elektronisch patientendossier

Ik hou me de laatste tijd bezig met onderzoeksdata voor de relatie tussen voeding en gezondheid. In ons project EuroDISH (www.eurodish.eu) heb ik dus al eens voorgesteld om consumenten hun gegevens over voedselgebruik en hun patientendossier te laten beheren en dat ook vrij te laten geven aan onderzoekers. De consumenten/patienten zijn m.i. eigenaar van die data.
Dat levert van collega's nog wel eens vragen op en een hele discussie over eigendomsreechten, privacy en ethiek.
En dus maak ik met plezier een paar aantekeningen n.a.v. een stukje uit The Economist van afgelopen weekend. Daarin wordt gerapporteerd dat steeds meer Amerikaanse ziekenhuizen, klinieken en artsen hun aantekeningen delen met hun klanten/patienten. Open Notes. Een studie gepubliceerd in de 2012 uitgave van The Annals of Internal Medicine bekeek de ervaringen van 20.000 patienten en hun artsen. Meet dan 80% had zijn Notes bekeken. 75% stelde het gevoel te hebben meer controle te hebben over hun zorg. Maar weinigen vonden de aantekeningen verwarrend of iets om je zorgen over te maken. Artsen gaven aan soms wel wat anders te noteren, vooral bij ziektes als kanker: meer beschrijvend, minder afkortingen.
Er zijn nu 3 miljoen Amerikaanse patienten die toegang hebben tot hun notities. De voorstanders zien het als een methode om patienten meer te engageren in hun behandeling en om informatie te delen met andere zorgverleners. De volgende stap zou moeten zijn dat patienten zelf ook aantekeningen in hun dossier gaan maken, zo stelt een deskundige.
De Britse National Health service heeft aangekondigd dat al zijn patienten in 2015 on line toegang krijgen tot hun dossier. Overigens zit er ook nog een interessant mededingingsaspect aan:  bij sommige ziekenhuizen als Kaiser Permanente Northwest moeten patienten inloggen op de website van het ziekenhuis, en dat betekent dat ze minder makkelijk switchen naar een concurrent.
Overigens is er ook een ontwikkeling naar het reviewen, liken en aanbevelen van artsen via software als ZocDoc, Vitals en Castlight Health. Deels zijn dat sites die artsen een service aanbieden van afspraken maken. Het leidt er ook toe dat sommige ziekenhuizen dan het ook maar zelf gaan doen, om er enige regie op te hebben. Zo krijg je feedback uit je klanten.

The Economist 29.7.2014; Doctor's notes - careful what you write.

Innovatief Duits bier

Duits bier is puur, goedkoop en een beetje saai, zo kopt The Economist dit weekend een van zijn artikelen. Reden hiervoor zou het Reinheitsgebot zijn. Dat bestaat in 2016 500 jaar (bereid je vast voor). In tegenstelling tot wat velen denken was het niet bedoeld als kwaliteitswetgeving voor levensmiddelen. Het idee was dat standaardisatie van de ingredienten de belastingheffing (op die ingredienten) makkelijker maakt. Pas eeuwen later begonnen de brouwers het Reinheitsgebot in te zetten als marketing tool om hun producten als authentiek en puur aan te prijzen.
Op zich mag je andere drankjes die zich niet aan das Gebot houden op de markt brengen. mits je ze geen bier noemt, maar alcoholische malt drank. Sommigen denken dat door deze situatie de innovatie in de biermarkt uitblijft, anderen stellen dat je ook met de huidige mix van ingredienten nog veel variaties zou kunnen maken. Waar de VS een craft-beer cultuur heeft ontwikkeld, ontbreekt dat in Duitsland. De consumptie van bier loopt fors terug (148 liter in 1990 nu nog 107) en wijnconsumptie stijgt, dat heeft meer status.
Enfn Stone Brewing, een van de grotere (op 9 andere na) craft-beer makers van de VS gaat nu in Berlijn een nieuwe brouwerij met restaurant beginnen. Investering 25 mln dollar. Niet alle food-innovaties komen uit Europa.

200 jaar Zeeuws-Vlaanderen

De tragedie in de Oekraine is er vermoedelijk mede schuldig aan dat het 200-jarig bestaan van Zeeuws-Vlaanderen afgelopen zondag volstrekt onderbelicht is gebleven. De tragiek van oorlog is het gebied niet vreemd: Zeeuws-Vlaanderen kwam (althans het westen ervan) niet alleen zwaar gehavend uit de Tweede Wereldoorlog (in de slag om de Schede), het gebied kwam bij Nederland omdat de Geuzen in de 80-jarige oorlog een buffer wilden tussen de Spanjaarden en de Zeven Provincien. Dat leidde tot Staats-Vlaanderen, dat 200 jaar geleden bij Zeeland werd gevoegd. Maar nog altijd zouden de inwoners zich meer Nederlander dan Zeeuw of Vlaming voelen, zo schreef de NRC woensdag. Staats/Zeeuws-Vlaanderen lijkt er vooral te zijn om disputen rond de Schelde te voeren of beslechten.

Perkpolder - de plek waar
je Zeeuws Vlaanderen
verliet - en nu verlaten

Illustratieve anecdote: toen nog veel van de correspondentie in het Koninkrijk in de 19e eeuw in het Frans ging, stuurde de gemeente Retranchement (gebouwd als vesting in de 80-jarige oorlog) een brief naar Binnenlandse Zaken in Den Haag. En kreeg als antwoord het advies om zich tot de eigen regering in Parijs te wenden.

De krant besprak Tussenland, een reis door Zeeuws-Vlaanderen van Rachel de Meijer. in het dagelijks leven NOS-binnenland redacteur en een van die geweken Zeeuwen die naar de stad gaan om te studeren en waarvoor dan geen weg terug is. De prikkel voor het boekje bleek een quote in de Lonely Planet:"Zeeuws-Vlaanderen is een onbeduidend plattelandsgebied met boerderijen en een paar chemische fabrieken". Dat doet wel heel veel onrecht aan een streek die veel moois in cultuur, historie en natuur (en aan de kust) weet te bieden, met vele goede restaurants. Niet dat de NRC dat woensdag allemaal voor het voetlicht bracht, maar ze wisten wel de eerste Nederlandse astronaut op te duiken: een Zeeuws-Vlaming (Lodewijk van den Berg) die niet meetelt als Nederlands astronaut omdat hij niet alleen elders ging studeren maar zich ook tot Amerikaan had laten naturaliseren.
Kortom, met die onbeduidendheid valt het nogal mee. En persoonlijk vind ik het een mooi gebied met weidse landschappen, mooie plekken en steden en vooral veel verhalen. Blijf er vooral weg, dan blijft het rustig.

betere bevoorrading met google trends

Elk jaar is het weer hetzelfde: ben je bezig met de pruimeverwerking, is bij de lokale retailer de geleisuiker weer utiverkocht. Moet met Google Trends toch niet zo moeilijk zijn de vraag te voorspellen:

de toekomst van de kruidenier

De (overvloedige) pruimenoogst zit er bijna op dus we hervatten langzaamaan het bloggen. Bijgaande figuur komt van The Institute of the Future en behandelt de Seeds of Disruption voor de retail (grocery).

luistertip

Sinds tijden weer een luistertip: Casey and the Pressure Group was de Nederlandse Booker T and the MGs. Cees Schrama speelde op 2800 Nederlandse popplaten, van de Golden Earrings en andere Haagse bands tot Karin Kent (die helemaal geen Karin heette maar Janneke, maar dat is een ander verhaal). Er is nu een LP uit en dat was reden voor een tribute in de NRC van vorige week. En dus vond ik op YouTube het fraaie nummer Comin' home baby, op Radio Veronica gebruikt door Tom Collins (die ook al anders heette) als tune. Aanmerkelijk swingender dan de versies van Quincy Jones en (met tekst) Mel Torme. Het origineel schijnt uit 1961 te zijn, compositie Ben Tucker, opgenomen door het mij volstrekt onbekende Dave Bailey Quintet en 6 weken later gecovered door Herbie Mann.
Enfin eind augustus is het 40 jaar geleden dat de zeezender Radio Veronica gedwongen was zijn uitzendingen te staken. Dat wordt nostalgie.

pruimentijd

Door drukke oogswerkzaamheden onder tropische omstandigheden verschijnt de blog even met een wat lagere frequentie.

een nieuwe etappe

De laatste dag van de 4daagse vandaag. Het tropische weer maakt een wandeling in de buitenlucht volgens mij geen pretje. Wie geinspireerd toch wil wandelen, kan een virtuele wandeling maken van Swolgen naar Vierlingsbeek. Over de rol van de overheid bij externalities, en dat je dan veelal het best kunt zorgen dat de prijzen zijn werk doen.
PS de nostalgische fotootjes zijn dezer dagen afkomstig uit een tractorenmuseum in Nieuw Zeeland dat ik eerder dit jaar bezocht. Blauw staat hier voor Ford (Major).

quinoa in de herhaling

Quinoa is populair geworden. Met als gevolg dat de Andes boeren nu ook Nederlandse concurrentie krijgen. De NRC bericht er vanavond over. De suggestie dat de anderhalve ha die nu bij Schiphol ligt de eerste in Nederland is, is echter niet juist. Ik blogde al eens eerder dat dit al in de Noordoostpolder is uitgeprobeerd, vermoedelijk te vroeg.

Duurzaamheid in Polen

Vorige week was ik in Warschau voor een bijeenkomst van ons project Flint, waarin we data bij boeren over duurzaamheid verzamelen. Van Wioletta Wrzaszcz kreeg ik haar proefschrift "Sustainability of agricultural holdings in Poland". Ze onderzocht vooral de samenhang tussen bedrijfsomvang en duurzaamheid, zowel economische als ecologische.
En wat blijkt? Dat economie en ecologie ook in Polen goed samengaan. De gemiddelde oppervlakte van de bijna 12.000 FADN bedrijven ligt op 35 ha. Het gemiddeld van de bedrijven met een gewenst niveau van ecologische duurzaamheid ligt op 40 ha, en voor economische duurzaamheid op 52 ha. En dus die voor een gewenste economische en ecologsche duurzaamheid op 53 ha. Beter management is goed voor inkomen en milieu zo vermoed ik, en komt tot uitdrukking in grotere bedrijven. Maar helemaal lineair is de relatie niet. Er zijn hele grote bedrijven die het milieu het meest bedreigen.

innovatie tussen maatschappij en wetenschap

Onlangs was ik bij TNO in Eindhoven en kreeg van prof.dr.ir Egbert-Jan Sol zijn Nijmeegse oratie met bovenstaande titel. Hij blijkt net als mij een Kondratieff fan, en geeft een mooi overzicht van de betrokken literatuur, zoals die van Mazzucato.
Hij voorziet niet alleen een food-printer, nu we 3D kunnen printen, maar ook een stifttand die een lab-on-a-chip is en bijhoudt wat we allemaal eten. Verbonden met bluetooth (!) en als je over je ingestelde taks heen gaat dan gaat automatisch de koekjestrommel op slot.
Zijn leerstoel is research strategy and management. Mooie intro van de oratie om met W.F. Hermans (Onder Professoren) uit te leggen wat een hoogleraar is: dat betekent dat je jaar in jaar uit de bekende weg staat te wijzen aan een publiek dat grotendeels helemaal niet zo nieuwsgierig is naar die weg. Met enige instemming wordt ook de titel van het boek van Matthieu Weggemans nog geciteerd als het om management gaat: Leiding geven aan professionals - niet doen.

bescheidenheid loont

Bescheiden leiders zijn het effectiefst - vooral als ze al een machtige positie hebben, zo meldt het blad voor alumni van de Erasmus Universiteit. Conclusie van het proefschrift van Milton Sous: "Servant leadership to the test: new perspectives and insights".
Ook in een zakelijke omgeving kunnen leiders het effect van hun acties versterken als ze op de achtergrond blijven en hun volgelingen de gelegenheid geven om zelf te handelen. Dat leidt niet alleen tot respect maar vooral ook tot meer betrokkenheid van werknemers. Bovendien ontstaat zo een opener cultuur waardoor relevante informatie de leider blijft bereiken en waar leren, eerlijk zijn en luisteren belangrijk worden gevonden.
Hoe machtiger de leider, hoe sterker het effect. De leider moet dat wel leren want de weg naar de top is niet altijd gebaat bij bescheidenheid. En bescheiden leiders onderschatten hun eigen leiderschapskwaliteiten.
Interessant onderzoek, en een mooie aanleiding om in komende vakantietijd wat bescheidener te opereren.

een nieuwe wandeling

Onlangs was ik voor een lezing in de buurt van Venlo en kreeg er positieve feedback op mijn Pieterpad-wandelingen. Tijd voor een nieuwe aflevering waarbij de veiling van Venlo aanleiding is in de veilingtheorie en marktvormen te duiken. Zie alhier.

Nederland van boven

Gisteren kreeg ik na een interessante workshop als relatiegeschenk de Bos Atlas Nederland van Boven. Gemaakt naar aanleiding van de succesvolle VPRO serie. Een fraai boek, met mooi kaartmateriaal en heldere rustige infographics. En mooie foto's.
Ik beleefde er een mooie avond aan. Niets te mekkeren dus. De enige dissonant is de twee pagina's brede foto bij de inleiding van het hoofdstuk Ons Dagelijks Brood. Waar elders, zoals in de haven, gekozen is voor high tech beelden, kozen de redacteuren hier een ongetwijfeld actuele foto uit Drenthe die toch meer de jaren 60 symboliseert: een graanveld met daarop een span paarden (!) dat twee wagens met klassieke 20 kg stropakjes voorttrekt. Twee oudere boeren die de pakken met de vork opsteken staan of zitten wat verbaasd zo niet dommig te kijken naar het vliegtuigje (de drone ?) die overkomt om de luchtfoto te nemen. Daar was ik dus niet van ondersteboven.

het Zeeuwse licht

Het geheim van het Zeeuwse of althans het Domburgse licht is ontmaskerd, zo lees ik net in de NRC. Er komen daar 4 zeestromen samen met als gevolg veel wervelingen in het water waardoor zoutkristallen de lucht in geworpen worden. In de nazomer, zo begin september als het water op zijn warmst is, kunnen die wel een halve centimeter groot zijn. De dat geeft het specifieke letterlijk schitterende licht. Zo ontdekte Loek Grootjans, een kunstenaar uit Arnemuiden van mijn leeftijd. Hij exposeert zijn vondst in de Vleeshal in Middelburg onder de titel `Storage for distorted matter: de zaak PM". Omdat Piet Mondriaan in de eerste week september 1905 in Domburg arriveerde en er het licht zag.

VORK

Ik maak even reclame voor de tweede uitgave van Vork, de opvolger van SPIL. Weer een leuk nummer, met veel aandacht voor voeding. In aansluiting op mijn blog van zaterdag: Blonk Advies ontwikkelde Optimeal, een LP zoals die ook voor samenstellen van krachtvoer bestaat, maar dan voor mensen aan de hand van 200 veel genuttigde zaken. Nog geen app die op basis van je voeding van afgelopen dagen een recept-suggestie voor vandaag doet, maar het begin is er.
Verder komt Chief Inspiration Officer Kees de Gooijer tot de suggestie om de food processing kleinschaliger te maken. Net als de 3D printer en de downscaling in energie zou dat transport verminderen en concurrentie met streekproducten makkelijker maken. En het systeem robuuster. Niet een heel nieuw idee maar wel een van de mogelijke grote toekomstige veranderingen in onze economische structuur. ICT helpt, parallel manufacturing: niet opschalen door machines te vergroten, maar er een naast te zetten. Met name als er geen mensen meer aan te pas komen kan dat (onbemande tractoren kunnen weer klein zijn).
Joost van Kasteren wil geen knuffel-stadslandbouw maar de moderne landbouw aan de stadsmens tonen. Dick Veerman wil een nieuwe Mansholt en ziet Sharon Dijksma als kandidaat. De redenering dat slechte inkomens leiden tot meer lenen en uitbreiding van productie (de negatieve aanbodelasticiteit) is daarbij gelukkig niet essentieel, want die is zelden of nooit aangetoond.

Zeer discutabel lijkt me de mening van de Wageningse Farming Systems Ecology prof. Pablo Tittonell. Interviewer Joost van Kasteren legt hem terecht het vuur aan de schenen. Tittionell wil het Westerse landbouwmodel niet naar de ontwikkelingslanden exporteren. Omdat er nog maar een paar procent van de mensen in de landbouw werkt en die boven de 50 zijn. Ofwel de mythe dat we in de toekomst boeren tekort komen.
Maar zoals Tittonell zelf aangeeft: de steden groeien wel, maar komende decennia blijven er ook veel mensen achter op het platteland. Eerder nog te veel dan te weinig wat mij betreft. Want zoals Tittonell zelf concludeert: het boerenbestaan is nu niet aantrekkelijk. Blijkbaar betaalt het dus te weinig zo denk ik als econoom. En dat doet Nederland nu juist vrij aardig: we leiden toekomstige boeren goed op, en dan willen ze ook een HBO salaris verdienen. En dat kan door schaalvergroting dankzij John Deere of Lely en de Oost-Europese of minder getalenteerde Hollandse medewerkers. Ik zie geen andere oplossing om het vak qua inkomen en werk- en denkniveau aantrekklijker te maken. Vooral exporteren dat model. Mensen moet je niet dom houden maar ontwikkelen en een bijbehorend inkomen laten verdienen.
Tittonell heeft zijn hoop gevestigd op Griekenland, Frankrijk en Portugal. Ik geep uit ergernis naar het toetsenbord toen ik het las: "in landen waar de werkloosheid hoog is, zie je nu een omgekeerde beweging van jongeren die de stad verlaten en op het platteland gaan wonenen met landbouw in hun onderhoud willen voorzien. Tegelijkertijd zijn ze actief op sociale media en internet. Als je die ontwikkeling kunt versterken met trainingen en met goedkope kredieten kan er een andere, meer duurzame landbouw ontstaan".
Tja, de crisis dwingt mensen om hun (huur)huis in de stad te verlaten en terug te keren naar het ouderlijke dorp waar ze soms nog een familiehuis hebben. Ik beschreef dat hier al eerder voor Portugal waar velen zich gedwongen zien om ondanks een goede opleiding in bv. de ICT nu groente te gaan kweken. En natuurlijk verdienen deze mensen als slachtoffer van de crisis onze steun met kredieten en opleiding. En er zullen een aantal mensen met innovaties komen die goed zijn voor de landbouw. Innovaties ontstaan als je mensen met verschillende ervaringen bij elkaar brengt. Oost-Europeanen met westerse ervaring die na de val van de muur terugkeerden zijn een bekend voorbeeld; Dichterbij: mensen met Randstad-ervaring die naar het platteland verhuizen en daar zaken in gang zetten (naar verluidt heeft Dreischor er een mooie wijngaard aan over gehouden).
Die innovatie is dan mooi meegenomen, maar ga in Portugal maar eens aan die mensen uitleggen dat het een goed idee was, die crises omdat daarmee het vak van boer weer aantrekkelijk is geworden. En we zo de vernieuwing in de landbouw regelen: omdat we in de (Wageningse ?) wetenschap niets duurzaams kunnen ontwikkelen en misschien 1 op de 1000 werkeloze maar nu boerende Portugezen wel met een geweldige vondst komt. En hoe gaan we dit model exporteren of adviseren we de Afrikaanse regerigen? De Nigeriaanse regering vertellen dat een economische crisis wel een goed idee is omdat er dan jongelui uit Lagos terug gaan naar de provincie en daar met een nieuw idee voor de yams-teelt komt gezien hun ervaringen in de shanty towns ?
Kortom, Vork is een inspirerend blad dat uitnodigt tot discussie. Neem een abonnement.

De boer en de beurs

Dank voor alle tweets en retweets. Die volgenden op de publikatie van mijn column vanochtend op BoerEnBusiness over de vraag of de boer ook naar beurs moet voor zijn financiering.
Voor wie de column zoekt, hier staat hij. De bijbehorende foto publiceerde ik gisteren hier al, dus nu maar de laatste uit de serie oorlosgsposters.

zomerfoto

Op verzoek heb ik de winterse profielfoto hiernaast vervangen door een wat zomers beeld. Ontleend aan een foto die reisgenoot R. afgelopen winter onder zomerse omstandigheden maakte (met dank) in een punkmuseum in Nieuw Zeeland. Hiernaast het volledige beeld van de punkstier en mij. Als uitzondering op de regel dat ik zelden prive-activiteiten zichtbaar maak.
Voor de helderheid, de aktetas hoort bij de punkstier. Een beeld dat op Wall Street thuis hoort als je het mij vraagt.

apps rond voedsel

Innovatie in onze omgang met voedsel vroeg gisteren de aandacht. Bij TNO in Eindhoven wisselde ik van gedachten over de 3D voedselprinter. Lijkt een raar idee maar mensen die ziek of bejaard geen vast voedsel meer aan kunnen willen wel een puree in de vorm van worteltjes om weer met een groep mensen mee te kunnen doen. En broodmachine thuis zit er al dicht bij, nu nog van onderweg met een app opstarten zodat je vers brood hebt bij thuiskomst. Dat zou ook een voordeel zijn van de foodprinter voor wie de kooktijden verder wil verlagen.
En in de ochtend was ik op Schiphol waar we voor ons project EuroDISH en meer vergaderden. Dat leverde een lijstje op van interessante apps rond voeding en bewegen, dat ik gaarne even vastleg. Sommigen meldde ik al eerder:
Burpple: om je voedselfoto's te bewaren en annoteren http://www.burpple.com/about/
Tellspec, een spectrometer om vast te stellen wat je eet http://tellspec.com/
de app Boodschapp om te zien of je vezelrijke producten koopt http://www.boodschapp.nl/
Runkeeper dat vastlegt hoeveel en hard je loopt http://runkeeper.com/ en je kunt ook je calorienboekhouding doen:

http://www.mynetdiary.com/calorie-counter-nike-integration.htm

FIstar, het future internet programma, maakte een app voor het ondersteunen van diabetis patietenten: http://fistarblog.com/2014/04/02/2302/

En Apple lijkt inmiddels aan de integratie te werken, in ieder geval rond Health in hun nieuwste iPhone: http://www.macworld.com/article/2310813/apple-unveils-healthkit-to-integrate-health-and-fitness-data-in-ios-8.html

onbemande voertuigen gespot

Deze week mocht ik spreken op Hoeve Rosa in Sevenum [bij Venlo en Grubbenvorst, daar waar eens de Floriade was). Over Big Data, het onderwerp wint aan actualiteit. De fokkerij-organisatie CRV had er voor een van zijn commissies een middag voor belegd.
Hoeve Rosa is een interessant bedrijf, ruim 100 jaar geleden uit de woeste grond (heide) ontstaan, met een keurige website, die ik graag aanbeveel. Ze hebben een prima vergaderlocatie in de oude grupstal annex hooizolder.
We maakten er een rondje over het bedrijf. Het was de eerste keer dat ik langs een bord op een landbouwbedrijf moest dat waarschuwde voor onbemande voertuigen. Een nieuw systeem van elektrische en vooral elektronische voerwagens van Lely, die volautomatisch kuilvoer en eventueel mixen laden en die uitrijden langs het voerhek. 24 uur per dag, altijd vers voer voor de dieren. Is nu op twee plaatsen uitgeleverd zo begreep ik. Met daarnaast een aantal melkrobots.
Over big data gesproken. De veehouders meenden dat de concurrentie tussen "blauw" en "rood" (codewoord voor de twee grote leveranciers, waarvan de fans blijkbaar een soort Ajax-Feijenoord gevoel hebben, zoals wij in onze jeugd bij tractoren van Cormick en Ford) nog wel voor meer innovatie en data zou zorgen.
En er is synergie met de vergaderlocatie zo begreep ik: sommige logistieke bedrijven die er vergaderen beginnen zich af te vragen waarom ze bemande vorkheftrucs hebben. Enfin we kwamen tot de conclusie dat het vak van boer gaat veranderen, maar dat hij gesteund door steeds meer data en advies wel 'in command' blijft.

De onbemande tractor uit 1960

Robots in de landbouw: niets nieuws onder de zon.Akkerbouwer Cornelis Sieling uit Goeree-Overflakkee was begin 60er jaren zijn tijd meer dan 50 jaar vooruit. Zijn robotploeg werd geen succes. Het filmpje is wel leuk. Met dank aan Niels van der Boom van BoerEnBusiness voor het opduiken hiervan in zijn column over robots.

De Milk Belt

De Bible Belt kenden we al. En de Amerikanen hebben rond Pittsburg de Rust Belt met oude industrie, een soort Wallonie. Mijn Finse collega's introduceren in het Finse Landbouw Economisch Bericht van dit jaar de Milk Belt. Met dito kaartje. Hij loopt van Ierland over Wales, Bretagne, Normandie, de lage landen, Duitsland, Denemarken en Polen tot in de Baltische staten. Met nog wat clusters in midden Zweden, midden Finland en op hogere hoogten in de Alpen. De Milk Belt heeft de vorm van een wat uitgerekte letter W met een paar stippen erboven en een eronder (p.56 van het rapport voor het kaartje).

In het kader van de afschaffing van de quota besteedden de Finse vrienden van het MTT extra aandacht aan de zuivel. Met een nuttige analyse van de totale factor productiviteit, om een of andere reden is er in dit land weinig aandacht voor die productiviteitsmaatstaf. Tussen 1995 en 2010 lag die tussen de 2,4% (Zweden en Duitsland, ondanks de Wende) en 3% in Denemarken en 3.1% in Finland zelf. De auteurs vinden dat geen wonder-groei maar mij valt het dik mee in een tijd van quotering. Blijkbaar is er toch fors bespaard op kosten en is de schaalvergroting aardig doorgevoerd. Estland lijkt ook aardig bij te trekken.

Ook interessant is een analyse van schaalgrootte binnen Finland. Het gemiddelde Finse melkveebedrijf heeft 32 koeien en een kostprijs van melk, als je alle arbeid en kapitaal inrekent, van 81 cent (2012). Bij 78 koeien is dat nog maar 74 cent en bij 139 koeien is het 68 cent per liter. Ofwel als je het gemiddelde bedrijf vier keer zo groot maakt, ligt de kostprijs een kwart lager. De schaalvergroting gaat nog wel even door. 

Het Finse LEB voorspelt dat de specialisatie tussen de regio's nog wel even doorgaat en ziet vooral een productiedaling in het Oosten van de Unie. Ook omdat de afgelopen jaren granen en koolzaad daar erg profijtelijk waren. Een argument dat nog wel eens onvermeld blijft bij mensen die alleen naar de zuivel sec en niet naar de andere opportunities kijken. 

Voor wie het Finse LEB zelf wil lezen, natuurlijk staat dat in Finland online, keurig met de versies van voorgaande jaren eronder. Zie alhier.