Imtech over energie

Hulst bijna weer .
aan de Westerschelde

Nederland heeft een weinig ambitieus beleid op het vlak van de duurzame energie, vergeleken met vrijwel alle andere EU landen.. Wetenschappers zoeken de verklaring daarvoor meestal in de political economy. Imtech CEO Rene van der Bruggen komt in de NRC van afgelopen weekend tot dezelfde conclusie:

"In Duitsland is men veel verder met het decentraal opwekken van warmtekracht. Elk ziekenhuis, elk groot kantoorgebouw of industriegebied wekt zijn eigen basis-energie op. Dat is met een rendement van 60 tot 70 procent veel efficientere en schonere energie dan die uit kolencentrales."

Op de vraag waarom Den Haag dat niet overneemt:

"Als onze overheid over energiebeleid spreekt, schuiven vooral de energiebedrijven als gesprekspartners aan. En die hebben er natuurlijk geen belang bij dat bedrijven en huishoudens hun eigen energie gaan opwekken. Zij moeten tikken verkopen".

20 tips voor een tabel

Alfalfa / Lucerne in Riyadh -
onduurzaam geproduceerd met
teveel water

Een deel van mijn werk bestaat uit het nakijken (ook wel reviewen genoemd) van concepten van nationale en internationale auteurs. Soms zitten er in die teksten tabellen die -laat ik het netjes stellen - voor verbetering vatbaar zijn. Niet iedereen krijgt dat in zijn studie goed uitgelegd, zo lijkt het. Hier twintig tips:

1. Een tabel (of figuur) verduidelijkt alleen een betoog als de tabel (of figuur) volledig duidelijk is. Zo niet, dan leidt hij af.
2. Een tabel moet volledig zelfstandig leesbaar zijn. Er zijn lezers die alleen de tabel lezen, en als die ergens in de tekst naar een toelichting moeten gaan zoeken, dan deugt de tabel niet.
3. Het betoog moet te volgen zijn als je de tabel overslaat. Veel lezers doen dat. 
4. Zinnen als "Tabel 3.2 geeft inzicht in het waterverbruik van lucerne in diverse landen in het Midden-Oosten" leidt af in een tekst en bevat geen informatie (tenzij de tabel een uitweiding is die je niet bespreekt in de tekst (maar waarom is de tabel dan nodig?). Je kunt volstaan met ergens in de tekst bij het bespreken van de resultaten "(tabel 3.2)" te zetten. 
5. Naar alle tabellen en figuren moet ergens in de tekst zijn verwezen (liefst op die korte manier), voor de lezer die op het goede moment uit de tekst naar de tabel (of figuur) wil springen.
6. Een tabel heeft regels en kolommen. Met een totaalregel die de totaaltelling van de kolom bevat en een totaalkolom die de totaaltelling van de regel bevat. Overigens zijn die totalen niet altijd mogelijk of nuttig, maar bij twijfel wel doen (zo kun je makkelijk laten zien dat percentages optellen tot 100).
7. In een tabel komen onafhankelijke variabelen voor en afhankelijke variabelen. Onafhankelijke zijn die welke je als onderzoeker instelt, de afhankelijke is dan wat je meet. Onafhankelijk is dus het land, afhankelijk het waterverbruik van lucerne (in het Spaans en Amerikaans ook wel alfalfa geheten, naar het Arabisch dat in El Andalus werd gesproken) en van andere gewassen. 
8. Soms is er ook nog een constante, bv. gemeten in de maand juni. Die komt nooit in de tabel, maar in het opschrift (de titel).
9. Onafhankelijke variabelen staan veelal op de regels, de gevonden afhankelijke variabele (of de tweede onafhankelijke) in de kolommen. Geen wet van Meden en Perzen, maar vrij logisch omdat veel lezers een tabel horizontaal per regel lezen. Ze kijken bv. in een Europese tabel op de regel van hun eigen land. Je leest dan de afhankelijke waarden (bv. voor verschillende jaren) per land. Overigens schijnen veel onderzoekers juist de neiging te hebben tabellen per kolom  te lezen (die kijken over alle landen heen naar het meest recente jaar). Hou daar rekening mee.
10. Soms is het nuttig om de regels en kolommen een ordening mee te geven. Bij bv. inkomensklassen of jaren is dat volstrekt logisch: die lopen op. Maar ook bij andere variabelen is het zinvol er even over na te denken. In de EU hebben landen een vaste volgorde (zie Eurostat), maar soms kan het zinvol zijn af te wijken en ze te sorteren naar bv. belang in relatie tot het onderwerp (bv. naar exportcijfer). Vermeld die sortering in de kop van de voorkolom, of met een voetnoot, laat de lezer dat niet zelf uitzoeken. 
11. Als je landennamen afkort: verzin niet zelf iets aan de hand van auto-stickers of internet-domeinen maar gebruik de officiele SI afkortingen.
12. Bij koppen en onderkoppen moet zoveel mogelijk informatie omhoog geschoven worden van de onderkop naar de kop van een aantal kolommen, of zelfs naar het opschrift of bijschrift.
13. Wat ik het meest fout zie gaan is de titel. Wie neigt naar de infographics kan het met een leuke titel proberen ("Steeds meer Dik Trommen" bij een tabel over obesitas) en de rest van de informatie in een  tweede deel van de titel of in een bijschrift onder de tabel zetten, maar doe het in een wetenschappelijk artikel maar niet. 
14. Een titel (het opschrift) van een tabel bevat zoveel informatie voor de lezer dat deze de begeleidende tekst in principe niet nodig heeft om de tabel te begrijpen.  Zie punt 2 hierboven. Een toelichting kan eventueel nog in een noot direct onder de tabel. Nummer noten trouwens met a, b, c. (anders denken mensen bij een noot 2 bij een getal aan een kwadraat)
15. De beste titels maak je door eerst te benoemen wat er in de velden van de tabel staat, inclusief de maat waarin het gemeten is: "waterverbruik van lucerne (in liters per jaar per ha)", "inkomen (in euro per ondernemer per jaar)", "percentage ondernemers dat het met de stelling eens of zeer eens is", en bij Lickert schalen: "gemiddelde score van respondenten op een schaal van 1 (zeer oneens) tot 5 (zeer eens)".
16. Vervolgens benoem je de onafhankelijke variabele die op de regels staat: "per land", "naar bedrijfstype",  "voor stellingen over de kwaliteit van de software", "voor bereidheid tot betalen voor duurzame lucerne".
17. Daarna benoem je de afhankelijke variabele die in de kolommen staat: "voor diverse vormen van irrigatie", "naar bedrijfsgrootte-klasse", "voor diverse typen ondernemers", "naar stemgedrag bij laatste verkiezing".
18. Tot slot geef je een eventuele constante: "2009", "meest recente cijfers", "voorlopige uitkomsten", "gemeten in de maand juni".
19. Daarmee heb je dus een mooi opschrift dat precies zegt wat er in de tabel staat: "waterverbruik van lucerne (in liters per paar per ha) per land voor diverse vormen van irrigatie, 2009"
20. Bronvermelding kan in de voetnoot onder de tabel: "op basis van een willekeurige steekproef onder 1000 huishoudens", "bron: FAO, 1998". Daar kan eventueel ook een toelichting op hoe je een getal interpreteert bij zeer ingewikkelde, bv. 3 of 4 dimensionale tabellen.

Tot zover mijn belerende tips. In de hoop dat het werk bespaart. Ik ontleen ze deels aan een boekje waarmee wij in de jaren tachtig de les werden gelezen: H.A.J.M. Lamers: Hoe schrijf ik een wetenschappelijke tekst (1981, Coutinho).

Meester van der Heijden en de moeder van Phons

Gisteren hadden we het genoegen de Meester van der Heijden Groeve in Nieuw-Namen te bezoeken (zie foto). Het oude Namen, van waaruit veel in Zeeland is ingedijkt, ligt in Belgie, maar Nieuw-Namen bij Hulst, net in Nederland. Vanuit dat oude Zeeland is weer Nieuw-Zeeland ontdekt, maar dat terzijde.
De Meester van der Heijden Groeve is de enige plek in Europa waar de overgang van Plioceen naar Pleistoceen ontsloten is, in deze zandgroeve op de Kauter. Sinds vorig jaar mooi toegankelijk gemaakt voor het publiek. Het wordt je er allemaal uitgelegd.
Vlak in de buurt kun je ook nog wandelen in de bossen van Clinge, een waterwingebied met restanten van de oude spoorlijn waar tot begin zestiger jaren de boeren hun bieten stortten voor vervoer naar Sas van Gent of Belgie. En Hulst heeft weer een haven, ooit lag het aan de Schelde.
Zo verandert het platteland. Enfin. ook nog even reclame voor de garnalencroquetten uit Sluis. Niet Oud-Sluis maar die van de Moeder van Phons. Het geheime recept komt beschikbaar op het filmfestival van Vlissingen, Film at the Sea.

Cooperatie-tentoonstelling

Het jaar van de Cooperatie vraagt natuurlijk om een tentoonstelling in Nederland. Waar anders dan in het geboortehuis van pater Van den Elsen, in Gemert. Nu het Boerenbondmuseum dat normaal de agrarische geschiedenis van de Peel levend houd. En dit jaar dus ook de cooperaties.

FAO over AKIS

Mijn 700 relaties op LinkedIn verblijdde (?) ik met deze link naar de FAO site voor hun samenvatting van de e-mail discussie over agricultural knowledge and innovation systems.

De moderne landbouwschuur

"De landbouwschuur aangepast aan modern gebruik" is een boekje dat ik tegenkwam in het familiearchief. Geschreven door ene W.P. Balkenende (familie van?) en uitgegeven door de Rijkslandbouwvoorlichtingsdienst voor de Zeeuwse eilanden. In 1962.
De auteur behandelt met veel foto's en bouwtekeningen de mogelijkheden om schuren aan te passen aan de mechanisatie.
Uit een nationale enquete in 1960 was gebleken dat in Zeeland 11% van de 6200 hoofdbedrijfsgebouwen van voor 1850 waren (dus meer dan 100 jaar oud), en nog eens 40% van tussen 1850 en 1940. Een kwart was van na de oorlog en dat was veel beter dan in de rest van het land (16%), als gevolg van die oorlog en de ramp.
Balkenende onderscheidt 4 types: de kleine en de grote bedrijfsgebouwen opgetrokken in hout en de kleine resp. grote bedrijfsgebouwen  van na WO II resp. 1935. Waaruit we leren dat er na die tijdsgrens in steen werd gebouwd, en dat dit voor de grote gebouwen blijkbaar eerder gebeurde dan voor de kleine, maar waarom dat het geval was, blijft duister.
Enkele mooie citaten:

• "bedenken wij verder dat ongeveer de helft van de arbeid in de landbouw in en rond de bedrijfsgebouwen plaats vindt, dan wordt duidelijk dat een doelmatige inrichting (..) van veel betekenis is".
• "op het grote bedrijf behoort een schaftlokaal" (..) "Op de bedrijven waar het personeel de middagpauze overblijft, is een kleine radio op zijn plaats. Het personeel kan dan luisteren naar o.a. het weerpraatje met de daarop volgende mededelingen voor land- en tuinbouw, en de nieuwsberichten"; "Dit behoeft geen luxe kantine te zijn"
• Maar tegen teveel zuinigheid was een waarschuwing op zijn plaats: "Een mogelijkheid tot verwarming van de werkplaats is geen luxe"
• "In de werkplaats behoort een aparte kast voor de vergiftige spuitmiddelen die steeds op slot gedaan wordt."

Mooie terminologie, dat vergiftige spuitmiddelen. En leuk om eens terug te lezen hoe de Rijkslandbouwvoorlichtingsdienst het topsectorenbeleid van 50 jaar geleden uitvoerde.

Een suiker-innovatie?

Bij innovaties in de suiker denken we al weer snel aan wat er in de veredeling of in de teelt, of desnoods in de fabriek aan vernieuwingen wordt doorgevoerd. Zo productiegericht zijn we wel. Een jaar of 15 geleden heb ik er in een lezing al eens op gewezen dat we de consumentenkant niet moeten vergeten. Ik telde in de lokale supermarkt minstens 80 soorten thee (smaakjes, verpakkingen) en de koffie was toen al hard daar naar op weg. Suiker was er toen in het kg-pak, in klontjes en als poeder en twee kleuren basterdsuiker. En rietsuiker. Daarmee haal je geen assortiment van 10 stuks. En van zout weten we dat er juist voor deze producten extreme prijsverschillen zijn tussen het bulkpak en een tafelverpakking speciaal zeezout.
Enfin, niet door die lezing hebben we inmiddels ook voor consumenten de verpakking als sticky en nog wat vernieuwingen. En tot mijn vreugde toonde mijn buurvrouw dit weekend een voor mij onbekende consumenten-innovatie in de suiker (althans dat dacht ik), hier op foto. Suiker in het melkpak, met handige schroefdop/schenktuit, voor wie het wel gehad heeft met het papieren (of nog erger open scheurend: het cellofanen) pak. Het einde van de suikerbus, waarbij je altijd morst bij het vullen. Kan zo op tafel.  Bovendien aan de zijkant een cellofanen maatvenster, voor wie niet op gevoel wil weten hoeveel er nog inzit.

Dit soort uitvindingen komt lang niet altijd van de productleverancier, maar vaak (zo concludeerden we al eens in een EU studie) van de toeleverende verpakkingsindustrie. Blijkt dus lastig te zijn om de suikerproducerende boeren van deze toegevoegde waarde te laten profiteren, die innoveren liever op de eigen kavel. In dit geval blijkt het de Sligro te zijn die dit voor de horeca en andere grootverbruikers doet zo meldt de website:

 Set it is een exclusief merk van Sligro op het gebied van suiker. De producten van Set it zijn uniek verpakt. Zo kunt u er heel eenvoudig mee doseren. De pakken zijn bovendien voorzien van een maatvenster en schroefdop. Ideaal voor de horeca.

Even zoeken op internet leert dat er al in 2009 over is geblogd, dus zo nieuw is deze innovatie niet. Is dit al uitgeprobeerd in de consumentenmarkt?

laat je creativiteit bloeien

Nog even terug naar KL (hoewel de foto hiernaast een zeldzame opname uit Riyadh is). Daar ontmoette ik Dr. YKK. Hij deed me zijn boekje "you are creative" cadeau. Met alles over creativiteit en hoe je dat kunt aanleren. Inmiddels een internationale bestseller, zo begreep ik.
Meer op zijn website 

Compliance, CSR, Triple P en Revolutionary Renewal

Dat steeds meer bedrijven zich bezighouden met en brood zien in duurzaamheidsaspecten is een open deur. Dat kan van licht groen naar zwaar groen. Op de conferentie in KL (zie de blog van gisteren) wees iemand op een paper uit 2006 van Bright, Fry en Cooperrider (ze de links hieronder).

de kamelenmarkt van Riyadh,
ik was er afgelopen week.

Die gebruiken een 4 fasen model waarin de benefits voor zowel het bedrijf als de gemeenschap toenemen omdat er meer geinnoveerd wordt: van compliance & disclosure (do no harm), via social responsibility (do good) naar de triple P sustainable enterprise en uiteindelijk wat nu voor de deur staat: de revolutionary renewal: een diepgroene strategie waarmee geld verdient wordt. Zou dat ook op ondezoeksinstituten zijn toe te passen?

Citation: Bright, D.S., Fry, Ronald E., Cooperrider, D.L. (2006). Transformative innovations for the mutual benefit of business society, and environment. BAWB Interactive Working Paper Series 1(1), pp. 17-33.
De link naar het paper:
http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.125.9279&rep=rep1&type=pdf

Groeten uit KL

Voor de papers van de Asmic conferentie (zie de blog van gisteren), klik hier

De topsectoren discussie (in Maleisie)

De Petronas twin towers
zijn de trots van KL

Maleis is een taal die ons wel vaag bekend voorkomt. Niet alleen door de nasi goreng maar ook door de manier waarop ze Engelse woorden in het Maleis schrijven: teksi (taxi), kompleks (complex), etc. Enfin ik was te gast bij de Akademi Sains Malaysia, Het duurde even voor ik door had dat Sains voor Science staat, maar zodra je het uitspreekt is het logisch.
Ik mocht er een inleiding houden over Nederland als uitgesproken voorbeeld van Technologisch Intensieve Landbouw in de metropolitane omgeving van een rijk land. Dat willen ze binnen 20 jaar ook graag worden. Kuala Lumpur (ter plekke door iedereen aangeduid als KL) is een moderne stad die aan alle kanten ambitie uitstraalt. Ze zijn er trots op de twin towers van Petronas, de nasionale petreoleummaatschappij. Verder een uiterst multi-cultureel land, door zijn historie. Van niqab en burka tot hot pants gaat er over straat. De staat regeert met stevige hand, dus het is er schoon.
De discussies op de conferentie zijn die van vele landen: moeten we geen topsectoren kiezen, welke dan? Een strategie is niet zo moeilijk maar hoe kom je / hoe komen politici tot een goede uitvoering? Hoe verbinden we wetenschap met innovatie? Het toegepast onderzoek komt in de knel omdat universiteiten zich op het basis en fundamenteel onderzoek richten bij minder geld, en bedrijven op development in plaats van research. De investeringen in wetenschap en R&D blijven achter bij het gewenste niveau. Er wordt te weinig voor hard science gekozen, teveel voor humanities (maar managers verdienen nu eenmaal goed).
Verder interessante discssies over de landbouw. De palmolie is in opmars en in handen van grote plantages. De staatsonderneming is naar de beurs en was na Facebook de grootste IPO van het afgelopen jaar. Rubber en groente en fruit zijn daarentegen van smallholders. Ze telen ook wel palmolie, maar zijn dan afhankelijk van de oliemolens van de grote jongens (men vergelijke met de olijfoliepersen in het Zuiden van Europa).. Voorlichting is een probleem.
De palmolieopbrengsten zijn fors gestegen, door uitbreiding. De kg opbrengsten per ha zijn al jaren niet groeiend. Zou door watergebrek komen. Maar dat onttrekken aan meren zorgt voor nieuwe milieuproblemen. 50% van het land is nog jungle dus de palmolie industrie ziet nog wel ruimte voor uitbreiding ("goed voor de oerang oetans, die nemen in aantal toe met meer palmvruchten"). Daar denken ngo's anders over en dus is er een lijn "defensief onderzoek" om contra-research te doen op claims over CO2 uitstoot, indirect land use change, gezondheid van palmolie etc.

Eenheidsprijzen

Welk produkt zou jij uit de schappen pakken: eentje met de sticker "33% korting" of die met de sticker "40% meer inhoud" ? Die met 40% meer inhoud?  Dat is niet slim, je hebt meer waar voor je geld met 33% korting.
Ook veel studenten denken dat 33% korting hetzelfde is als 33% meer product. En vergeten daarmee dat de basis van beide percentages verschillend is: 33% korting komt overeen met grofweg 50% meer product (als je op 100 33% korting krijgt, betaal je 67. Als je op 67 50% meer product krijgt, krijg je 100.).
Zulke psychologie is handig voor marketeers en een argument om goede eenheidsprijzen verplicht op verpakkingen en supermarktlabels te zetten.

Een tijdje hebben we gedacht dat het internet tot volledige transparantie zou leiden en het moeilijker maakt om consumenten met zulke trucs verschillende prijzen te laten betalen. The Economist (waaran ik ook bovenstaande inzichten ontleen) kwam 30 juni met een verhaal dat ook dat idee weer achterhaald is.

Cookies leggen gegevens vast over andere bezochte websites en zo is een schatting mogelijk van leeftijd, inkomensklasse en man/vrouw. Vaak kan ook het echte adres worden ingeschat en daarmee de welstand van de buurt. En wie met een Apple surft suggereert een hoger inkomen dan wie met Windows software het net opgaat. Goede redenen om je een hogere prijs voor te stellen. En ook de muisbewegingen kunnen aanwijzingen geven, wie zonder aarzeling klickt en naar de check out gaat is blijkbaar bereid (veel) te betalen.
Bedrijven geven nog niet graag toe dat ze met zulke "price customisation" software werken. De travelsite Orbtiz is een uitzondering. Het heeft ontdekt dat Mac-gebruikers een voorkeur hebben voor duurdere hotels, dus krijgen ze die bij voorrang ook geadviseerd. Wat nog wat anders is dan duurdere prijzen voor dezelfde kamer rekenen, maar vliegtuigmaatschappijen doen dat natuurlijk al lang. Ook zonder internet.

The Economist: 30 juni 2012  "How deep are your pockets - personalising online prices"

vlas tentoongesteld

Deze zomer in het Zeeuws Museum (en bij Audax in Tilburg) werk van Christiem Meindertsma. Zij documenteerde eerder wat er allemaal gemaakt wordt van wol en verwierf bekendheid met de forward tracing and tracking van wat voor producten er uit het varken PIG05049 tot stand zijn gekomen. Nu heeft ze de producten in beeld gebracht die mede door eigen design voortkomt uit vlas. Ze kocht voor 30.000 euro kavel Gz59-West op - wat de insders meteen naar Zuidelijk Flevoland verwijst. Zo kun je dus ook ketens in kaart brengen.

voedseldesign

Kunsternaars bekommeren zich nog steeds om voedsel, dat duidt op een transitie. In Eindhoven is er De Etende Mens, met vissticks in de vintrine en de porseleinen plofkip (een weinig neutraal woord trouwens). In het Designhuis tot eind september, gaat dat zien. Met een breiwerkje van in-vitro draadjes kweekvlees. Zo wordt de toekomst bespreekbaar.
(bron: NRC 7 juli)

IN2030

Uit een verouderd DDR
scenario

Vorige week was ik te gast bij de Rabobank in Utrecht. Mooie ontvangstruimte tussen die nieuwe torens. Omdat ik wat te vroeg was bladerde ik door de bladen en kreeg zo de uitgave RaboScope (mei 2012) in handen. Met een mooie lucht / satellietfoto van Zevenhuizen en omgeving - een nu al historische opname overigens want wel met TGV maar nog zonder PWA roeibaan.
Dat trok mij in het bijbehorende verhaal "Van alle markten thuis", dat helemaal niets met de foto te maken had, maar ging over het feit dat de Rabo collega-onderzoekers bijna alles onderzoeken.
En zo kan ik je wijzen op de scenario-studie IN2030. Die is al vorig najaar verschenen, maar was me tussen alle scenario's ontgaan. Na het SCAR rapport die er meer dan 250 samenvatte en daarna nog eens The Future of Food and Farming, leek het me lastig nog wat toe te voegen en heb ik mijn belangstelling verlegd.
Maar deze gaat ook over onzekerheden rond de euro, een nieuwe koude oorlog en nog wat zaken die de food en farming scenario's misschien wat stiefmoederlijk behandelen, zo begrijp ik uit het artikel. De scenarios heten Schokkend Samen, Dynamisch Divers, Trage Twist en Vloeiend Vooruit. Alliteratie alom.  Hier is de website.

muziek-economie

Er zit momenteel niet zoveel muziek in de economie, maar er zit wel economie in muziek. Bij opruimwerkzaamheden stuitte ik op een boeiend artikel van Elijah Wald in de Financial Times van 23 augustus 2009, gebaseerd op zijn boek 'How the Beatles destroyed Rock 'n Roll'  (uitgegeven bij OUP). Hier een overzicht van de economie van de populaire muziek in tien stappen en een toegift:
1. Grammofoonplaten zijn er al sinds 1890, maar tot ver in de 20ste eeuw luisterden mensen naar muziek door dat er gezongen werd door vrienden, collega's op het werk, of door professionals die op kwamen treden. Herman van Veen heeft er nog een mooi plaatje over gemaakt (Hilversum 3). Een hit was een liedje dat populair was en veel werd gezongen, niet een bepaalde opname. De vraag van wie de song "Yes, we have no bananas"  was, werd niet gesteld.
2. De radio was veel belangrijker dan de grammofoonplaten, die waren duur en hadden een beperkte afspeeltijd. De uitzondering was de jukebox voor de cafe's. Er wordt geschat dat in de VS in 1940 de helft van de grammofoonplaten bestemd waren voor jukeboxes.
3. Klachten dat zijn grammofoonplaten niet boven het cafe-geroezemoes uit kwamen verleidden Ernest Tubb er toe om dan maar elektrische gitaar toe te voegen. Daar zijn nog veel rock bands schatplichtig aan.
4. Dansavondjes waren dus met live-muziek. De meeste  van die bands hebben nooit een plaat gemaakt. Toch werden ze niet gezien als cover-bands. Ze speelden geen oldies (die zijn van later), maar standards.

5. In de jaren vijftig begon de grote omwenteling. De dansorkesten (vaak nog big bands) werden door de hoge loonkosten te duur. Het was een verschijnsel uit de crisistijd met goedkope arbeid. Tijd voor goedkopere bands: de jongelui die voor een habbekrats de armoede probeerden te ontvluchten door met zijn 4en rock 'n roll te maken. Mensen werden rijker en konden meer platen kopen. De TV maakte de artiesten zichtbaar. En na de 78 toerenplaat en het 45 toeren singletje, kwam de LP op 33 toeren. Je kon nu je eigen voorkeursmuziek thuis gaan afspelen en een paar uurtjes muziek luisteren met een paar LPs.
6.Door die TV kreeg de radio het moeilijk en werden de radio-orkesten onbetaalbaar. De DJ werd geintroduceerd. En daarmee werden bepaalde opnames populair. Een standard was een song, een oldie is niet alleen Maybelline van Chuck Berry, maar die bepaalde opname uit 1955 die een hit was.
7. Vervolgens gingen de producers, Mitch Miller voorop, pakkende radio-liedjes produceren (om platen te verkopen), waarbij ze niet meer gebonden waren aan wat je in de zaal kon spelen.
8. Dat gold ook voor de Rock 'n roll scene. Aanvankelijk goedkope groepjes jongeren die voor een habbekrats de hele avond in een kroeg stonden te spelen (de Beatles op de Reeperbahn in Hamburg!), maar ook hier gingen al snel de studio-effecten belangrijk worden. In 1959 voegden Mike Stoller en Jerry Leiber een viool-sectie toe aan the Drifters. De vooravond van de Wall of Sound van Phil Spector. En Berry Gordon deed het met Motown, denkend in singles in plaats van live acts.
9. En daarmee kwam aan de live acts op de dansavonden (een coverbandje daar gelaten) ook een eind. Rock 'n roll ging niet alleen over muziek, ook over dansen. Aanvankelijk nog een stijldans, met tal van dans-rages werd het met de Twist (begin jaren 60) vrije-stijl.  Het bleek mogelijk om in het nieuwe verschijnsel Discotheek met een simpele geluidsinstallatie en een DJ (desnoods van het drive-in type) ook een dansavond te organiseren en bier te verkopen.
10. En zo kwam het dat popmuziek van de concept LP (The Beach Boys!) de huiskamer en de disco in ging, maar niet meer op het podium uit te voeren was. The Beatles kapten er in 1966 in Tokio mee. Naar hun zeggen omdat door het geschreeuw van de fans, hun muziek niet meer te horen was. Maar die fans kenden de muziek toch al, die kwamen niet om te horen maar om te zien. Optredens waren een roadshow voor de verkoop geworden, en dat hadden de hele groten niet meer nodig, die verkochten wel via de radio.
11 En een toegift mijnerzijds: inmiddels worden platen zo gekopieerd op internet dat de groepen weer gaan toeren omdat de inkomsten nu uit de kaartjes en de merchandising komen.

Al met al worden transities in de muziek dus ook bepaald door economie. Dat is een mooie aanvulling op de inzichten van William Baumol. Die legde aan de hand van het Concertgebouworkest uit dat prijzen van diensten wel omhoog moesten gaan, relatief ten opzichte van andere, omdat productiviteitsontwikkeling erg lastig is: je kunt Bach niet met minder mensen spelen, of 10% sneller. Maar blijkbaar kun je wel Glenn Miller door Chuck Berry vervangen.

lijstje: bakkerij top 10

De tijd dat elk dorp zijn eigen dorpsbakker had ligt achter ons. Toch is het een versnipperde markt. Het blad Food & Drink Business Europe drukte de top-100 van Europese bakkerijen af, samengesteld door de consultancy Food for Thought, die overigens stevige bedragen vraagt voor zijn onderzoeksrapporten. Hier de top-10 (met tussen haakjes het marktaandeel):
1. Barilla (8,54%)
2. Kraft Foods (3.21%)
3..Finalrealm (1.96%)
4. Bahlsen Susswaren (1.83%)
5. Premier Foods (1.81%)
6. Warburton's (1.28%)
7. Lantmannen (1.24%)
8. ABF (1.17%)
9. Ostendorf (1.15%)
10. Sara Lee (1.03%)
Waarmee de C10 23,23% bedraagt. Verdere consolidatie ligt voor de hand.

Maslow voor innovaties

Hiernaast een plaatje waarin geprobeerd is het idee van de piramide van Maslow over behoeftes van mensen toe te passen op het vermogen van bedrijven om rendement (op investeringen) te genereren uit meer complexe (en moeilijker te kopieren) innovaties. Het bijbehorend artikel staat op Spigit

the world is spiky

De wereld is plat, stelde Thomas Friedman ooit. Door de ICT lijken er geen grenzen meer. De Atlantic Monthly liet in 2005 zien dat mede daardoor (mensen willen graag zitten waar anderen ook zitten) in werkelijkheid de wereld piekerig is. The world is spiky. Alsnog een link naar dit klassieke artikel.

verdwenen dorpen

Van tijd tot tijd woedt er discussie over de ontvolking van het platteland. Niets nieuws onder de zon, het afgelopen millenium zijn er misschien wel 500 buurtschappen, nederzettingen en dorpen in dit land opgeheven.
Zie de website verdwenendorpen.nl 

De 2000ste - with love

Dit is de 2000ste post op deze blog. Niet ter ere daarvan genoten we gisteren van een traditioneel schuurfeestje in de thuislanden. Een thema-feest (dat hadden we vroeger niet) rond het het woord Love,
Wat natuurlijk doet denken aan het fameuze kunstwerk op de JFK Plaza (nu ook wel: Love Park) in Philadelphia van Robert Indiana (die eigenlijk Clark heette maar uit Indiana kwam). Later nog verworden tot een postzegel en een Hebreeuwse variant. Overigens had ik ooit de kans er een uurtje rond te kijken - dat is de omweg waard.
Enfin, zo'n themafeestje levert bij de bezoekers vooraf veel keuzestress op. Maar velen kwamen met geslaagde verwijzingen naar de Summer of Love, Ban de Bom, Sandy Shaw op blote voeten, Blommenkinders, orginele spijkerbroeken zonder gaten maar met bloemstukken in de pijpen en nog meer sixties. En die stress is goed voor de dansvloer waartoe een passende band voor de witlofkisten stond opgesteld.
Het leuke van 2000 blogs is dat je steeds meer kunt gaat recyclen, dus hier voor de afterparty nog maar even de top-10 van schuurfeest danshits. Toen stond Rob Hoeke's meesterwerkje Down South part 1 nog niet op YouTube, nu wel.  En dan nog een correctie: ik beweerde gisteravond dat part 2 nooit gemaakt is, maar dat staat gewoon op de flipside. Geen wonder dat ik een carriere als DJ misliep.

Van oude melkinrichtingen....

De 1999e blog besteed ik aan een boekentip. Jos Lankveld, voormalig hoogleraar Zuivelkunde, publiceerde Zuivelfabrieken kwamen en gingen.
De titel zegt genoeg. Hij beperkt zich overigens tot Oost-Gelderland en het Gelders rivierengebied, zo begrijp ik uit de folder.

future internet's marketplace

Robeco's blad SAFE berichtte in het laatste nummer over het wereldvoedselvraagstuk en hoe te investeren. Met mooie foto's en Louise Fresco, maar voor de insider weinig nieuws.
Dat vond ik wel in een ander artikel. En dus is de 1998ste blog post (als vervolg op die van gisteren) een mooi voorbeeld van een future internet toepassing: www.gidsy.com  Het is een organisatoren van activiteiten en klanten bij elkaar. Wie een boottochtje, een wandeling, een biertocht, een tech sales dinner of een cursus oesters rapen in Amsterdam (of Berlijn of andere plaatsen) wil, kan op Gidsy de aanbieders vinden. Natuurlijk met ratings en gekoppeld aan Faceboek.

De toelichting in Safe sprak me wel aan: " Ons idee past goed in deze tijd. Mensen willen niet meer naar een reisbureau om hun vakantie te regelen, en niet meer naar een hotel voor een kamer, maar zelf wat regelen via AirBnB. Niet naar het Kruidvat maar handgemaakte spullen bij Etsy. Ze willen hun eigen leven inrichten, zelf de controle hebben. Bij deze nieuwe marktplaatsen gaat het vooral om mensen die samenkomen, die met elkaar onderhandelen, die van elkaar leren,. Mensen die geen grote organisatie meer nodig hebben, maar zelf geld verdienen met bijvoorbeeld leegstaande kamers, of met gereedschap of met een auto die -tijdelijk- niet wordt gebruikt. {..} Gevestigde bedrijven hebben veel last van dit soort markplaatsen. In Amerika hebben grote hotels rechtzaken aangespannen tegen mensen die hun appartement verhuren via AirBnB. De verhuurders zouden geen toeristenbelasting hebben afgedragen." 

Van oude bedrijven die internet voorbij laten gaan

Natuur onder de
Van Brienenoordbrug

De 1997ste blog wijden we aan het Future Internet. De EU publiceerde onlangs een socio-economische analyse van de Europese Internet Bedrijfstak en het Future Internet Public-Private Partnership.
De onderzoekers (o.a. van de Rand Corporation) keken ook even of gebruikende bedrijfstakken als agriculture & food, energie, transport & logsitiek, milieu etc. nut hebben.
Jazeker zo constateert men, want er zijn obstakels voor innovatie in die sectoren. Ik citeer: "...the relatively low uptake of advanced internet services in these sectors does highlight the importance of innovation barriers at this stage. Initiatives to push efficiency and drive change in sectors such as food and agriculture, energy and transport should involve large numbers of SMEs. They will be the most innovative application and service adopters, in many parts of the value chain and regions. [..] Resistance to change is also evident from existing players. This inertia is reinforced by current practices, business models and contractual forms. It inhibits large-scale adoption of promising solutions. Moreover, these entrenched attitudes are not well-suited to the dynamic and open culture of the Future Internet." 
Helemaal overtuigd ben ik niet, want er is ook onderzoek waaruit blijkt dat juist grotere food bedrijven verder zijn met IT, waar sme nog worstelen.

brasserie en bistro

Nog 5 posts te gaan en we hebben er 2000 geblogd. Dat is eigenlijk wel een etentje waard, in een brasserie of een bistro. Ik had nog niet eerder stil gestaan bij het verschil tussen die twee, de courant van het Zalmhuis in Kralingseveer (zie de blog van gisteren) legde even de historie en het verschil uit.
De Brasserie was oorspronkelijk het brouwhuis waar het bier werd gebouwen (brasserie is de koperen brouwinstallatie). Bier is in Frankrijk verbonden met het noordoosten (Elzas, Lotharingen). Brasserien werden eind 19e eeuw populair toen veel koks uit de provincie naar Parijs kwamen en hun streekproducten meebrachten. Vaak oostfranse, zoals zuurkool en quiche (lorraine). De brasserie is licht, ruim en open. Om gezien te worden en lekker maar niet al te duur te eten, als alternatief voor het duurdere restaurant. Pubfood als het ware.
De Bistro is juist meer intiem, rustig, een beetje donker. Geen tafellinnen maar placemats, Duralex glaasjes. Bistro komt uit het Russisch en betekent "snel, vlug", fastfood dus als het ware. Populair geworden na de terugkeer van Napoleon uit Rusland, de achtervolgende kozakken die Parijs in 1815 bezetten introduceerden de term. Eethuisjes zonder pretenties waren het met simpele maaltijden uit de boerenkeuken, stoofvlees, slakken, streekkazen.
In de jaren 60 door de Fagel dynastie hier te lande als luxe geherpositioneerd, maar dat is een ander verhaal.

zalmhuis - icoon van de boom

Vanaf het Eiland Van Brienenoord (zie de blog van gisteren) heb je mooi zicht op het Zalmhuis temidden van de kantoorgebouwen van het Rivium (zie foto). We genoten er de lunch - geen zalm maar mooie garnalenkroketjes.
Dat Zalmhuis is er 10 jaar geleden neergezet, als replica van een Jugendstil-pand van een eeuw geleden. In het Kralingseveer (toen Kralingsche Veer) was de pont over de rivier, daar waar Hollandse IJssel en Maas samenkomen (het is een misverstand dat Rotterdammers aan de Rijn wonen, het is Alphen aan den Rijn en Rotterdam aan de Maas).

Het dorp bestond vooral van de zalmvisserij. In 1863 begint ene Adriaan Dekkers er een logement annex uitspanning met tegenover het estaminet (cafe in modern Nederlands) een visafslag. Een privaat initiatief die de grootste zalmafslag van Nederland zou worden. In 1885 is er een all time high: 104.422 zalmen (en dat zijn grote vissen!) voor 2 miljoen gulden (voor jonge lezers: bijna een miljoen euro).
In 1896 wordt er een uitspanning boven op de markt gebouwd, door de schoonzoon van Dekkers. Een mooi doel voor een uitstapje vanuit Rotterdam. Al snel te klein en in 1905 verrijst het Art Nouveau paleis.
Een jaar later gaat het bergafwaarts met de zalm door het bouwen van sluizen en stuwen in de bovenloop, grindwinning, watervervuiling (Duitse industrie) en overbevissing. In 1954 wordt bij Woudrichem de laatste commercieel gevangen zalm uit de Maas gehaald. In 1955, de Van Brienenoord kondigt zich al aan, gaat het pand onder de slopershamer.
In 2002 opent Minister Zalm de replica. Inmiddels zag ik dat er een hoop kantoorruimte in de buurt te huur staat, maar laten we hopen dat de geschiedenis zich niet al te veel herhaald. Mooie plek om af te spreken voor een zakenlunch aan de voet van de Van Brienenoord.

Bron: de Courant van het Zalmhuis.

Onder de Van Brienenoordbrug

ligt niet alleen de Nieuwe Maas, maar ook een paar runderen. De foto hiernaast nam ik gisteren aan de voet van de Van Brienenoordbrug. Wat maar weinig mensen die over de brug(gen) razen weten, is dat de Van Brienenoordbrug (dat "Van" hoort erbij) begin zestiger jaren deels gebouwd is op een eilandje, het eiland Van Brienenoord. 
Het ligt langs de zuidoever (bij Feijenoord, en de Kuip) en is eind 19e eeuw als zandplaat in de rivier ontstaan. Het is genoemd naar baron A.W. van Brienen, voluit Arnoud Willem baron van Brienen van Groote Lindt, een notabele uit de 19e eeuw die heer van Stadt aan't Haringvliet was, en de beslissende stem uitbracht voor de grondwet van Thorbecke.
Enfin het is nu een mooie groene oase, waar je zelfs met de auto op mag, er is een volkstuinencomplex, enige natuur met een fraai zicht op de skyline van Rotterdam, en 3 Schotse hooglanders. Geen omweg waard allemaal, maar wie even de auto uit wil en de natuur in, kan een keer even stoppen.

de yoghurt staking

Europese botermerken in Cyprus

Met de effecten van de economische crisis op de agri-food industrie en de landbouw zal het wel meevallen - zo is de vaak gehoorde redenering. Mensen moeten blijven eten. En tot nu toe blijven duurdere (bv. biologische) producten in de Nederlandse markt goed liggen.

Toch is er reden niet al te optimistisch te zijn. Deze week berichte de NRC onder de kop de yoghurt staking over de teruglopende verkopen van duurdere toetjes in Spanje.
The Economist zette vorige week de ontwikkelingen in het VK op een rijtje. Het is daar begonnen met minder buiten de deur eten (waarmee vermoedelijk juist de verkopen in de retail en van luxe producten goed bleven). Maar daarna ging de zorgen over duurzaamheid op de helling: de Soil Association heeft uitgerekend dat de verkopen aan biologisch product nu 21% lager liggen dan in 2008.
Vervolgens kwamen andere pijnlijke keuzes voor consumenten: groente en fruit verkopen zijn sterk gedaald, net als 'primaire eiwitten'  als vlees en vis. Die zijn duur, ook omdat er nog wat bij moet aan ingredienten. In de VS is in minder sterke mate hetzelfde gebeurd.
Uit de cijfers blijkt dat vooral bij de 20% armste consumenten het geval te zijn. Het aantal winkelbezoeken neemt toe, aantal transacties neemt af. Men komt voor koopjes. Veel meer mensen besluiten thuis rationeel wat er op het boodschappenbriefje moet (47% in 2008, nu 67%) en dus minder impuls-aankopen. Kant- en klaarmaaltijden (pizza etc) zijn de grote winnaar: goedkoop en toch een tikje feestelijk of vreugdevol.
Voordeel hiervan is dat er veel minder voedselverliezen / verspilling is. Volgens WRAP, dat afval onderzoek doet, nog maar 7.2 mln ton, tegenover 8.3 in 2006/7.

Het artikel bevestigt ook wat ik langer in lezingen beweer: dat mensen langer naar kookprogramma's kijken (Masterchef duurt een uur) dan dat ze eten bereiden (nu nog 34 minuten per dag). Waarbij dan ook nog de definitie van koken is veranderd: een voorgemixt sausje opwarmen en over de salade of vis gieten, telt ook.

Uit: The Economist: The Basket Case - eating and recession, 23.6.2012