Commons

Hiernaast een stukje Vlaamse snelweg dat de foto in de vorige blogpost aankondigde. Dat brengt me bij een notitie over The International Association for the Study of the Commons. Die congresseren volgend jaar in Utrecht en je hebt nog tot oktober om een paper in te sturen. Hun website heeft ook een aardige database waarin je papers kunt zoeken. Zie alhier.

Klimaatsverandering in de Peel

Een feestje in het Limburgse maakte gisteren van ons  ook nog even ramptoeristen in de Peel. Het ziet er erg nat uit: veel mais staat nog in het water en hele percelen zijn al geel gekleurd.
Dat is wel vooral de (toch al laat opgekomen) mais op de laag gelegen percelen waar het water duidelijk naar toeloopt of niet snel genoeg weg kan.
Voor ik er zelf over begon vertelde een ondernemer (uit de vrije sector van de boompjes, dat wel), dat we wel moeten gaan leren omgaan met de klimaatsverandering. In zijn ogen had op veel van de lage percelen helemaal geen snijmais mogen staan, maar had net als vroeger grasland moeten liggen - gras kan zoals bekend veel beter tegen water, er is dan wel schade maar niet zoveel. En een boer die zo nodig honderden ha aardappelen wil telen, ook op dergelijke percelen leek hem ook een situatie waaruit voor de toekomst lering getrokken moet worden (ook al lopen de aardappelprijzen nu op). We raakten in discussie of dit toch niet zo onvoorzien was dat je er als belastingbetaler ook wat aan moet doen en zo iemand deels schadeloos moest stellen. Het lijkt het leereffect weg te nemen, zo stelde mijn gesprekspartner. In de discussie regenden we van het gazon af - tuinfeestjes worden ook een risico bij klimaatsverandering. Discussies over de samenhang met mestwetgeving en derogatie of GLB premies op permanent grasland vielen zo in het water. Maar genoeg om over na te denken.

Verbeke Foundation

Komende dagen wat fotootjes die ik gisteren nam in Stekene, België. En wel in de Verbeke Foundation, een mooie plek voor moderne kunst in een landelijke omgeving.
Wij werden weer eens goed onthaald in Hulst en wie daar via Antwerpen naar toe rijdt moet bij de afslag Hulst echt even 500 meter langs de parallelweg van de snelweg (de Expressweg naar Brugge, voor lokalen) doorrijden. Dan kun je de Verbeke Foundation niet missen. Zeer aan te bevelen, Je kunt er op de CampingFlat ook 4-hoog kamperen  (wie niet van kamperen houdt kan een nachtje logeren in de CasAnus van Joop van Lieshout), er ligt een leuke snelweg (komende dagen hier op de foto) en we kregen een demo van de bekende Strandbeesten van Theo Jansen. Gaat dat beleven.

Data driven business models.

Woensdag gaf ik een presentatie in Sofia, Bulgarije op een EIP Agri seminar over data driven business models. Ik kreeg er positieve reacties op, dus ik deel hem gaarne via het onvolprezen SlideShare.
Dat was voor de eerste keer Bulgarije, maar helaas er maar weinig van gezien vanwege andere verplichtingen. We moeten nog eens terug.

Bodemeconomie

Ik beloofde eerder deze week al mijn presentatie online te zetten die ik hield over de economie van de bodem op een symposium bij a.s.r. in Utrecht. Bij deze. 
Met een fotootje dat ik in 2012 op IJsland nam, ter gelegenheid van de Brexit - See EU Later kopte de Sun.

Lijstje: de Beste Brexit songs

Alom Brexit dezer dagen. En omdat het me niet lukte een presentatie van het seminar bij a.s.r. van vanmiddag te uploaden (dat komt vrijdag), verzon ik op een vlucht naar Munchen een lijstje: mijn top 11 van Brexit songs:

1. If you go away... van Terry Jacks is de absolute nummer 1, You might as well take the sun away. But if you stay... Geeft niet alleen de twijfel aan, maar verdient op 1 te staan omdat het een vertaling is van een lied van de Brusselaar Jacques Brel. Net als Seasons in the sun trouwens. Kortom: Brussel kunnen ze niet missen, ze beseffen het alleen te weinig.
2. Go Now van de Moody Blues, let ook op de naam van de band. Uit 1964 toen Generaal De Gaulle de Britten nog op afstand hield
3. Please Go van de Golden Earrings, met s - voor het geval je op de naam van de band let.
4. Stay - The Four Seasons, als de flipside zogezegd
5. If you leave me now van Chicago, uit 1976 voor het andere Amerikaanse geluid
6. Ik ben gelukkig zonder jou van Conny van den Bos, in 1966 nog met spaties
7. Laat me alleen van Rita Hovink, voor dat andere gevoel van verlaten-zijn
8. Tu tén va van Alain Barrier en Noelle Cordier, als Franse variant op nummer 5, want 1 Franse tekst dat moeten toch ook de Engelsen kunnen slikken.
9. Stayin' alive van the BeeGees is een twijfelgeval maar de verengelste Australische gebroertjes Gibb die hun eerste hit in Nederland hadden mogen toch niet ontbreken.
10. Leaving on a jetplane van Peter, Paul and Mary komt ook bovendrijven als je dit in een vliegtuig bedenkt. David Cameron dreigde met Europese oorlog, dit was een Vietnam farewell song. Houden we er dus in.
11. Lonely Bull van Herb Alpert and the Tijuana Brass - uit 1962 zonder tekst voor wie sprakeloos is, bij deze opgedragen aan John Bull.

werk aan de winkel

Het is rustig op de blog, wat suggereert dat het elders druk is. Dat klopt, a.s. week twee presentaties. Dinsdag spreek ik bij a.s.r. in Utrecht over de economie van de bodem en woensdag in Sofia (Bulgarije) over data-driven business models. Blijf de weblog dus volgen want de presentaties komen wel online.

Gebiedsgericht werken

Gisteren waren we met de PAL Zuid-Holland in Kortrijk en omgeving. We bekeken er hoe de Leie, eens de rivier van het vlas, nu wordt ingezet om de streek aantrekkelijker te maken. Het onthaal was prima en mondde uit in een seminar over 20 jaar ervaring met gebiedsgericht werken. Met interessante inzichten over de sterkte van de intercommunales en hoe Vlaanderen tracht de rol van de 5 provincies terug te dringen.

schapen drijven

Ook in het professionele circuit worden soms dingen rond gestuurd die misschien niet direct ter zake doen, maar wel leuk zijn. Zo stuurde een Spaanse schapenboer, die er nog wat zaken in Europese projecten bijdoet, mij vandaag een leuk youtube filmpje over crowd control. Met de boodschap dat dat op congressen niet moeilijk is. Zie alhier:
https://www.youtube.com/watch?v=qniwI2hNhDs
En voor wie de boodschap niet begrepen heeft: volgens een Iers biermerk kan het echt ook met mensen. Kijk maar.
Games people play.

The Economist over ICT in Agri

Mooi artikel in The Economist van deze week. Hun Technology Quarterly gaat over de toekomst van de landbouw, hoe ICT die in de wereld van de industrie brengt. Het gaat niet over economie, op 3 alinea's aan het eind na, die ik even citeer:

"The technological rationale for precision suggests farms should continue to consolidate, though in an industry in which sentiment and family continuity have always played a big part that purely economic analysis might suggest is irrational, this may not happen as fast as it otherwise would. Still, regardless of the speed at which they arrive, these large holdings will come more and more to resemble manufacturing operations, wringing every last ounce of efficiency out of land and machinery.

Such large-scale farms will probably continue to be served by large-scale corporations that provide seeds, stock, machines and management plans. But, in the case of the management plans, there is an opening for new firms with better ideas to nip in and steal at least part of the market.

Other openings for entrepreneurs are available, too. Both inland fish farming and urban vertical farming—though niche operations compared with Midwestern soyabean cultivation or Scottish sea-loch salmon farms—are waves of the future in the service of gustatorially sophisticated urbanites. And in these businesses, the idea of farm as factory is brought to its logical conclusion.

Wie zich even bij wil lezen over technische ontwikkelingen in de landbouw, moet naar de kiosk. 

RLI

Deze blog is een aantekenboek, met een knipoog naar de fait divers rond waar ik me mee bezig houd. Reden voor sommigen om hier nieuws rond lezingen of publicaties van mij te zoeken. In dat kader dan ook maar hier een link naar een LinkedIn en Twitterbericht van gisteren met de boodschap dat het kabinet het een goed idee vind dat ik per 1 september een dag per week zitting neem in de RLI - de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur. Met dank voor de binnenstromende felicitaties.

Lijstje: meest stinkende voedsel

Tijd voor weer eens een lijstje. Dat van de meest stinkende etenswaren op deze aarde. De site Delish.om heeft een lijst gemaakt. Ik kwam erachter doordat Taiwan adverteert dat ze op de 4e plaats staan, je moet maar durven. Hier de lijst:

1. Durian - de vrucht waarmee je in Azie vaak niet het OV in mag
2. Surstromming - Zweedse gefermenteerde haring
3. Vieux Boulogne - een Frans kaasje
4. Chou doufu / stinky tofu  - een gefermenteerde tofu uit Taiwan
5. Lutefisk - een Noors-Amerikaans gerecht van gekookte stokvis
6. Doenjang - Koreaanse gefermenteerde sojapasta
7. Iru / dawadawa  - Nigeriaanse gefermenteerde locus bonen
8. Limburger cheese - een kaas uit Wisconsin
9. Natto - plakkirige gefermenteerde sojabonen uit Japan
10. Opgewarmde vis.

Overall lijkt het fermenteren van sojabonen geen groot succes, maar met vis en kaas kun je ook aardig eetlustbedervende stank maken, zo lijkt het. 

Bijbel exegese

Er is een these dat het allemaal de schuld is van de landbouw. Die zou de wereld instabiel hebben gemaakt, de resilience / veerkracht van de samenleving was bij jager-verzamelaars veel groter. Daar waren geen misoogsten en ziektes die snel om zich heen verspreiden (zou het echt denk ik dan, ook de perenbomen in de natuur hebben last van nachtvorst, en de beer werd niet altijd geschoten, maar enfin, de geleerden beweren het, Jared Diamond voorop).

Dat betekent ook dat de overgang van jager-verzamelaars naar landbouwers de behoefte deed ontstaan aan meer religie. Grote rampen zoals veeziektes of droogtes moeten nu eenmaal ook oorzaken hebben, zo vindt de naar causaliteit zoekende mens. En dus werden de goden groter en machtiger naarmate de landbouw vorderde. En de rituelen om ze te vriend te houden werden dus ingewikkelder.
Voor wie dat wil nalezen, is er de Bijbel. Carel van Schaik en Kai Michel lazen hem als cultureel antropoloog in hun boek Het Oerboek van de Mens - De Evolutie en de Bijbel. Net uit en ik ontleen dit bericht aan het interview dat de NRC zaterdag publiceerde.
En zo is de het Genesis verhaal over het paradijs de overgang van de ene samenleving naar de andere en gaat het over de problemen van de landbouwsamenleving: sociale ongelijkheid, despotisme, toenemend geweld (zodat Kain niet zwaar gestraft wordt na de broedermoord, geweld hoort erbij in de nieuwe samenleving), huwelijkstrouw, reinigingsgeboden etc.
Het zoeken is nu naar een jagersvolk dat toch wel machtige goden heeft, dat zou de theorie onderuit halen. Vooralsnog lijken ze een punt te hebben.

Resilience en Transitie

Ook de wetenschap kent zo zijn trendy concepten. Volgens sommigen hoort Resilience daaronder, Waar dat een jaar of 10 geleden Transitie was. Reden voor mij om gisteren in een Community of Practice in Wageningen beide concepten eens naast elkaar te zetten met een praktisch voorbeeld: de varkenshouderij. Leidde in ieder geval tot discussie want volgens sommigen is de resilience van deze sector laag (nog een paar stressfactoren en de zaak stort in) en volgens anderen was het jiust verbazend resilient: gezien de onduurzaamheid in people, profit en planet had het al lang door iets beters vervangen moeten worden maar zijn bepaalde onderdelen blijkbaar erg veerkrachtig. Beide meningen onderstrepen het belang van transformative capacity en het feit dat die nu niet sterk genoeg is. Probleem is blijkbaar hoe je dat exact definieert en meet. Over managen zullen we het net als bij transitie nog maar niet hebben. De presentatie is onderhanden werk, maar met die kanttekening: hier is hij.

kaas is geel

Mooi verhaal van Sander Voormolen in de NRC van 30 mei, over de vraag waarom kaas geel is. Althans kaas van koemelk. Het geel komt van anatto. Voormolen: "Anatto is een van de weinige toevoegingen die wettelijk is toegestaan bij het kaasmaken. Het is een caroteen-achtige stof die gewonnen wordt uit de zaden van het Zuid-Amerikaanse tropische boompje Bixa orellana. De Azteken en andere Indiaanse volkeren gebruikten het al als kleurstof. Als verf voor textiel, als schilderpigment, en als kleurstof in gerechten, onder andere in een bloedrode cacaodrank".

De Spanjaarden hadden meteen door dat hier handel in zat. Ze gebruikten immers saffraan, en anatto werd dus al snel "armeluis-saffraan". Overigens werd het hier naar Orleans  vaak ‘orleaan’ of ‘orleans’ genoemd.
Kaas is van nature geel, want in gras zit caroteen. En koemagen verteren dat niet. Geiten en (in mindere mate) schapen wel, dus die kaas is wit. Punt is nu dat er in het voorjaar meer caroteen in gras zit dan in het hooi in de winter. En dus werd geel een kwaliteitskenmerk voor kaas. En zo ontstond er een prikkel voor producenten om bij te kleuren, Voormolen ontdekte al een schriftelijke bron in 1743 die dit beschreef, maar op schilderijen in de 17e eeuw is de Goudse soms nog behoorlijk wit. Boerenkaas ziet heden ten dage ook vaak nog witter want daarin wordt minder gekleurd. 
De wedloop om gele kaas was in de sterk concurrerende markt van Londen erg sterk, zo stelt Kindstedt, auteur van Cheese and Culture, in het artikel. Vandaar dat Cheddar zo sterk geel ziet. De Engelse kolonisten in de VS namen dat idee mee.  Overigens denkt Kindstedt dat niet zozeer de winterse witheid van de hooi-kaas tot bijkleuring heeft geleid, maar de afroming van melk voor de boterproductie. (kjp: hoewel boter productie toch ook al veel ouder is dan de 18e eeuw).
En dan treedt een effect op dat we uit consumentenonderzoek goed kennen: het effect gaat zichzelf versterken. Nog in 2012 bleek in onderzoek dat consumenten de kaas lekkerder vinden als hij geler is. 

regulering van platformen

Ik maak even een aantekening uit The Economist van 28 mei. Het blad besteedt aandacht aan de aandacht van de regulators voor platformen die door hun netwerk en lock in effecten nogal wat macht lijken te hebben. Er is nog weinig bekend van het (economisch) functioneren van dergelijke platformen dus het is verstandig dat ze zich wat timide opstellen, zo vindt het blad.
De House of Lords hielden onlangs een hearing en Martin Bailey, ambtenaar bij de EU Commissie, getuigde er "There is hardly an area of economic and, arguably, social interaction these days that is left untouched by platforms in some way".
Er wordt nu blijkbaar gewerkt aan twee issues: de verplichting voor platformen dat je ook met je overheidsID moet kunnen inloggen, waardoor het moeilijker zou worden voor platformen om je hele surfgedrag te achterhalen. En een optie om het makkelijker te maken voor bedrijven en consumenten om hun data mee te nemen als ze van platform willen veranderen. Die laatste optie hadden we in onderzoek van het parlement over de agrarische platformen ook al zo'n beetje in overweging gegeven.

Trek naar de stad

Plattelandsvrouwen zijn vrouwen die op het platteland wonen en zich nu Vrouwen van Nu noemen, Dat neemt niet weg dat er ook plattelandsvrouwen zijn die naar de stad trekken, De NRC vond een onderzoek van CBS demograaf Jan Latten en zijn collega Marjolijn Das dat binnenkort in Demos verschijnt, afgelopen woensdag 1 juni een pagina waard onder de subtitel Plattelandsvrouwen die naar de Randstad trekken.

Voor economen niet zulke vreemde conclusies, maar mensen die de leegloop van het platteland willen tegengaan met dure maatregelen moeten het inderdaad even lezen. Boodschap is dat de vrouw die naar de stad verhuist (of beter: daar gaat studeren en niet terugkeert) als veertiger 640 euro bruto per maand meer verdient dan haar evenknie die op het platteland blijft wonen (en ook zo'n opleiding heeft).
Latten en Das zagen kans om 280.000 meisjes geboren tussen 1966 en  1971 uit de databestanden van het CBS op te duiken en te kijken waar ze in 1995 woonden als twintiger (in de Randstad of er buiten) en wat dan de sociaal economische positie van die vrouwen in 2011 (als veertiger) was.
Zij die van platteland naar de Randstad trokken hadden natuurlijk een hogere opleiding, studie is vaak een motivatie. En die keren vaak niet terug. Er is ongetwijfeld een bias in degenen die na de studie blijven of terugkeren. Ik citeer in lezingen meestal Frank Sinatra over New York: if you can make it there, you can make it everywhere.
De vraag is of die 640 euro verschil erg groot is. De NRC denkt van wel. Maar netto is dat vermoedelijk maar 400 euro of minder en het zou wel eens kunnen zijn dat alleen al de woonlasten in Amsterdam of Den Haag ook zo'n bedrag hoger liggen dan in Drachten of Vlissingen.
Het welvaartseffect komt misschien wel meer van het andere feit waar de auteurs op wijzen: soort hokt soort tegenwoordig en er ontstaan power-couples met veel inkomen. Dat zorgt misschien wel meer voor problematische (?) inkomensverschillen dan de 640 euro verschil tussen mensen die op grote afstand wonen.
En dan is er nog een effect waar het artikel niet op wijst maar dat je elders in Europa duidelijk ziet: vooral vrouwen trekken weg, en mannen die gaan studeren. Wat overblijft op het platteland is wat werk voor typische mannenberoepen in de landbouw, de mijnbouw, de wegenbouw. Dat is minder opbouwend dan het lijkt, Jonge mannen die moeilijk een partner vinden, een gevoel van achtergelaten zijn en een voedingsbodem voor politieke sentimenten. Maar dat gaan we niet oplossen met dure arbeidsplaatsen in de landbouw. Hoe wel is onduidelijk, de toekomst lijkt aan de stad.

gierstmelde revisited

Deze blog heeft iets met Gierstmelde, beter bekend als quinoa. In 2012, toen Eva Morales het nog even op de Floriade kwam promoten, besteedden we er aandacht aan met als gevolg contacten met journalisten, studenten en enterpreneurs die op zoek waren naar info.
Aardig dus om nu even een lang verhaal over het gewas uit The Economist van 21 mei te citeren. Het gewas is nog immer booming aan de vraagzijde. Van 2010 tot 2014 verdrievoudigde de prijs in Peru en Bolivia naar tussen de $6 en $7. Met als gevolg dat men zich begon af te vragen of de kleine man in die landen niet het graan ontnomen werd. The Guardian vatte de zorg samen onder de pakkende kop "Can vegans stomach the unpalatable truth about quinoa?/'.
Dat leek een logisch effect, in Azie en Afrika komt het regelmatig voor dat het aantal hongerenden oploopt bij stijgende voedselprijzen. Vaak betalen de armsten daar meer dan 30% van hun inkomen aan het basisgewas van hun menu. En Peru en Boliva hebben 7.5% resp 16% ondervoede inwoners. De export van Peru en Boliva naar de EU is tussen 2012 en 2015 met 227% gestegen, dus wat doen we die mensen aan?

Maar inmiddels hebben aantal studies de hipsters vrijgepleit. De gemiddelde Peruaan en Boliviaan spenderen maar een half % van hun inkomen aan quinoa. Bovendien hebben de hoge prijzen voor hogere inkomens van boeren gezorgd, en dat zijn vaak de armeren in die landen. Overigens blijken die zelf het spul veel minder te eten dan hun landgenoten, ze verkopen het liever: hun consumptie ligt op 40% van de landgenoten. En natuurlijk was er ook een multiplyer effect van de inkomensstijging van 46% bij boeren tussen 2004 en 2014 (te vergelijken met 30% bij de niet-producenten): de rest van het dorp profiteerde mee.
Dat alles betekent dat er inmiddels een nieuwe zorg is. Hoge prijzen lokken aanbod uit. Er zijn nu 50 landen die gierstmelde telen. Tussen september 2014 en augustus 2015 daalden de prijzen met 40%. De prijzen liggen nu op $2 per kg, waar een fair trade prijs toch zeker $2.60 zou moeten zijn.  En voor lager wordt gevreesd want Europese en Amerikaanse boeren zouden nog op behoorlijke voorraden zitten. Lonen in de producerende regio's in Peru en Bolivia zijn inmiddels met 5% gedaald en de voedselconsumptie met 10%.
De moderne telers in het Europese en Amerikaanse laagland met hun machines zijn veel efficiënter dan de Peruanen en Bolivianen. Wat dat betreft had Eva Morales een punt toen hij op mijn vraag op de Floriade naar de grootste bottleneck antwoordde dat de oogst te arbeidsintensief was en dat Wageningen kleine combines zou moeten maken.
Het gaat de kant op van de aardappel, zo constateert the Economist. Daar zijn de Peruanen ook al lang niet meer de belangrijkste teler. Wel telen ze nog 4.000 oude rassen, die ze nu in niches proberen af te zetten.
Kortom een mooie case voor veel landbouw-economische wetmatigheden.

krokodillen

Eerder dit jaar bezocht ik een kleine krokodillen-boerderij (als je dat kunt zeggen bij aquacultuur) in Cambodja. En dus las ik met interesse een stukje in The Economist van 14 mei over Crocodile Farming.
Een booming business, na een korte hapering tijdens de crisis, zo begrijp ik. Er zouden ongeveer 5000 producenten in de wereld zijn. De meeste zijn kleine bedrijfjes in dorpjes in Azie (waarvan wij er dus 1 bezochten) maar er zijn er ook een paar met 70.000 beesten. Sommige daarvan zijn opgekocht door de modehuizen zoals Louis Vuitton en Hermes. Zuid-Afrika is een grote producent maar ook in Australie en de VS zijn er een aantal grote bedrijven.
Het is een vrij nieuwe bedrijfstak dus er is nog redelijk weinig bekend over veevoer en ziektepreventie. Wel is duidelijk dat je de rust moet bewaren, huiden met littekens van gevechten brengen veel minder op dan mooie huiden. Ook hier kijkt de dierwelzijn-beweging (PETA wordt genoemd) mee. En met de krokodillen in het wild gaat het nu ook beter, minder stroperij en in sommige systemen is er belang bij handhaving omdat er gecontroleerd eieren worden geraapt voor de boerderijen.

precisielandbouw in 2050

Gisteren zat ik in een workshop in het Europees Parlement, We werden gevraagd na te denken over Precisielandbouw in 2050, welke opmars heeft dat dan genaakt? Ik denk dat dat afhangt van 3 zaken:

• hoeveel technologie storten de defensieindustrie (incl. de NASA) en Silicon Valley nog over ons uit?
• hoe goed weten we met modellen al die data die sensoren, satellieten en andere technologie verzamelen echt te interpreteren in stuurinformatie?
• hoe gaat het met de werkgelegenheid buiten de landbouw. Hoe meer mensen emplooi in de stad vinden, hoe beter het gaat met de verkoop van de robots, een les die we nog kennen uit de mechanisatie van de jaren 50 en 60.