status goederen

Wie een Porsche (auto of horloge) of een Luis Vuitton handtas koopt, koopt twee dingen voor de prijs van 1: een goed product en een goed merk dat prestige of status uitstraalt. De verdienste van vervalste horloges en handtasjes (bij auto's komt dat bij mijn weten niet voor) is dat je wel het prestige kunt kopen, en niet noodzakelijker wijs het goede product. Betere marktwerking dus.
Zo hebben Gene Crossman (Princeton) en Carl Shapiro (nu Berkeley) al  in 1988 beredeneerd. Er is natuurlijk nog meer aan de hand: de eigenaren van de merken moeten vaak veel reclame maken om het prestige te onderhouden en de consument die daar niet aan mee betaalt is een free rider.
Het prestige komt vaak van "widely popular but not widely accessible". De populariteit gaat terug op behoefte aan zelf-expressie en/of hetzelfde hebben en dragen als degenene die men zou willen zijn.  Namaak vermindert het not-widely-accessible'  karakter. En dus doet de koper van de namaak nog wat anders: zij vermindert de exclusiviteit van de handtasjes en zorgt dus voor een externality op de kopers van het origineel.
Maar ook de kopers van het origineel creeren een externality: het dure merk is een status goed, dat een 'positional' goed is: wie aan de top wil meedraaien moet geen mooie dingen hebben, maar mooiere dan anderen hebben. Er is dus een wapenwedloop in status: keeping up with the Jones.
The Economist, waarop ik gemakshalve dit college baseer, denkt dat zo'n statusrace in China aan de gang is: het land is goed voor 6% van de mondiale consumptie, en 20% van die van luxe goederen.

The Economist: Fakes and status in China, Free exchange column, 23.6.2012

Oorlog en eten

Floriade Venlo, gaat dat zien

Dit weekend vergaderde ik met de European Review of Agricultural Economics in Amsterdam. Het 3e nummer van dit jaar is net uit. Met een boekbespreking van "Food and war in 20th century" van Ina Zweiniger-Bargielowska, Rachel Duffett and Alain Drouard (eds) dat naar ik begrijp goede papers bevat over de voedselvoorziening in oorlogstijden, het feit dat dan weer tal van vergeten eetbare gewassen er ander Ersatz op tafel komen, de rol van voedselschaarste in de roep om vrede, de ondervoeding aan het front, en wat de oorlogservaringen betekenden voor beleid daarna.

Boer zoekt romantische vrouw

Twee interessante weetjes, deze zaterdag in de NRC. De eerste over het format van Boer Zoekt Vrouw. In Engeland geinspireerd op een gelijknamige serie in Brtis landbouwblad. De hoofdredacteur was een zus van de bedenker van de seie Who wants to be a millionaire, het succesvolste format allertijden, die dit format er ook even bij deed.
Het interessante is dat het in het UK geen succes werd, in Nederland en Belgie wel. De format-eigenaar Fremantle is tot het inzicht gekomen dat BZV vooral scoort in landen waar met een romantich beeld heeft van de boer als hardwerkende zelfstandige ondernemer. In landen met veel landarbeiders en een minder rooskleurig beeld van het boerenleven, werkt het format niet.
Zo kun je de een succesvol BZV gebruiken als indicator voor landen met een (terecht of onterecht) beeld over landbouw als  een sector met hardwerkende gezinsbedrijven.

Sahara
En op de wetenschapspagina's een ander aardig weetje: het melken van koeien is 7.000 jaar geleden begonnen in de Sahara, dat was toen een groene savanne.

Zevenhuizen Zondag

Nu we het toch over Zevenhuizen hebben: ik kom er (wat laat?) achter dat we onze eigen popsong hebben: Zevenhuizen Zondag, een geweldige bewerking van The Monkees hit Pleasant Valley Sunday. Van de Rotterdamse groep The Kik, duidelijke biet-adepten die zich voor de NRC vorige week dan ook op een zebrapad lieten fotograferen. Zie hier een live-optreden dat de pan uit swingt. "Het gras zal heus wel ergens groener zijn, maar ik weet alleen niet waar" - zo is het maar net.
Ook leuk: Simone. En voor wie toch liever the Monkees hoort.

Schermt u mee?

credits: ESA/NASA

In het kader van de kortste nacht, bijgaand een mooie foto die door astronaut Andre Kuipers is gemaakt van de Randstad. Die twee felle vlekken boven Rotterdam zijn tuinders in onze buurt die schermen (een vakterm voor deels blinderen van kassen) niet zo erg nodig vinden. De vlek boven Almere ook.
Kortom betrapt met de NightPod apparatuur van het ISS. Een beetje dimmen, zou ik zeggen.

Gierstmelde v/h Ganzenvoet aka Quinoa

anonieme Bolivianen op de Floriade

Hoe oogst je Quinoa? Dit gewas, met de Nederlandse naam Ganzenvoet, besprak ik hier al een paar keer in de afgelopen weken en na een pleidooi van president Eva Morales op onze Floriade is de vraag opportuun hoe je het oogst. Hij pleitte namelijk voor ontwikkeling van oogstmachines door Wageningen / Nederland.
Een van mijn reisgenoten op die dag zat het niet lekker en googlede boven water dat de Amerikanen in Colorado dat al lang met de combine doen.
Even nagevraagd dus bij iemand uit het biologische netwerk die jaren geleden een project had met Quinoa. Hij meldt: "de oogst was erg simpel nl. gewoon met een maaidorser.Ik kan me niet precies herinneren of de afstelling nu zo speciaal moest zijn maar ben geneigd te zeggen dat het feitelijk makkelijk te maaidorsen was.

Maar er is wel sprake van een grote variëteit aan rassen en doeleinden dus of dit voor alle quinoa geldt weet ik niet."

Kortom machines zijn er al, Maar mogeljik niet voor het bergachtige landschap in Bolivia. Of voor de rassen die ze daar telen. Maar dan is wel de vraag of de teelt daar concurrerend is met laagland.

Kalkman

Waar ik eerder de Cambridge Food Encyclopedie op dit gewas aanhaalde, pakten we nu nog even de onovertroffen Kalkman (Planten voor dagelijks gebruik) uit de kast. Die meldt om te beginnen dat het gewas in het Nederlands Gierstmelde heet, inderdaad een plant in de Ganzenvoet-familie. Robuuste planten die tot 2 meter hoog kunnen worden. Het is net als boekweit een schijngraan. Niet uit de grassenfamilie maar wel dopvruchten of nootjes die veel gemeen hebben met granen. Verwant aan ons onkruid de Melganzenvoet, die in de prehistorie ook wel werd verzameld. Gewas heeft in kader van de agrificatie in de jaren 90 (biobased producten noemen we dat nu) nog enige aandacht getrokken, zo meldt de onovertroffen Kalkman. 

Voluntair

de Floriade, vorige week

Zou de term "voluntair" nog wel eens worden gebruikt? Zo noemden we, in ieder geval in ZW Nederland, in de jaren zestig de mensen die nu meestal stageaire worden genoemd. De praktikanten van het HBO.
Ik vroeg me dat gisteren af toen ik in Brussel van de Vrije Universiteit naar de metro liep (op weg naar de geslaagde haring party op onze ambassade), door de Avenue des Voluntaires. In het Vlaams vertaald als de Laan der Vrijwilligers, maar dat is in de huidige taal weer wat anders.

samen chinezen

Velen willen voedsel aan China verkopen. De Chinezen willen liever voedselsystemen die hun productie verhogen en veiliger maken. Verschillende Europese landen bieden daarvoor kennis aan - en zouden daarin meer moeten samenwerken. Dat is de boodschap van een nieuwe column van mijn hand op BoerEnBuisness. Met nieuwe foto die niet noodzakelijk beter is.

Historie in Helsinki

Vanwege een Europees cooperatieproject verbleef ik afgelopen dagen in Helsinki. In een van de twee Sokos hotelkolossen die naast het Centraal Station staan.
Gebouwd door de consumenten-cooperatie in de jaren 70 met het USSR toeristenbureau Intourist, voor de Russische touristen. Als je dat weet, valt het je steeds meer op in de archtitectuur en omvang. Nu populair bij Chinezen waarvoor Helsinki een van de gateways naar Europa is. Goede hotels overigens.

Diversiteit in teams

Voor sommige beroepen helpt het om een beetje een afwijkend karakter te hebben. Zo is er een samenhang tussen dyslexie en ondernemerschap. 35% van de ondernemers zegt er last van te hebben, tegenover 10% van de bevolking in zijn totaliteit en maar 1% van de managers. Managers worden geacht te lezen en te mailen. En dyslectici hebben geleerd te delegeren. ADD (attention-deficit disorder, ook wel ‘alle dagen dromerig’) gaat ook veel samen met ondernemerschap. Dat zou samenhangen met creativiteit als gevolg van snel afgeleid zijn en dan bedenken of iets niet beter kan. Ook zouden risico’s laag worden ingeschat.

In de computerwereld kom je veel mensen tegen die wat minder hebben met sociaal contact en soms ronduit autistische trekjes hebben. Volgens sommigen is het internet er voor uitgevonden. Een recent onderzoek toonde aan dat in de high tech cluster Eindhoven e.o. autisme significant meer voorkomt dan in een paar qua omvang vergelijkbare steden. Goede computerprogrammeurs hebben wel wat gemeen met mensen met een Asperger syndroom: een obsessieve interesse in nauw-gedefinieerde onderwerpen, belangstelling voor getallen, patronen en machines. En verslaafd aan herhalende taken.

Volgens The Economist, waaruit ik deze inzichten citeer, is dat allemaal een zegen voor de gewone manager die kan lezen, schrijven en sociaal invoelend is. Een goed draaiende organisatie kan niet zonder al deze categorien en aan de manager de schone taak voor de optimale samenwerking te zorgen. Zo worden we door ons huisblad weer bij de les gehouden.

Zie: The Economist / Schumpeter blog: In praise of misfits, 2 juni 2012.

ganzenvoet 3

Onlangs blogde ik hier over ganzenvoet ./ quinoa. Geheel onverwachts leidde dat gisteren tot weer een nieuwe ervaring. Met de societeit bezochten we de Floriade en mochten daar president Eva Morales van Bolivia ontvangen. Hij sprak uitgebreid over het gewas en zijn ervaringen. Ik vroeg hem wat hij als grootste bottlenecks zag om te zorgen dat de boeren in de Andes kunnen profiteren van de niche markten in Europa en de VS.
Wat hem betreft is dat de oogst. Hij drong aan op het ontwikkelen van machines om de oogst beter te laten verlopen.
Bijgaande foto maakte ik in de Bolivia stand in Villa Flora op de Floriade. En we mochten nog even proeven: het lijkt een soort couscous van net gekiemde zaden. Aan te raden. Onze minister voor I&M blijkt al jaren gebruiker, zo leerden we ook nog.

Lijstje: innovatie top 100 MKB

De NRC van zaterdag publiceerde de MKB Innovatie top-100 editie 2012. De krant zelf vindt het geen toeval dat ondernemingen uit de agrarische sector veelvuldig in de lijst voorkomen.. Dat is nu eenmaal waar we goed in zijn.
Dat inclusief de nummer 1 plaats - die ook een statement is richting de vleessector. De agro-winnaars:
1. Ojah - de duurzaam geproduceerde basis voor vleesvrije gerechten met vleesgelijkende eigenschappen (mooie omschrijving)
6. Nsure - yoursure is een testmethode voor landbouwproducten, geeft inzicht in moeilijk zichtbare kwaliteitseigenschappen
10. Sieplo - een mengdoseerwagen voor de kalverhouderij die ruwvoer en krachtvoer mengt
12. Scelta mushrooms verwerkt de voetjes van champignons (v/h afval) tot concentraat.
18. Pellikaan maakte Quite Fruite: een doorzichtig kunststof profiel dat de vrucht in gewenste vorm laat groeien, voor fun of om kinderen fruit te laten eten
28. Mardenko maakt ReduFuse voor daken van kassen, zodat diffuus licht ontstaat.
31. Boot en Co veredelde Rosa Short Track, een laagblijvende heesterroos die zouttolerant is en dus goed langs de openbare weg kan.
33. Synz maakt de Frispy - een fruitsnack in de vorm van chips
36. Quick Plug maakt pluggen voor plantenvermeerderaars en met de Easy Plug nu ook voor de consumentenmarkt
37. Fishmasters maakt een Lover lijn met gepaneerde producten in de heteluchtoven
38. Hollandteelt maakt peren in verschillende kleuren
40. Parkingware scant voor McDonalds kentekens en print die op de verpakking van de McDrive. Leidt tot 80% minder zwerfvuil
42. Special Plant Zundert vermeerdert besachtigen en maakt nu een geurende badolie van planten
46. Viva la vida teelt de Hydrangea Forever & Ever, een kleurrijke boerenhortensia
49. Vitason Volfit van de Sonneveldgroep is een zeer vezelrijke broodsoort
52. Op het randje van de sector maar het meeste glasafval is toch gekoppeld aan voeding dus: de Bottlenecker van Calibrator vermaalt glas, zodat er meer in de container kan.
57. Natural plastics maakt het keeper systeem om boomwortelkluiten op zijn plek te houden
64. WP-Haton heeft de Easytoast, een broodmachinelijn voor toastbrood
66. Mongonzo maakt fair trade bier (toevallig kreeg ik dit weekend een 4 pack)

Dat zijn er 19 van de 100. Opvallend veel. Hoewel: als agrofood en tuinbouw 10% van de economie is, is het twintig procent van het bedrijfsleven (de helft van de economie is overheid), waarbij een deel van het bedrijfsleven (services) wellicht weinig in producten innoveert. Zo bezien is het een fair share. Waarbij ze wel alle 19 in de bovenste 2/3e van de top 100 staan.

social web of things

Ericsson denkt dat er in de toekomst 50 miljard objecten met het internet verbonden zijn. En dan gaat het leven er zo uitzien.

dienstmededeling

In de colofon links was er een blokje Volgers opgenomen. De laatste weken geeft dat om onverklaarbare reden problemen, die ik zo snel niet kon oplossen. Heb het blok nu vervangen door de top-10 meest gelezen post in de afgelopen 30 dagen. Zijn dus niet post van de laatste 30 dagen, maar degene die de laatste 30 dagen het meest gelezen zijn (naar ik aanneem zonder de oude lezingen mee te tellen). Misschien hebben we hier meer aan.

fusies op komst?

Het wordt weer tijd voor een rondje fusies van bedrijven. Dat voorspelde The Economist in een column op 19 mei. Fusies gebeuren namelijk in golven. In de VS was er zo'n rondje net voor 1900, toen er bijvoorbeeld 500 food retailers verdwenen in een fusiegolf. In de jaren twinting, zestig en rond 1990 zag je ook van die golven.
Onderzoek wijst uit dat de aanleiding vaak ligt in schokken. Die kunnen technologisch zijn. zoals de telefoon, die transactiekosten veranderen. Maar ook vraaguitval die voor overcapaciteit zorgt. Of deregulering waar de een sneller of beter op inspeelt dan de ander. Ook de financiele situatie (veel cash, goedkoop krediet) speelt een grote rol.
Zodra met een eerste (grote) fusie het spel op de wagen is, krijg je kopieergedrag. Anderen voelen zich bedreigd. Sommigen maken winst en hebben geld om anderen over te nemen en zo hun winst per aandeel nog verder te vergroten. Mangers krijgen vanwege hun bonussen belang bij fusies.

Dit alles suggereert dat we een rondje consolidatie krijgen. Er is overcapaciteit, veel bedrijven zitten goed in de slappe was en er is hier en daar sprake van deregulering om innovatie te bevorderen. Zo bezien is de door Arla aangekondigde zuivelfusie niet onlogisch.
Effecten van fusies zijn in de regel lagere prijzen (goed voor de consument) en daarmee wat herstel van de vraag. Het kan ook de concurrentie aantasten, maar The Economist is daar niet zo bang voor. Als er maar toetreding is: in 1987 hadden General Foods, Proctor & Gamble en Nestle in de VS 90% van de koffiemarkt in handen. Enter Starbucks, die de markt veranderde.

Uit: The Economist Free Exchange / Surf's up - 19 Mei, 2012

geschiedenis van bio

Maandag stelde ik hier n.a.v. 25 jaar Nautilus dat er nog een mooi boek mogelijk is over de geschiedenis van de biologische landbouw in Nederland.
Uit Wageningse kring wordt ik er op gewezen dat dat boek er sinds mei al is, en dan nog wel in de vorm van een Utrechts proefschrift:

Dick Hollander is 7 mei 2012 gepromoveerd aan de Universiteit Utrecht op zijn proefschrift: ‘Tegen beter weten in’; De geschiedenis van de biologische landbouw en voeding in Nederland (1880-2001) - Dick Hollander, uitg. eigen beheer, isbn 9789039357620. Zie ook de website van BioKennis.

ganzenvoet - 2

Gisteren was ik in Dublin en zag met de Minister van Landbouw hoe de Olympische Vlam het rugby stadion werd binnengebracht. Dat als intermezzo op een conferentie met de Ierse agri-business over innovatie. Ik mocht er een key-note houden over ons Europees rapport. Kortom we waren in goede handen van KPMG, Rabobank en nog enkele sponsors. Geen blog dus gisteren, misschien nog wel inspiratie voor een column over Ierland.

Ik kom nog even terug op een recente blog over Ganzenvoet, ook wel Quinoa. Die werd met instemming gelezen door een collega-blogger, die zijn blog aan zijn project heeft gewijd om na te gaan of er een Nederlandse quinoa-keten is op te zetten.  Het project wordt uitgevoerd als Nuffield Scholar, een programma dat
jonge boeren de kans geeft om zich te ontwikkelen tot 'Leaders of industry'. En zo leerde ik dat daar ook het LEI bij betrokken is. Lees dus even de blog van dit studie-project, met mooie foto's van het product Ganzenvoet.

data in groentenketens

Vandaag een link naar een filmpje uit de groenten en fruit sector over data in de keten. Van nederlandse huize, niet helemaal nieuw, maar ik kreeg het min of meer toevallig net onder ogen. Zie hier

de historie van bio

Als aanvulling op het bericht van gisteren, is het niet zo gek om eens stil te staan bij de opmerkelijke ontwikkeling van biologische landbouw in Nederland. Dat leert iets over hoe transities verlopen: ze duren lang en zitten vol met onverwachte wendingen. Ik doe dat gemakshalve in het Engels, want ik schreef er pas iets over voor een internationaal publiek.


The movement started elitist in the 1920s in an artist colony in Domburg (including famous painters like Piet Mondrian) with converting a large (sic!) arable farm to Rudolf Steiner’s principles. It was at that farm that the Amsterdam-based hippy leader Roel van Duijn took a break in the summer of 1968 and learned the word Kabouter (Gnome), with which he labelled a new political movement. Then organics moved to ‘small is beautiful’ and the introduction of box schemes and specialty shops.
A new window of opportunity arose around 1990. In Flevoland the city of Lelystad created a cluster of organic farms on new land. These farmers produced more than they could sell in the traditional specialty shops and formed an organic cooperative (Nautilus). Soon they were joined by large scale arable farmers in Flevoland who faced a disruption in the cereal policy and baby food manufacturers as well as retailers started to look for organic supplies. With the help of the timely EU organic labelling directive, these farmers also started to deal with the international supermarkets.


Er liggen nog mogelijkheden voor een mooi paper, afstudeerscriptie of boek over deze historie. 

25 jaar Nautilus

Gisteren vierden we op de Floriade 25-jaar Nautilus. Mooie bijeenkomst en alleraardigst om ook oud-bestuurders uit te nodigen (waarvoor dank). In een van de programma-onderdelen mochten de oprichters nog eens uitleggen hoe het zo gekomen is, en dat is het waard om vast te leggen.
Terug naar Lelystad, 1987. Daar had de jonge gemeente bedacht om een stuk grond (de Bronsweg) uit te geven aan biologische boeren. Die kwamen van het oude land en konden hun productie uitbreiden. Maar een goede afzetmarkt ontbrak: het aanbod overtrof de vraag van de natuurvoedingswinkels. En dus begonnen Wim Jonkman, Lex Kruit en hun collega's zich te organiseren in Nautilus, dat open dagen organiseerde voor supermarkten en voedingsmiddellenfabrikanten om te laten zien dat er een grootschalig aanbod van biologisch product was.
Inmiddels is meer dan 15% van de bedrijven in de gemeente Lelystad biologisch, zo begreep ik. En de Nautilus-leden zijn na ups en downs goed voor 50 miljoen omzet, waarvan de helft uit glastuinbouw. Niet gek voor 77 leden.