft momenteel een  mooie serie. The Economist deed het deze zomer in een special op 7 juli. Een van de artikelen (Data workers of the world, unite) ging in op de vraag wat als mensen betaald willen worden voor hun data.

In zekere zin heeft data al een waarde voor burgers: ze ruilen het gratis voor interessante websites en apps die ze gratis kunnen gebruiken. Maar daarin onderschatten ze de waarde van die data, want de grote internetfirma's verdienen er met hun artificial intelligence (beter: collective intelligence, zo stelt Eric Posner in Radical Markets) veel geld mee. En de consument maar gratis reviewen en software trainen en slimmer maken.

Nu is het lastig om data te verhandelen. Het is non-rival, je kunt het meer dan 1 keer gebruiken. Als ik een data-set aan iemand anders geef, hebben we hem beiden. 

En dus suggereren Weyl & Posner in Radical Markets om het meer als arbeid te zien en de data toe te vertrouwen aan tussenpartijen (ik zou ze data-cooperaties noemen) die de data tot waarde brengen. Tot zover ga ik mee, we werken er aan in de agri. Een stap verder is het idee dat die tussenorganisatie dan taken aanbiedt. Zodat leden daaraan werken. Of dat werkt weet ik niet, die taken worden nu al aangeboden (Mechanical Turk) en zolang mensen dat nu gratis doen komt die markt lastig tot stand. 

Klei, zand en de klassenstrijd

Mensen ontlenen hun identiteit deels aan het behoren tot bepaalde referentiegroepen. Misschien wel eens wat teveel. Althans als het gaat om regio. De NRC van dit weekend had wat klassieke voorbeelden uit de gemeentelijke herindelingen. In de Hoekse Waard gaat het vooral om angst voor schaalvergroting tot 1 gemente en de dominantie van de grootste plaats, Oud Beijerland.
Vanuit plattelandsoptiek is de herindeling van Noordoost Frielsnad interessant maar ook problematischer. Daar speelt een aloude tegenstelling tussen klei en zand/veen. Klaaikluten versus Waldpyken aldus de NRC. Dantumadiel wil niet en Kollumerland is nu als enige Wadplyken aan de Klaaikluten geklonterd.
Onderscheid in grondsoort wordt nogal eens gezien als onderscheid in riscio-houding of zelfs karakter. Klei maakt stug. Maar soms gaat het ook om gewijzigde klassenstructuur die niet verinnerlijkt is. Zo was de klei de rijke streek, Tot de kunstmest en de industrialisatie die maakte dat het zand, waar het goedkoper bouwen was en de arbeid goedkoper was, de boventoon ging voeren. Het leidde ook tot meer import. En men ziet zich als frivoler.

small labels are beautiful

Kleine merken hebben de wind mee, zo concludeert The Economist in zijn issue van afgelopen weekend (A handmade tale, 10.11.2018).  Er zijn een aantal ontwikkelingen die dat bewerkstelligen. Het begon met Just-in-time waardoor investeren in grote voorraden niet meer aan de orde was. De boom in food start-ups heeft toeleveranciers ertoe verleidt ook kleinere orders voor grondstoffen aan te nemen, in de hoop dat de volgende order groter is. Vervolgens zijn er nieuwe dienstverleners die de schaalgrootte op bepaalde business-aspecten helpen bereiken. Zo biedt de verpakkingsfirma Lumi (in de VS) via een netwerk van verpakkingsfabrikanten oplossingen voor kleine bedrijven en onderhandelt lage tarieven. Shipbob doet dat voor transport. En Shopify (dat in zijn naam meelift op het succes van de muziekdienst) biedt voor $29 per maand een platform voor je online winkel zodat je zelf geen tonnen hoeft te investeren. De kleine merken doen ook veel zaken via Amazon. Dat kost wat, maar ze komen er beter uit de zoekmachines dan de grote merken die die marge niet willen afstaan. En die verkoop direct aan consumenten levert een schat aan data op om de productie en marketing aan te sturen, als ook het product design. En on-line adverteren kan op basis daarvan dan weer zeer gericht op bv. Facebook. Grote voedingsmiddelenbedrijven kopen uiteindelijk de grootste successen op en hopen er iets van te leren.

China en GMO

Het gebruik van GMO in gewassen blijft in China ver achter bij de VS en Brazilie. En zelfs India, en daarmee t.o.v. de wereld totaal. Dat had ik me nooit gerealiseerd, beeld is toch een beetje dat opkomend China nieuwe technologie omarmd. De wetenschappers willen wel, maar het volk in de volksrepubliek voelt er niet veel voor. Ze vertrouwen ook de overheidsinformatie in deze niet. Ook een aantal die-hards in de maoïstische beweging zijn tegen omdat ze het zien als toenemende afhankelijkheid van het buitenland (lees: VS).
Basis: the Economist 3.11.2018 Movie stars and soyabeans

de toekomst van het kapitalisme

Voor wie op zoek is naar nieuwe economie: The Economist (3.11.2018) signaleert een nieuw boek van Paul Collier: The Future of Capitalism - facing the new anxieties. Boodschap: de economie wordt gegijzeld door grote bedrijven en andere elite. Rijke metropolen delen te weinig met het verarmde platteland. Er is veel meer loyaliteit nodig. En belasting op grond en vermogen.

varkens a la chinoise

Wie nog een nieuwe aanpak zoekt in de varkenshouderij, heeft misschien wel wat aan de ervaringen in China. The Economist van 27 oktober berichtte er over ("sows in the cloud"). 9 van de 10 boeren hebben minder dan 50 vleesvarkens, maar 20% van de varkens zitten op grote complexen. Zo heeft het video-bedrijf NetEase een varkensdivisie met in Anji county, Weiyang een bedrijf met 20.000 biologische uitloop (Free Range) varkens. Ze zijn voorzien van tracking sensors want naast muziek wordt er big data analyse ingezet. Ze mogen 300 dagen over hun groei doen, twee keer zo lang als normaal. Dat alles moet smakelijker vlees opleveren. Verkoop via internet. En dit is nog maar een pilot, een tweede locatie met 150.000 varkens komt er aan.
Ook de varkensflat doet ingang. Een complex in Zuid China bij de Yaji berg heeft 13 verdiepingen, met 1000 varkens per verdieping.  Terug naar Weiyang. Een andere internetfirma, JD.com houdt daar "jogging kippen" die gegarandeerd 1 miljoen stappen maken voor ze geslacht worden. En Alibaba heeft een "agricultural brain" gelanceerd dat de monitoring van varkens in real time doet, middels beeld en "stem"herkenning met AI.. De varkens hebben een nummer op hun rug voor de beeldherkenning. Ook ons eigen DSM is in de markt van apps actief.
Het feit dat de kleine gezinsbedrijfjes geassocieerd worden met diverse problemen in diergezondheid (in 2013 werden er 16.000 karkassen van dode varkens in een rivier gedumpt die Shanghai van drinkwater voorziet en nu heeft men problemen de varkenspest onder controle te krijgen), maakt deze ontwikkelingen voor de Chinezen aantrekkelijk. Afgezien van voor die 40 mln. kleine boeren.

arbeidsmigranten

De landbouw drijft op seizoenwerkers. Dat zijn veelal immigranten. Ik sprak deze week nog iemand die zich met het dossier van huisvesting van arbeidsmigranten in Nederland bezig houdt. Een complex wereldje dat nodig is omdat onze tuinbouw en slachterijen (en in toenemende mate: veehouderijen) niet meer zouden kunnen opereren zonder die werkers.
Waar bij ons Polen en -nu die schaarser worden- ook Roemenen het werk doen, zijn het in Polen de Wit-Russen en Oekrainers. In Jordanie zijn het Egyptenaren. Ik interviewde er onlangs een aardbeienteler en die legde me feilloos uit waarom Egyptenaren het werk doen en niet de Syrische vluchtelingen. Die laatste groep (en mensen uit eigen land) hebben een gezinsleven. Die willen  op donderdagmiddag vrij en vrijdag naar de moskee of een dagje vrij. De Egyptenaren daarentegen vervelen zich dood op zo'n vrije dag en vragen zich af waarom ze de aardbeien die ook op vrijdag rood worden, niet mogen plukken. Dan kunnen ze meer geld (stukloon) naar huis sturen. De manager mag ze van zijn klanten in het UK en hun BRC schema's niet 7 dagen laten werken, dus ze komen er niet in, maar toch.  En er blijkt in dat geval dankzij die certificering nog iets: de Syrische gezinnen nemen hun kinderen mee naar het werk, want er is geen oppas. Die willen ook wel eens plukken, maar het bedrijf en vooral de Britse retail is als de dood dat dit leidt tot filmpjes over kinderarbeid. Kinderen verboden dus.
Enfin, ik kom hierop omdat The Economist op 20 oktober een lang verhaal had over seizoensarbeid in de landbouw. Vrijwel overal zijn het buitenlanders. Niet onlogisch: dit is veelal ongeschoolde arbeid in vervelende arbeidsomstandigheden. Dat in de kostprijsstrategieen van sectoren dus slecht betaalt. Bij welvaartsstijging zijn er vier strategieen denkbaar: je betaalt meer (lukt niet door prijsdruk), je mechaniseert/robotiseert (vaak lastig), je verplaatst de productie naar het buitenland (maar vaak wil de ondernemer niet verhuizen en zijn er tal van nadelen door ontbrekende infrastructuur elders) of je haalt buitenlanders naar je productie toe. Dat laastste lijkt dus vrijwel altijd het makkelijkst. The Economist citeert een teler in de UK die nog een 5e strategie heeft: hij selecteert rassen met zo groot mogelijke vruchten. Hoef je er per kg minder te plukken. Waarom uw aardbeien steeds groter maar niet noodzakelijkerwijs smakelijker worden.

The Economist 20.10.2018 : Here today, gone tomorrow.

Resileince Magazine

Vandaag verscheen ons Resilience Magazine. Met mooie verhalen over 3 jaar onderzoek. Hier is de link En komt 13 november naar Klarenbeek, registreer je hier.