Papier hier

De gemiddelde westerse mens herkent 1-000 merken en nog geen 10 wilde planten. Dat gegeven inspireerde Tracey Bush tot het project Nine Wild Plants met papieren kunstwerken. Een daarvan is The Little Clock of Earth waarin je uit papier genkopte planten onder een stolp ziet. Geknipt en gefabriceerd met papier van verpakkingen waarop je de merknamen soms nog ziet, maar van een afstand is het een bermboeket. Ik zag het in de catalogus Transition, het thema van de Papier Biënnale 2022 van Museum Rijswijk. Nog te zien tot 13 november. 

handel in heerlijkheden

Een derde en laatste interessant stuk in Arichief 2006 van het KZGW is van Jeanine Dekker en handelt over de ambachtsheerlijkheden op een aantal Zeeuwse eilanden. Die dateren als leengoed uit de Middeleeuwen, en na verdrijving van Philips de II hadden de Staten die positie maar overgenomen. De ambachtsheren oefenden het lokaal gezag uit: bestuur, justitie, politie en rechtspraak. Hoge heerlijkheden hadden zelfs het recht om recht te spreken waarbij lijfstraffen werden uitgedeeld. De inkomsten waren tolrechten, recognitiegelden (de helft van een salaris als iemand werd benoemd in een beroep of functie en erkend door de ambachtsheer) en belastingen. Meest winstgevend was het recht van aanwas. Per saldo haalde je een aardig rendement uit zo'n belegging. Minder dan de kapitaalmarkt, maar wel vrij zeker en het gaf ook sociale status (je kon je naam verlengen met de plaatsnaam)

Die ambachtsheerlijkheden (die in de Franse revolutie zouden worden afgeschaft en onder Willem I wel een kleine restauratie meemaakten, maar werden vervangen door gemeenten en de trias politica) waren een handelsgoed. Versnipperd door vererving in de Middeleeuwen, waren ze aan het eind van die periode door consolidatie in handen van vooral de hoge adel gekomen. Daarna gingen steden beleggen in die heerlijkheden, en kregen zo het platteland onder controle. En daarmee waren ze in publieke handen. 

Maar door geldnood waren de steden eind 17e eeuw genoodzaakt hun bezit te gelde te maken. En zo werden ze weer particulier bezit, nu vaak van regenten uit de stad en met name die fracties die het in de stedelijke politiek even niet voor het zeggen hadden. Die gingen besturen op het platteland. Ze hadden er soms ook een buiten en kochten er grond. Zaten elkaar soms in de haren - je kon ook een portie in een heerlijkheid kopen. In de tweede heflt van de 18e eeuw ging het financieel minder met de regenten, maar ze hielden hun heerlijkheden niet los. Door gestegen prijzen ging het goed op het platteland, steden waren in verval. Sommigen gingen zich steeds meer voor innovatie in de landbouw interesseren. Maar ook nieuwe regentenfamilies en soms rijke boeren probeerden de macht op het platteland via de ambachtsheerlijkheid te grijpen. Na de Franse tijd ging de handel nog door, met weer nieuwe regentenfamilies en nieuwe adel, maar nu kon het alleen nog gaan om prestige en sociale status. 

Column Boerenbusiness

 Op Boerenbusiness verscheen wederop een column met een retro-recensie. Dit keer Boer en Bedrijfsresultaat van Vinus Zachariasse. 

economische ideologie

 Uit hetzelfde Archief 2006 is er de mooie bijdrage van Arno Neele "Gebukt onder het verleden, het economisch debat in Middelburg tussen 1770 en 1870" waarin hij bekijkt hoe de elite dacht over de economische gang van zaken. In het begin van die periode was dat in termen van stilstand en verval en pleit men voor het herleven van de glorieuze handel. De VOC en WIC moeten als monopolie blijven, de haven van de stad moet vernieuwd, de glorie hersteld. Vrijhandel zou maar ten goede komen van Holland. Maar vervolgens, zo tegen en in de Franse tijd gaan de (klein)kinderen van de regenten en admiralen zich richten op de agrarische sector. Het bezit wordt niet altijd meer verpacht, men gaat zelf actief het boerenbedrijf leiden. De welvaart moet nu van het platteland komen, waarmee het sinds 1750 al beter ging en dat tijdens de Franse revolutie en Napoleon mooie tijden doormaakte. In het midden van de 19e eeuw dringt de burgerij ook binnen in de verenigingen van de elite, zoals het Nut. Industrialisatie en nijverheid, te bevorderen door scheppen van randvoorwaarden maar ook protectionisme krijgt nu meer invloed, de landbouw wordt vooral gezien als toeleverancier van de nijverheid. Boeiend. 

leeglopende steden

 Ik lees de 2006 uitgave van het jaarboek van hwr Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, dat ze Archief, dus Archief 2006 noemen. Het oudste wetenschappelijke blad van Nederland, maar dat terzijde. De 2006 uitgave ging over stad en platteland. Met artikelen uit een toen nog niet afgerond project dat de desurbanisatie in Zeeland bestudeerd.

In de 2e helft van de 18e eeuw was er in veel steden sprake van economisch verval en was er een netto-vertrek overschot. Huizen stonden leeg, verkrotten. Daarentegen was er een behoorlijke aanwas op het platteland (waar men veel minder naar de stad trok). Een artikel van Wijnand W. Mijnhardt "De balans tussen stad en platteland" beschrijft dat fraai. Landbouw werd steeds belangrijker, daar ging het na 1750 ook weer goed mee. Nederland werd weer een plattelandssamenleving. Dit openingsartikel bekijkt kritisch of vorige generaties niet wat veel de Gouden Eeuw hebben verheerlijkt en de perioden daarna als verval hebben getypeerd. 

Wijn in nieuwe flessen

 Er wordt wel eens beweerd dat er een tijd is geweest dat de veredeling van groenten en fruit zich teveel toelegde op het aankoopmoment (ziet het er aantrekkelijk uit?) in plaats van op de smaak. Voor verpakkingen geldt ook dat ze de aankoop moeten stimuleren. Bij wijn is er nu een voorbeeld dat dit ten koste gaat van de kwaliteit.

Wijn zit niet voor niets meestal in groene flessen: dan is er minder kans dat de chemische samenstelling en het bouquet door lichtinvloeden worden verstoord. Maar steeds meer producenten van witte wijn hebben bedacht dat de consument transparantie wil, Zicht op de inhoud zou goed zijn voor de verkopen.  Maar juist die witte wijnen hebben minder tanines en een minder volle smaak waardoor smaakveranderingen sneller opvallen. 

Enkele onderzoekers, zo rapporteerde The Economist afgelopen weekend, hebben nu maar even de proef op de som genomen en de wijnen in witte en groene flessen en in witte flessen in een doos, voor 60 dagen onder het zachte licht van de supermarkt gezet. Met 20 soorten witte wijn en 9 flessen per soort.  Vervolgens is met gaschromatografie het reukprofiel per fles bepaald. Vooral de Chardonnay en de Pinot Gris kun je beter per doos kopen als de wijn in witte flessen zit, want ze beginnen verdacht op elkaar te lijken. als ze een tijd in transparante flessen op het schap hebben gestaan. Tradities zijn er niet voor niets, ook niet die van groen glas voor witte wijn. 

Landbouwcijfers

 Helaas bestaat hij niet meer: de oude reeks van LEI en CBS met Landbouwcijfers (resp. Land- en Tuinbouwcijfers). Met tabellen die op Statline niet meer terug te vinden zijn. Gelukkig staan alle oude uitgaven online. Na een poosje googlen vond ik ze gewoon in de digitale bibliotheek van de WUR. Alhier. 

De jeugd en de toekomst

 De jeugd van tegenwoordig vertegenwoordigt de toekomst. Dat is het idee achter een nieuwe dikke pil met essays die de adviesraden van de rijksoverheid lieten schrijven. Met de impliciete vraag of de grijze kuiven van die raden de behoeftes van die toekomstige generatie wel genoeg voor ogen hebben. Een mooie bundel die op allerlei plaatsen kunt downloaden. Mooi wat inhoud betreft dan, over de smaak van de opmaak valt te twisten. Een soort jaren zeventig typografie op de kaft met roze en groene zuurstokkleuren. 

De Rli begint zin essay met een spoken word van Amanda dat de opvolger van Denkend aan Holland van Marsman zou kunnen worden. Ik citeer de eerste regels:

Elk gebouw heeft een vluchtroute / maar niet iedereen kan zomaar een vlucht boeken / wanneer hun land in brand staat / wanneer de mannen aan de macht / hun verbannen en de pracht / van het land eraan onder doorgaat / omdat mannen in hebzucht doorslaan / voortaan geleid worden door vechtlust en bloeddorst / zogenaamd voor een groter doel toch / maar weten ze wat dat kleine kind voelt of / de moeder die haar dochter niet meer ziet. / etc. 

lijstje: t0 tips voor burgerberaad

Ook als follow up van het stukje van gistreren, nog even aandacht voor het versterken van de democratie. In een discussie over kernenergie suggereerde ik een deliberatieve aanpak van het vraagstuk van hetin de toekomst gewenste energiesysteem.. Het leidde tot discussie over het nut van burgerberaden en in dat kader kreeg ik het boekje dat Eva Rovers schreef: Nu is het aan ons. Uit kringen van De Correspondent. Ze maakt helder waarom dergelijke beraden nuttig zijn. en komt aan het eind met 10 lessen. Een lijstje dus:

1. Stel een goede vraag
2. zorg voor een duidelijk mandaat
3. werk met gewogen loting
4. been barrières voor deelname weg
5. zorg voor gebalanceerde informatie en wees transparant
6. zet in op gelijkwaardig overleg
7. betrek de hele samenleving
8. vertrouw inwoners
9. neem de tijd
10. doe het vaker

Zuidamerikaanse toestanden

 

Op 10 juni jl kwam The Economist met een special over Latijns-Amerika en schreef een commentaar over de betekenis van de politieke ontwikkelingen voor de westerse wereld onder de kop How democracies decay - a vicious circle op economic stagnation, populare frustration and polarised poliltics. Citaat "The consolidation of democracy usde to be seen as a one-way street. But Latin-America shows that democracies can easily decay - and that is a warning for democrats everywhere. Its politics are now marked not just by polaristion but also by fragmentation and the extreme weakness of political parties, making stable governing majorities hard to assemble. This downward spiral is accelerated by the malign influence of social media and the import of identity politics from the north. Technocrats are disccredited and jobs in governments are increasingly seen, on both the right and the left, as perks to be doled out rather than crucial responsibilities to be reserved for capable administrators. Organised crime, already a big factor in the region's epidemic of violence, is starting to taint its politics too. 

Mars

 Nog een stukje uit The Economist, nu die van 24 juni. Over Mars, niet de planeet maar de versnaperingen- en huisdiervoerfabrikant. De geschiedenis zou algemeen bekend zijn, maar niet bij mij. Het bedrijf is ontstaan in de 20er jaren toen ForresteMars met zijn vader, een niet zo erg succesvolle chocolademaker in Chicago, een kop koffie dronk en het idee kreeg om een chocoladereep te vullen met gmoute melk (malted milk). Dat werd de Milky Way. Maar vader en zoon gingen uit elkaar en zoon vertrok naar Engeland, naar Slough, in de buurt van Heathrow. En daar werd de Milky Way de Mars reep, die voorzag in een behoefte aan veel calorieën voor weinig geld. 

De Amerikaan Mars zag de voorliefde voor honden bij de Engelsen, maar ergerde zich aan het feit dat die de restjes van de tafel kregen en in 1935 begaf de onderneming zich ook in de markt van hondenvoer met het merk Chappy. Inmiddels is pet-food met een merk als Royal Canin goed voor 58% van de verkopen, de snacks als de Mars reep en M&Ms nog maar 38% (en de rest is voedsel). Inmiddels is de 4e generatie eigenaar met managers van buiten de familie. 

foundation models

 En dan kom ik langzamerhand toe aan het maken van wat notities in dit kladblok van interessante stukken die ik las tijdens en vooral na terugkomst van een vakantie. Aleereerst The Economist van 11 juni. Die had een special over kunstmatige intelligentie. Ik leerder er uit dat er ontwikkelingen zijn rond zgn. Foundation Models, een nieuwe techniek voor deep learning die engzins met taal om kunnen gaan.  Daarmee vertronen ze emergent behaviour. De special geeft indrukwekkende voorbeelden. 

Grand Hotel

 Mijn reisje naar Parma voerde langs Genua en dat was aanleiding om eindelijk eens Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer te lezen. Dik, maar een zeer boeiende roman. Hij speelt meer in Venetië and in Genua maar toch toepasselijke lectuur. Overtoerisme, immigratie en het verdienmodel van het avondland Europa: zinvolle beschouwingen in een mooie vorm. Voor wie het nog niet las: aanrader. En Genua is ook leuk, inderdaad levendiger dan Venetië. 

Sinds lange tijd dan ook nog maar een luistertip: de barokke popsong Grand Hotel 

Bij de provincie Flevoland

 

Gisteren sprak ik een Commissie van de Provinciale Staten van Flevoland toe. Over de vraag of ze een agrarische hoofdstructuur moeten insellen (lijkt me binnen Flevoland van niet, alle grond is prima bruikbaar) en de uitkomsten van de AER. De ppt staat op slideshare

stikstof en voedselsystemen

 Op Foodlog loopt een hele discussie over verkeerd gehanteerde frames en journalistiek in de stikstofcrisis. Ik werd gisteren gevraagd een duit in het zakje te doen.  Mijn brijdage:

Het ontbreekt volstrekt aan de visie op de Plaats en Toekomst van de Agrosector in dit land. Met een antwoord op 2 essentiële vragen:
1. Is na 75 jaar kostenbeheersing en lage voedselprijzen (dank boeren, dank alle boerenzoons en landarbeiders die wat anders gingen doen en dit mogelijk maakten via mechanisatie en schaalvergroting) het echt nodig om die aanpak door te zetten (kunnen we nog een keer extra een stedentrip via Schiphol maken) of moeten we de innovatie niet veel meer richten op de uitdagingen van nu: klimaat, biodiversiteit, gezonde leefstijl. Wat overigens ook een Europese vraag is, maar daarin kunnen we met onze innovatie voorop lopen.
2. Wat is de plaats van de landbouw in de Nederlandse metropool met enerzijds een sterke concurrentiepositie in de afzet van producten en anderzijds een slechte concurrentiepositie rond productiefactoren als grond en emissieruimte.

Omdat hierover geen gedeelde visie bestaat, vinden partijen geen gezamenlijk toekomstperspectief en waar er geen wil is, worden tal van weinig steekhoudende argumenten en frames de wereld in geslingerd.
We kunnen inderdaad wat leren van de Staatscommissie (Regie op ruimte heeft voor zoiets gepleit maar dat sloeg niet aan). Ik denk niet dat de scheidslijn bij Maastricht en MacSharry ligt maar bij Braks zijn interimwet. Toen werd duidelijk dat het gezamenlijk perspectief van overheid en sector over het doel van Sicco Mansholt (productiviteitsverhoging en exporteren) tot een einde kwam en de overheid het maatschappelijk belang in plaats van het sectorbelang ging omarmen. Of liever gezegd: dat sectorbelang en maatschappelijk belang uit elkaar gingen lopen. Gevolgd door decennia niet doorpakken in het mestdossier of bij het vervangen van melkquota door emissierechten: korte termijn gewin voor boeren, belangenbehartigers en politici, lange termijn ellende voor boeren die zekerheid willen.
Verder is er bij veel partijen best de wil te veranderen op basis van bovenstaande punten, maar boeren en consumenten gaan het voedselsysteem niet veranderen en de grote partijen zitten met internationale concurrentie op prijs. Na 75 landbouwbeleid is het dus echt tijd voor voedselsysteembeleid. (Maar dat roep ik al een tijdje)

In de top-3

 Op de sociale media poste ik: A pleasure to learn that the paper Sustainable food systems: do agricultural economists have a role? in the ERAE by Louise Fresco, Lan van Wassenaer, Anne-Charlotte Hoes, Floor Geerling-Eiff, Jack van der Vorst and myself is in the top-3 of last 12 months with more that 3600 full-text views.

Zo wordt het nog wat met de palmares ;-)

Bergen op Zoom

 Afgezien van een vergadering in Hotel de Draak en een congresje in de Maagd rond de Zuidwestelijke Delta was ik al decennia niet in Bergen op Zoom geweest. Reden om er gisteren een stadswandeling te maken. Gaat dat zien want dit vestigstadje (van de vestingen is niet veel meer over) heeft Middeleeuwse grandeur en een rijke historie.  En ze hebben een Ministerie van Eten en Drinken. Een mooie plek om over voedselbeleid na te denken. 

Floriade

Gisteren hadden we op de Floriade de slotbijeenkomst van de Agro Expert Raad Flevoland. Geslaagde bijeenkomst. De Floriade ligt er mooi bij. De pers is niet heel vriendelijk en dat heeft tot gevolg dat het er redelijk rustig is en je alles goed kunt zien. Planten zijn nu goed aangeslagen en geven een mooi beeld. Gaat dat zien. 

In de top10

Mijn post van gisteravond op de social media: I do not pursue any carreer in publishing academic papers, but nevertheless happy to be informed by Wiley that my EuroChoices paper on scenarios for agribusiness under COVID-19 was last year in the top-10 downloads. And that was a record year of more than 100.000 downloads in total for EuroChoices. The Ukranian war makes the paper now outdated, but nevertheless.