Column Food & Agribusiness

Update; de column staat ook online bij Food & Agribusiness, dat leest wat makkelijker,

Donderdag verscheen mijn column Formeren, zo de dag na de verkiezingen in Food & Agribusiness. Die werd gisteren goed gedeeld op Twitter. Ik verplaatste me in de schoenen van de formateur en maakte een discussie-agenda. Ter toelichting (ook nu ik de uitslag  van de verkiezing ken):

1. De leidende partijen willen van middelbeleid naar doel en verschillen nogal in opvatting over klimaat. Laten we dus eerst de doelen even vaststellen.

2. De VVD is de grootste en zet in op innovatie. Maar zit er genoeg in de pijplijn om daarmee de doelen te halen, moet er meer aan gedaan, en vooral: is het op tijd klaar?. Ook is helderheid naar boeren gewenst zodat die kunnen gaan investeren. CO2 speelt  een cruciale rol. Het is op den duur de meest beperkende factor, boeren kunnen er geld mee verdienen en met de huidige 40 euro in de markt, kun je in de veenweide heel veel bereiken. Maar ook in de akkerbouw, waar volgens berekeningen men bij 20 euro al massaal overgaat op groenbemesters en meer wintertarwe. En laten we meteen even dat automatiseringsprobleem rond die dashboards oplossen zodat boeren eigenaar worden van hun data. Vermindert administratieve lasten fors, zijn de winnende partijen voor.

3. Het nadeel van die innovatie is schaalvergroting. In een verkiezingsdebat zei een VVD parlementariër dat ze daar in het Westland ook mee hadden leren leven, maar andere partijen willen misschien iets meer. En er moet ook iets met landschap en natuur, ook voor de recreatie in eigenland en die ondernemers, moet dat allemaal door de staat en zijn vazallen of zou je dit met de groenblauwe diensten goedkoper via de markt kunnen regelen? En zo sommige middenbedrijven kunnen helpen aan een aanvullende strategie? 

4.Heb je aan GLB en een paar miljard voor uitkopen piekbelasters genoeg, of moet je naar een landbouw die deels zijn inkomen krijgt uit voedselprijzen in de markt en deels beloning voor maatschappelijke diensten via langjarige contracten net als in de VS? En dat kost dan belastinggeld die we uit de BTW kunnen halen. Gaat de consument de werkelijke prijs betalen (of iets wat er op lijkt), dat is goed voor duurzaamheid en gezondheid, ook al is daar meer nodig. Voor lage inkomens moet je dan wat doen aan inkomstenbelasting (maar de toeslagen moeten toch aangepakt) en hogere lonen. Maar dat is op een andere tafel van de formatie toch ook al een issue, zo denk ik.

5. En dan is de vraag (niet voor mij: het moet) of de boeren er uit komen met vrijwillige kavelruil of dat je weer goede ruimtelijke ordening en landinrichting moet hebben.

Inderdaad, de omvang van de veestapel en de kringlooplandbouw staan niet in het lijstje. De eerste is een resultante, de tweede een visie en een middel om de doelen te bereiken. Waar je via innovatielijnen en groenblauwe diensten en toekenning GLB subsidies ook nog op kunt sturen.