maandag 14 oktober 2024

melkoverschot in China

Er was een tijd dat de Chinese markt voor zuivel onbeperkt leek, waarn exporteurs als Nederland erg van konden proifteren. De met melamine vergiftigde kindermelkpoeder deed er in 2008 nog een schepje bovenop. Inmiddels zit de markt in het slop, zo bericht The Economist van 5 oktober. Zuivel blijft voor de Chinees een vreemd ingrediënt voor de maaltijd, ondanks alle reclame en overheidscampagnes.  Dat nog los van de lactose-intolerantie die veel inwoners hebben. De consumptie lilgt nog 40% beneden de aanbevolen inname.

Maar inmiddels heeft de overheid wel de productie fors opgejaagd. Die is met een derde gestegen en ligt nu hoger dan wat de centrale planners voor ogen hadden. Gevolg: prijsdaling. Die is afgelopen jaar 28% geweest en ligt nu op 45 cent. Dat is beneden de kostprijs die hoog is door import van veevoer. 

vrijdag 11 oktober 2024

duurzame intensivering

 Bij een post hieronder vorige week beloofde ik nog eens terug te komen op de discussie die we in Leuven hadden over duurzame landbouwproductie n.a.v. hun rapport.. En eerder deze week bekeken we met de maker Hidde Boersma de film Paved Paradise. Beide maken het punt dat op veel plaatsen in de wereld de afstand tussen de huidige opbrengsten en de potentiele (de yield gap) nog groot is en er met meer kennis en kunstmest meer geproduceerd kan worden. Ook door inzet van nieuwe veredelingstechnieken. In de lage landen zijn boeren overigens zo goed dat dat gat tussen werkelijkheid en model vrij klein is.


En je kunt in die redenering maar beter veel produceren op een klein areaal dan extensief, romantisch, biologisch, want dan heb je minder areaal nodig en blijft er meer over voor natuur. Die je dan vooral op de schrale gronden moet neerleggen. Want ook in de natuur zie je specialisatie van soorten op de voor hen geschikte arealen. 

In theorie helemaal waar, maar de werkelijkheid lijkt me iets ingewikkelder. Om te beginnen gaat dit uit van gelijke consumptie, maar ook in de film komt wel zijdelings aan de orde dat op dat vlak van voedselverspilling en vleesconsumptie er nog een forse verandering ten goede plaats kan vinden, met veel minder behoefte aan veevoerareaal = en dus meer natuur.  Een andere is dat natuur niet helemaal homogeen is en ook andere doelen heeft, bv. recreatie. Natuur doet het ook goed op goede gronden en er is natuur die specifiek is voor de delta-landschappen. De natuur van Zuidelijk Flevoland is niet die van de Achterhoek. En steden liggen vaak in vruchtbare gebieden, en daarvan voorkom je de groei niet zo makkelijk terwijl de mensen ook recreatie en natuur in de buurt willen. Alle natuur naar meer bergachtige gebieden of het pleistoceen zand is dus te extreem (niet dat dit wordt voorgesteld). Soms zijn er ook mooie oude cultuurlandschappen op die bergheuvels waar niet alleen betrokken boeren aan gehecht zijn maar ook anderen.

Helemaal geen verweving tussen landbouw en natuur dus? Nee dat ook weer niet. Er zijn vogels en planten die een landbouwlandschap nodig hebben, zoals akkerplanten en de grutto of andere akker- en weidevogels. Daar moet je dus wel eco-schema's voor hebben om boeren te compenseren voor hun verlaagde opbrengst. En misschien wat actiever predatoren zoals de vos of de roofvogel weren als je het efficient wil houden, natuurbeheer is ook beheer. En je kunt proberen de biodiversiteit zoals we die kenden in oude landschappen te herstellen. Type roggeveldjes in de rivierduinen van de Oude IJssel. Een ecoloog in Leuven liet zien dat je dan heel ver terug moet in inputs (meststoffen e.d.) tot bijna biologisch, dat je perceelsomvang ver terug moet (1 ha of zo) met ook nog eens verschillende gewassen (mozaiekbeheer) tussen die veldjes en dat je veel landschapselementen als houtwallen er omheen nodig hebt. Natuurbeheer met wat landbouw dus.

Er lijkt dus behoefte aan compartimenteren in drie typen: natuur, zeer extensief, kleinschalig natuurbeheer met landbouw plus landbouw met zware natuureisen (weidevogels etc) en duurzame intensieve landbouw. 

Hier doorheen, en daar hoor je heel weinig over in de studie en de film is er de voor de politiek belangrijke vraag van het aantal boeren, (die soms door het landschap en toerisme ook andere inkomsten kunnen hebben zodat er meer in de sector kunnen werken). En sommigen lijken de theorie van scheiden meteen van toepassing te verklaren op de lage landen en dan hier maar op de huidige wijze door te gaan, de natuur kan dan ergens anders. Maar dat doet hier en daar wel geweld aan een basiskwaliteit natuur en het halen van doelen op bijvoorbeeld het vlak van schoner water.  En het akkoord van Parijs is niet ideaal: om het doel te halen heeft elk land een opgave en daarbinnen elke sector. In Vlaanderen of Nederland minder doen omdat het in Frankrijk of Brazilië meer natuur moet worden is in theorie wellicht gewenst, maar die optimalisatie was bij het klimaatakkoord van Parijs niet haalbaar. 

Alle reden om de discussie dus verder te voeden met inzichten.

woensdag 9 oktober 2024

FAO

Ook de stellingnames van de FAO blijken weer eens controversieel, dit keer weer over vlees dat ook goede kanten heeft. Op Foodlog brak er een discussie los, ik probeerde het complex van de FAO een beetje uit te leggen en de argumenten te ontrafelen. Wat meer kunstmest voor intensievere landbouw en wat meer zuivel en vlees voor nutrienten van consumenten gaat helpen, en vooral als je het niet hier produceert maar de technologie levert. Zie alhier.

maandag 7 oktober 2024

Lactalis

De Franse zuivelreus Lactalis verdient te weinig aan export naar de wereldmarkt. Een fors aantal boeren raakt zijn contract kwijt. We discussieerden er afgelopen week op Foodlog over. Mijn analyse: de Amerikanen kunnen het met hun grote bedrijven efficienter, Frankrijk ligt niet in de milk belt en de particuliere investeerder let op dat er een vrij hoog return on investment is, waar de cooperatieve boer op de gemiddelde melkprijs let.  Zie alhier

zondag 6 oktober 2024

Döner Kebab

Hett mechanisme van naam bescherming voor oorspronkelijke producten leidt weer eens tot gedoe. Tussen Turkije (dat aan sommige van die EU wetgeving meedoet) en Duitsland dit keer. Niet over champagne maar over Döner Kebab, zo meldde The Economist vorige week. Het gerecht is natuurliljk oorspronkeliljk Turks, maar door gastarbeiders in Duitsland in de jaren 70 groot gemaakt, en aangepast aan de Duitse smaak - en vandaar vond het zijn weg naar omringende landen. 

De Duitse variant is met een ander soort broodje (pieta in plaats van lavash, een ander plat brood, of wordt met rijst gegeten), met wat sla of kool en vooral veel saus. En geen frietjes, hete peper of tomaten. Verwacht geen knoflooksaus in Ankara. 

De Turken vinden dat de Duitse variant geen Dnner Kebab meer mag heten. En waar dit over gaat? Een markt van 3,5 miljard per jaar in de EU (waarvan 2,3 miljard in Duitsland). De EU zit voorlopig met het probleem in zijn maag. 

zaterdag 5 oktober 2024

FADN gaat naar FSDN

Nog leuk nieuws deze week rond de duurzaamheidsrapportages in de landbouw. In lijn met het advies van de Strategische Dialoog heeft het beheerscomité van het Farm Accountancy Data Network (in Nederland: het Bedrijven Informatienet van WEcR) ingestemd met een voorstel van de Commissie om het netwerk om te vormen tot het Farm Sustainability Data Network. Een voorstel dat ook in het Farm to Fork beleid al was opgenomen: als je milieumaatregelen neemt, wil je ook weten wat het effect is en wat het effect op inkomen is. Daarmee komt ook kennis beschikbaar voor rapportages die boeren in kader van CSRD aan hun afnemers moeten verstrekken.  Duitsland en Luxemburg onthielden zich van stemming zo begreep ik, de rest was voor. 

Een mooie moment in een beweging die we begin jaren negentig startten, toen we in Nederland ontdekt hadden dat de informatie voor stoffenbalansen en gewasbeschermingsmiddelengebruik as decennia op facturen staat en in één werkgang met de btw-administratie of boekhouding verwerkt kan worden (en dan ook controleerbaar wordt). Het leidde tot een concerted action van workshops onder de naam Pacioli, waarvan dit weekend de 29ste aflevering plaats vindt in Veneto, Italië.  Waar men zich kan buigen over implementatievraagstukken van het FSDN. Innovaties hebben tijd nodig, zeker ook in overheidsland. 

donderdag 3 oktober 2024

column Innovatie in Food- & Agribusiness

 
Vandaag verscheen de gebruikelijke column van mijn hand in Food- en Agribusiness. Refererend aan mijn essay in de SCP bundel constateer ik dat innovatie een geijkte route is voor het oplossen van problemen als de sector sterk exporterend is. Veel andere beleidsinstrumenten heb je niet. Dan is het wel zaak om de bereikte vermindering van emissies niet weg te laten lekken naar uitbreiders en moet je dus productierechten afromen. Nadeel, zo is mijn hint, is wel dat innovatie tijd kost. Vraagt dus om bestuurders in bedrijfsleven en politiek die toekomstige uitdagingen en deadlines naar het hier en nu weten te vertalen en mensen weten te overtuigen dat je er beter nu aan kunt beginnen. In 2015 ontbrak het daar aan bij het vrijgeven van de melkquota. Die fout moeten we niet opnieuw maken met klimaat en water.

dinsdag 1 oktober 2024

Een visietekst uit Leuven

 
Gisteravond mocht ik deelnemen aan een paneldiscussie in Leuven. Over een visietekst inzake duurzame landbouw. Komende dagen schrijf ik er nog wel wat over, maar hier alvast een link naar het nuttige rapport.

donderdag 26 september 2024

De bietenboot

De suikerbietencampagne is weer begonnen. In het blad Zeeland van het KZGW een mooi verhaal van Corine Nienhuis: Voor schippers een welkome goedmaker (Zeeland, 2024-3) over de rol van de schippers in de Zuidwestelijke delta in die campagnes.  Zij vervoerden de bieten naar Puttershoek en dat was een profijtelijke nering. 

Vier maanden per jaar voeren de kloppers van laadplek naar losplek. De peeentijd, waarin schippers elkaar regelmatig troffen. Het merendeel van de schippers voer niet onder contract maar was zelfstandige en dus afhankelijk van vraag en aanbod. Voor de campagne waren er dan ook meer aanmeldingen dan plaatsen. Schippers moesten zich daarvoor inschrijven bij de Rijksverkeerinspectie, met opgave van de fabriek die men wilde beleveren en of men wel of niet aan de zondagsrust deed (en dus zondaghouder was). In overleg met de schippersbonden werden schippers geselecteerd, waarna er werd geloot. Wie uitgeloot werd kon nog in aanmerking komen als reserve-schipper. Dan kon je worden opgeroepen als er schepen uitvielen of de oogst groter was dan verwacht. Maar de stand-by functie werd niet vergoed, je kon wel andere vrachten aannemen. Reserveschippers werden het volgend seizoen wel zonder loting gewone schipper. 

Het laden gebeurde in de gewone grote havens, in kleine landbouwhaventjes met een ligplaats die alleen gebruikt werden voor de afvoer van tal van landbouwproducten door een wekelijkse beurtvaarder (die ook weer stadse goederen terugbracht) en vanuit speciale bietenhaventjes. Die laatste hadden niet veel meer dan een paar staken waarlangs je bij vloed kon binnenvaren. Dat leidde tot laden bij laag tijd, met als probleem dat je als schipper lastig kon bepalen hoe diep je schip al laag met de aan boord genomen bieten. En weer lossen was not done.  Met soms gevaarlijke tochten door de delta.

Er werd met de hand geladen en in het ruim met de hand naar de hoeken gestouwd. Een verbetering was het bietennet dat onderin de karren en wagens werd gelegd en in havens met een kraan eruit kon worden getild. Een uitvinding van de smid van Dreischor. Daardoor kon de laadcapaciteit naar 100 ton per uur.  

Bij de fabriek was er per definitie wachttijd, maar dat leidde wel tot gezellilgheid tussen de schippers. Het lossen gebeure met kranen (met knijers)  Vervolgens werd de schipper uitbetaald en moest het schip snel de losplaats verlaten. Een traditie waarin ergens halverwege de jaren 80 een einde kwam, omdat de vrachtwagen het overnam. 

woensdag 25 september 2024

10 essays van het SCP

 
Vannacht zette het Sociaal Cultureel Planbureau een publicatie met 10 essays over de internationale aspecten van ons voedselsysteem online. Ik had het genoegen afgelopen winter het eerste essay te schrijven. Lezen dus.  En vanmiddag is een seminar bij de Universiteit Utrecht. Hier is de link naar de download-pagina van het SCP

woensdag 18 september 2024

planningscultuur

 Gisteren genoten we aan de lunch van een lezing over omgaan met verschillen in internationale business culturen. Want de brutale Nederlander werkt niet vanzelfsprekend goed samen met de gezagsgetrouwe Aziaat of de relatie-georiënteerde Braziliaan. En de broodjeslunch met een glas melk terwijl de bespreking doorgaat is ook niet overal vanzelfsprekend. 

Om een of andere reden duikt dit thema de laatste week vaker op. Het KZGW stuurde zijn blad Zeeland met veel aandacht voor de nieuwe brede sluis bij Terneuzen die komende maand wordt geopend. Een Vlaams=Nederlands project. In een artikel beschrijven Rein van der Kluit en zijn Vlaamse evenknie Wivina Demeester hun ervaringen. Waaronder het feit dat de Vlamingen wat meer van de zuidelijke improvisatie zijn en de Nederlanders van het complete plan en alles doordacht. Daarom zo stellen de auteurs zeggen de Nederlanders "we maken een plan" en de Vlamingen "we trekken een plan". Of dat taalkundig zo is vraag ik me af (de Vlamingen trekken ook een foto, wij maken hem), maar leuk is het inzicht wel. 

Ach zei iemand in een andere sessie: Nederlanders zijn wars van gezag maar ook sterke mijders van onzekerheid. Een recept voor gedoe over zaken zoals stikstof waar de polder maar niet uitkomt: we willen een kant en klaar plaatje over hoe het op te lossen en we aanvaarden niet het gezag van een kabinet dat zegt: en zo gaan we het doen.. Tijd om Geert Hofstede, de vader aller cultuurstudies, eens te herlezen. 


dinsdag 17 september 2024

Batadorp

Bij company-towns denken we al snel aan Engeland of aan de VS en de activiteiten van Ford rond rubber in het Amazonegebied. Maar ook Nederland had ze. Er waren wijken door fabrikanten neergezet (Delft, Eindhoven, Heerlen en andere mijnsteden, de textiel). En plaatsen die de kaart hebben gehaald. Ik kende Heveadop (bij Renkum), de NRC had zaterdag een rapportage over Batadorp, nu deel van Best. Neergezet door de Tjechische schoenenfabrikant met lopende bandproductie Bata. Moderne woningen in funcionele bouw al van voor de oorlog. En daarmee past het dorp ook in een ander rijtje: dat van dorpen met platte daken. Waarvan Nagele, in de jaren 50 gebouwd door  modernistische architecten in de NOP. Onlangs nog  op TV in de serie het Nieuwe Land naar het boek van Eva Vriend. 

maandag 16 september 2024

Pick-ups

Gezien de discussie over fatbikes is een artikeltje in The Economist over de verkeersveiligheid in de VS wel interessant. Uit het nummer van een week geleden. Er vallen daar veel meer doden per gereden mijl dan in Europa en een belangrijke oorzaak zijn de vele SUVs en Pick-up trucs die veel zwaarder zijn dan een middenklasse-autootje. Dat leidt bij crashes tot zware ongevallen en extra doden. Met als gevolg dat sommige mensen zich in een soort wapenwedloop geplaatst zien, en ook maar zo'n zwaargweicht kopen. De markt komt niet altijd per dedinitie tot goede oplossingen, zo blijkt maar weer

zondag 15 september 2024

waarde van mestkevers

 Economen berekenen steeds vaker de waarde van elementen uit de biodiversiteit. De schatting van de waarde van bijen vanwege bestuivingsactiviteiten is wel een van de bekendste. Ook de mestkever heeft waarde, sterker: we kunnen niet zonder. In Australië hebben ze het een tijd geprobeerd na de introductie van vee door de Europese kolonisten. Dat leidde tot veel vliegen want de Australische mestkever liet de mest van Europese dieren links liggen.  Met veel vliegen tot gevolg. Pas toen in 1968 na bijna een paar eeuwen de Europese mestkever werd geintroduceerd, nam het probleem af.

Mooi verhaal uit The Economist van 7 september 2024. Dat de inleiding is van hun bespreking van een nieuw onderzoek naar de waarde van de mestkever in de VS. Met kevers verdwijnt er van een mestvlaai 10.7 gram per dag, zonder kevers maar 3.7 gram. En runderen eten geen gras op een oppervlakte rond de mestvlaai die 6 keer de grootte is van de mestvlaai. En dan is er mogelijk nog een bemestingsbijdrage omdat de kever de mest verspreidt. En zo kom je al snel tot een waarde van tientallen miljoenen dollars voor de mestkevers van Florida. Waarbij positieve effecten op schimmels mogelijk nog veel groter zijn. 

Uit: The Economist The economics of dung beetles, 7.9.2024

donderdag 12 september 2024

schuivende mosselbanken

 Nog een nabrander op de post van gisteren. Door veranderende morfologie (bodems met platen en geulen) in de Waddenzee kunnen mosselpercelen zo maar meer of minder productief worden. Overheid en ngo's staan er dan soms wel voor open om de percelen te verschuiven.  Ik noteer dat omdat je op land nu hetzelfde hebt met klimaatverandering. Misschien moeten wij wel planten gaan beschermen uit Noord-Frankrijk als de onze zelfdzame soorten naar Denemarken weten te vertrekken ?