Gelukkig Nieuwjaar

De jaarlijkse nostalgie-index

De laatste dagen van het jaar. Het is weer tijd voor de Top2000. En dus voor de jaarlijkse nostalgie-index: we meten de behoefte aan rurale nostalgie aan de hand de notering van Wim Sonnevelds' Het Dorp in de Top2000.

Vorig jaar speculeerde ik dat die behoefte aan het afnemen was, want ondanks de TV serie Moeder, ik wil bij de revue zakte het nummer naar een all time low.
Helaas, de realistische kijk op Deurne en omgeving zet niet door. Dit jaar maakt het door Friso Wiegerma herschreven Franse bergboerenchanson een forse come back - met stip gestegen naar nummer 36.
Mogelijk dat de succesvolle musical Sonneveld de oorzaak van de hernieuwde populariteit is, al of niet cumulatief op genoemde TV serie. Maar evengoed is het de ellende in de vleesindustrie: 2013 werd opgeschrikt door paardenvlees, poepvlees, kweekvlees (de labburger) en bio-verpakkingsproblemen bij den Encebe. En Vion verkocht de kroonjuwelen. Willen we terug naar Slagerij J. van der Ven?

Slideshare

Hiernaast is een koppeling toegevoegd naar mijn Slideshare account. Alwaar ik mijn (professionele) presentaties hoop te delen. Beter laat dan nooit.

bloemen uit de wei

Vorige week publiceerde ik hier een wat uitdagende grafiek met de veebezetting per ha in Zuid-Holland, onder de kop Koe uit de Wei: er lopen nu minder koeien in de Zuidhollandse wei dan in 1950, gewoon omdat er minder zijn.

Dat leidde nog tot een mailtje van een bezoeker van de bijeenkomst waar ik dit presenteerde: de indicator geeft geen beeld van de intensivering van melkproductie en de teruglopende biodiversiteit.

Helemaal waar: in 1950 haalden we gemiddeld in Nederland (ZH zal niet veel afwijken) net geen 4000 liter per koe, nu het dubbele. Deels door dierveredeling, deels door daarmee samenhangend meer krachtvoer. Waarmee er meer mest per ha beschikbaar kwam wat misschien ook zijn invloed op de graslandsamenstelling van de veenweidegronden heeft gehad.

Wat nog niet zoveel zegt over biodiversiteit (waar de discussie overigens niet over ging bij de Partij voor de Dieren). 

Die is vermoedelijk vooral veranderd doordat er in het grasland veel veredeld is (ook in de permanente graslanden op het veen, neem ik aan). Onkruiden kunnen makkelijker worden bestreden. Daarmee is de biodiversiteit ongetwijfeld afgenomen.

Dat zou je natuurlijk het liefst direct willen meten, en niet afleiden uit veebezetting en voergift. Heeft iemand dat wel eens gedaan?

Boekenlijstjes

Tijd om boeken te lezen. De AWT nieuwsbrief gaf wat lijstjes, sommige zette ik al op Twitter. Hier de links:
Forbes maakte een lijstje van boeken over creatief leiderschap.
Tim Kastelle houdt een blog bij over de Discipline of Innovation en geeft ook een lijstje.

Wie het liever in wetenschap en technologie zoekt: de website Brainpicking zette een lijstje boeken met eerdere recensies online.

Prettige Kerstdagen / Merry Christmas

Mercosur - EU

Hoe zou het eigenlijk met de handelsbesprekingen tussen de EU en de Mercosur zijn, zo vroeg ik me onlangs nog af. Omdat het mede de toekosmt van de veehouderij bepaalt. The Economist van 14 december komt met het antwoord. Er zit na jaren stilstand weer voortgang in, met name Brazilie wil de boot niet missen in de regionale handelsdeals (zoals EU-Canada en TTIP). Argentinie heeft minder haast.
"Success would help stagnant Europe to export its way back to growth and open new markets for Mercosur's efficient farmers. Failurs would leave Europeans overpaying for food (..)", zo schrijft het blad. En het denkt dat goedkoop voedsel aan belang op de agenda gewonnen heeft om koopkracht in stand te houden, terwijl een extern argument om in de GLB kosten te snijden ook welkom zou zijn.

In het zelfde blad overigens de constatering dat er geen wetenschappelijke argumenten zijn tegen GMO-voedsel (en de suggestie dat zij die klimaatveranderings-sceptici terecht van niet-wetenschappelijk denken betichten, consequent moeten zijn) maar dat juist in China de onrust over GMO toeneemt als gevolg van voedselveiligheidsproblemen.

The Economist: Strategic patience runs out. 14.12.2013

Koe uit de wei

Eerder deze week mocht ik optreden op een bijeenkomst in de Statenzaal van de Provincie Zuid-Holland, georganiseerd door de Partij voor de Dieren en onder de erudiete leiding van Jan Terlouw. Ik liet er zien dat er minder koeien in de wei lopen dan in 1950, en heel veel minder dan in 1980. Niet in de laatste plaats door minder hectares (want Zoetermeer, Ommoord en Alphen rukten op) en door een lagere veebezetting. En inderdaad ook door meer opstallen.
(kengetal is volledig: melk- en kalfkoeien per 100 ha grasland en voedergewassen, bron: Landbouwcijfers)

Boeren non-communicatie

Ook over non-communicatie kan worden gecommuniceerd. Sterker, het is goed dat aan de orde stellen en voorstellen tot verbetering te doen. Onlangs verscheen Wat de boer niet zegt, van de hand van Johan Weerkamp en Truke Zeinstra. Het boek werd positief gesignaleerd in de NRC.

Ik geef hieronder de tekst uit de attenderingsmail die de eerste auteur me stuurde. Het boek gaat over gezinsbedrijven, maar juist in het kader van de bedrijfsovername is de term Familiebedrijf nu eens goed gebruikt.
Het boek is voor 19 euro alom verkrijgbaar.Een aanrader voor onder de boom zo lijkt me - zelfs als de bedrijfsovername nog ver weg is. Je kunt het niet vroeg genoeg bespreekbaar maken want het speelt in veel beslissingen mee.
Hier nog wat toelichtende tekst van de auteurs:

In een familiebedrijf vallen privé en bedrijf samen. In een agrarisch familiebedrijf is dat nog sterker: waar je woont, is waar je werkt. Langdurige samenwerking tussen verschillende generaties, het doorgeven van familiebezit en traditie, en een economisch gezond bedrijf voeren, dat is tegelijkertijd een uitdaging en een last. Bedrijfsovername kan niet zonder steun in de rug van familie, daarbij moeten zakelijke en familiebelangen met elkaar in evenwicht worden gebracht; gelijkheid, eerlijkheid, verdienste en behoefte strijden om voorrang. Dat evenwicht kan alleen gevonden worden als er een open, transparante relatie is en men elkaar deelgenoot maakt van verwachtingen en wensen. Maar niet iedereen heeft daarvoor de juiste woorden ter beschikking.

In Wat de boer niet zegt beschrijven Johan Weerkamp en Truke Zeinstra hoe familieleden die samen een bedrijf voeren communiceren, welke oplossingen ze daarbij hebben gevonden en welke valkuilen ze tegenkomen. De kern van het boek wordt gevormd door veertien praktijksituaties, waarin bedrijfsovername en samenwerking centraal staan.

Wat de boer niet zegt is praktisch én verdiepend voor agrarische ondernemers, partners, familie, accountants, bedrijfsadviseurs, leveranciers en ieder die bij land- en tuinbouwbedrijven op het erf of in de tuin komt. 

Agrimatie

Agrimatie.nl, een samentrekking van agri en informatie, is een nieuwe website van het LEI waarop heel veel cijfers met hun analyse zijn te vinden. Vandaag gelanceerd, dus deze keer op de blog enige reclame. Zie alhier. Ideaal voor papers, scripties en presentaties want de grafieken en hun data zijn makkelijk downloadable in je eigen verhaal. Met dank voor de bronvermelding.

Video cooperatie lezing

Hier een video van mijn lezing in Brussel over cooperaties op bij de opening van het Jaar van het Gezinsbedrijf.

AgMD magazin

Gisteravond at ik wild in de Hoekse Waard - bij de Koningshoeve. Het ging o.a. over ICT en over cooperaties en bij toeval kwam ik nog een oude bekende vakgenoot tegen. Leuk allemaal.
Voor de laatste keer (voorlopig) de polderhack en AgriMeetsDesign - omdat ik eerder deze week de link kreeg toegestuurd naar het after-party magazin dat het event heeft vastgelegd. Voor wie het nog niet gezien heeft: hier is het.

Yeah Yeah Yeah

Eerder blogde ik over de economie van de popmuziek naar aanleiding van een boek van Elijah Wald. Die stelde dat de Beatles een einde maakten aan de popmuziek. Nu is er een boek van Bob Stanley: Yeah, Yeah, Yeah die 60 jaar popmuziek bespreekt, en dan met name wat de charts heeft gehaald. Lovend besproken als een goed vervolg, juist ook over de sixties, disco, soul, philly soul etc.

Pas nu zou de popmuziek dood zijn, omdat het te makkelijk te downloaden is.
De emotie van het horen van de plaat, zaterdag naar de winkel, tapen van een vriendje of de radio, het is weg. En met het eenvoudig downloaden is dat, en daarmee de gezamenlijke soudntrack van de wereld, allemaal weg. Het lijkt me te pessimistisch, maar we zullen zien.

wijntechnologie

 Dezelfde Economist (zie de vorige blog) had in zijn Technology Quarterly ook een mooi artikel over de technologie in de wijnbouw. Leidend is -ondanks zijn tradities - Frankrijk: veel wijn, en hoge arbeidskosten, in tegenstelling tot de meeste andere landen. In de VS kun je altijd weer Mexicanen laten plukken. Bovendien hebben Franse top-wijnmakers die vernieuwen weinig kritiek te verwachten, terwijl niet-Franse wijnbouwers zich de hoon of verdachtmakingen van de Franse top-vinologen op de hals kunnen halen.

De druivenplukmachines kende ik al, maar er zijn nu ook machines of de beste wijnen alleen van de beste druiven, en niet van de beste druiventrossen, te maken. Het zou er uitzien als grote flipperkasten waar de druiven met cameras en beeldverwerkingssoftware worden gesorteerd. In 30 milliseconden bepaalt het apparaat de vorm, grootte en kleur van de druif en vergelijkt die met de eisen van de wijnmaker.

Deed me denken aan een bezoek in de jaren 90 bij een workshop van ons Pacioli netwerk aan Margaux, een beroemd chateau in de Bordeaux, toendertijd van de Agnelli (Fiat) familie. We discussieerden over nieuwe GIS software waarmee de waarde van individuele percelen ook kon worden bepaald, je wist wat je op een perceel deed en wat er aan oogst en wijn vanaf kwam. En tracing and tracking waren net in de mode, de wijnmaker wilde die data gaan meeleveren aan de consument. Dat heb ik afgeraden: je wil niet weten welke pesticiden gebruikt zijn in de teelt twintig jaar geleden voor een mooie fles uit het fameuse jaar 1989. Laat staan dat DDT gebruik in de jaren 60. Nee zo was mijn advies, dan liever een filmpje uit die tijd a la het Polygoon journaal.

Terug naar deze tijd: er is een gebied waar de Franse niet superieur zijn in wijntechnologie: doppen en sluitingen van flessen. Want kurk is verplicht in Frankrijk.

Weer mooi illustratiemateriaal dat innovaties niet uit de lucht komen vallen maar verbonden zijn met de knelpunten en mogelijkheden in het primaire proces. Interessant voor een debat over de toekomst van de leveranciers van staltechnologie in de Nederlandse veehouderij.

 

The Economist: Bacchus to the Future, 30.11.2013

 

high tech varkentje wassen



Het  Brussels Thon hotel (city) bood een jazzy live band in de bar met tussendoor mooie jaren zestig muziek. Mooie ambience om The Economist van anderhalve week geleden te lezen.
Over drones en de jacht. Want met drones kun je jagen, zonder veel geluid te maken. En in de VS mag dat (soms). Nieuwe machines vragen dus om nieuwe ethiek. Op herten en andere te bejagen wild is dit not done en veelal verboden. Daar moet de jager inspanningen leven anders is afschieten niet "eerlijk".
Maar op verwilderde zwijnen (feral pigs) die per jaar voor 1.5 miljard dollar schade veroorzaken is het, net als op coyotes en ander ongedierte, welkom. De moraal heeft nu een keer een economische inslag. The high-tech way to hog heaven, zo vat het blad zijn artikeltje samen.

de hamvraag

Ik zit een stuk te redigeren over de varkenshouderij en kan niet nalaten de uitddrukking "de hamvraag" te gebruiken. Vraag me ineens af waar die uitdrukking vandaan komt.
Het antwoord geeft Onze Taal: uit de jaren 50, geintroduceerd door de NCRV.
Mooie vraag voor een quiz.

Morozov: meer sociale innovatie gewenst

"Het heeft verstand van techniek, maar weet nauwelijks iets te zeggen over de sociale, poltieke en economische gevolgen daarvan".
Een mooie quote die we in het aanprijzen van ons onderzoek rond sociale innovatie van techniek wel in chocoladeletters kunnen zetten. Hij is van Evgeny Morozov, verbonden aan Stanford en auteur van The Net Delusion. Stond vandaag in de NRC als opening van zijn essay Het Data Delirium.
Zijn klacht: alles wordt vernauwd tot een Silicon Valley oplossing: oplossen met meer berekeningen (code) of met meer data en liefst beide.
Hij gebruikt obesitas als voorbeeld: we gaan er vanuit dat iedereen een smart phone heeft, die vastlegt hoeveel we lopen en niet lopen en die, liefst met een Google Glass bril, ons in de supermarkt informeert over goede keuzes en aan de maaltijd waarschuwt of een voor- of een nagerecht te nemen, niet beide. Want het is onze eigen schuld dat we verkeerd eten. Maar misschien zijn obese mensen wel arm, hebben twee banen, geen auto om naar de groentemarkt, en is het volstrekt rationeel om een hamburger te nemen.
Morozov citeert met instemming de Franse filosoof Gilles Deleuze (1990): "we zien natuurlijk wel dat elk soort maatschappij samengaat met een bepaald soort machine, waarbij eenvoudige mechanische machines samengaan met soevereine maatschappijen, thermo-dyanmische met discipline maatschappijen, cybernetische machines en computers met controlemaatschappijen. Maar de machines verklaren niets. We moeten de collectieve ordening analyseren waarvan de machines maar één onderdeel zijn".
Een van de oplossingen van Morozov: breng de politiek en de economie terug in de digitale discussie.

Mooi essay dus, in een weekend waarin met mij velen in Europa nog werken aan EU voorstellen omdat het Future Internet PPP nog 100 miljoen te vergeven heeft uit FP7.

Vrij verkeer tussen Oost en West

Euro Commissaris Vivian Reding presenteerde vandaag cijfers van de lidstaten waaruit blijkt dat het vrij verkeer van burgers tot weinig problemen leidt en dat we zeer verdienen aan de open grenzen.  Oost-Europa is nu voor NL de op twee na belangrijkste exportbestemming. Gelijk heeft ze.

Misschien ook aardig het perspectief van de andere kant weer te geven: vrijdag klaagde op de EU/FAO dag van de family farming een Roemeen over het vrije verkeer van kapitaal: al 10% van de Roemeense landbouwgrond is in buitenlandse handen en vanaf 1 januari aanstaande mag elke Europeaan Roemeense grond kopen. Spreker vreesde op grote schaal landgrabbing door rijke West-Europeanen waardoor armere, kleine lokale boeren van gezinsbedrijven uit de markt worden geprijsd (en hun heil als arbeider in het Westen moeten zoeken, maar dat effect sprak hij net niet uit).

Coops naar de beurs?

We krijgen Noordwesterstorm met daarna springtij, maar gelukkig in die volgorde. Verder is het rustig. Ik was in Brussel voor de presentatie van het AKIS-2 rapport. Ziet er mooi uit met Nederlandsebio-boeren en plastic grasbalen op de kaft (hebben de Vlamingen geregeld). Zodra het op de website van DG Research downloadable is, meld ik het.

Verder kwam je me misschien tegen in de Volkskrant over de voorgenomen beursgang van ForFarmers (en ook de Rabo gaat nu certificaten op de beurs verhandelbaar maken) - cooperaties worden inderdaad steeds meer een hybride met een beursgenoteerde onderneming.
Of in het Wageningen UR blad Resource waarin ik commentaar gaf bij het onderzoek dat politici in Den Haag steeds minder landbouwkennis hadden.

Op naar Sint en Piet.

investeren in smallholders

Over smallholders gesproken (zie de blog van gisteren): hier is de link naar een eerder rapport van de High level panel of experts on food security van de FAO over investeren in smallholders' agriculture. Met de landgenoten Rudy Rabbinge en Jan Douwe van der Ploeg als mede-auteurs.

Year of the Family Farm

Vrijdag openden de FAO en de EU het Jaar van het Gezinsbedrijf, 2014. Althans voor Europa, want de VN had dat al een week eerder gedaan.
De discussie was breed opgezet. Het thema Gezinsbedrijf is toch al een strijdpunt: voor veel belangenbehartigers lijkt het te gaan om kleinschaligheid, liefst zelfs de arme zelfvoorzienings boer(in); de subsistence farming. Voor anderen zoals Slowfood toch mimimaal local for local en oude rassen en traditie. Prins Charles vond dat juist zulke bedrijven belang hebben bij ICT die food-webs mogelijk maakt (geheel terecht), maar een Portugese boer was buitengewoon boos dat ook een lid van de Royal Family die veel subsidies uit het landbouwbeleid krijgt, spreektijd (per video) kreeg. Meerdere sprekers vonden dat de Europese subsidiestromen moesten worden omgebogen naar het kleinbedrijf.  Misschien moeten we er sociaal beleid van maken met het regionale bijstandsnivau als maximum-uitkering?
De Commissie stopte de uitkomsten van een on-line consultatie in de informatiemap. De belangrijkste kenmerken van het gezinsbedrijf zijn volgens de respondenten: onafhankelijke besluitvorming, direct eigendom van de boerderij en opvolging door de volgende generatie. Samen goed voor 82% van de respondenten. De antwoorden zelfvoorzienend, lokale (zelf)verkoop en kleinschaligheid scoorden ieder minder dan 10%.
Zelf hield ik het bij de lezing over besliutvorming rond de keukentafel, waarbij het voor investeringsbeslissingen uitmaakt of er een opvolger is. Ook bij 300 koeien of 10 ha glas. Verder wees ik erop dat wie gezinsbedrijven op langere termijn in stand wil houden, moet zorgen voor afvloeiing. Veel bedrijven zijn te klein en niet verder te intensiveren met biologische, huisverkoop, groententeelt of varkens en kippen. Uitbreiding van de oppervlakte is de enige oplossing. Maar dan moeten de kinderen van de buurman wel voor de stad kiezen, daar moet je niet al te rouwig om zijn. Dat brengt welvaart en daar kunnen ze andere spullen maken. Doe je dat niet, dan kiezen alle kinderen door gebrek aan inkomensmogelijkheden voor de stad en blijf je, zoals in Japan, achter met een volstrekt verouderde plattelandsbevolking. En als die dan wegvalt, dan is het gebeurd en ben je aangewezen op import of agroproductieparken rond de grote steden.
Enfin, het is nu aan de lidstaten en regio's om de discussie verder te voeren. Mooie gelegenheid om de wereld uit te leggen dat ook de grotere gezinsbedrijven recht hebben op sympathie van de burger.