compromisloos

In aanvulling op de blog van gisteren is er dan ook nog het artikel dat Hubert Smeets zaterdag in de NRC schreef: "De VS, Europa en de crisis van het compromis", waarin hij signaleert dat de meeste leiders zich verschuilen achter een nationaal electoraat dat zich bedonderd voelt door de buitenwereld. En dan aansluiting zoeken met een al maar uitdijende kiezersgroep (a la de Tea Party rond de Amerikaanse tekorten) die tabak heeft van compromissen en nu daadkracht wil zien. Waarbij het macho image voor politici belangrijker is dan de werkelijkheid. Smeets ziet het in de eurocrisis tussen neuro's en zeuro's en in de VlaamsWaalse crisis.
In de geest van het historisch materialisme ziet Smeets de verklaring in de economie: wanneer het nationaal inkomen groeit, de individuele kansen stijgen en de emancipatie op de kinderen overerft, is er in de politiek bereidheid tot compromisvorming. De koek wordt groter, het gevecht gaat om de verdeling van de groei. Iedereen wordt beter van welk compromis dan ook.
In tijden van stagnatie, gefnuikte verwachtingen en grotendeels voltooide verheffing dreigt het een zero-sum verdeling te worden. Iedereen wil dan zijn deel van de koek beschermen en een compromis is een potentieel gevaar.
Smeets ziet de belle epoque tussen 1890 en  1914 als historische analogie. Wie zo min mogelijk concessies doet en zich niet laat committeren heeft uitzicht op meer in plaats van minder macht. Dt zijn vaker de calculaties die vooraf gaan aan een revolutie. Die zijn namelijk vaak het werk van de geduldige rekenaars die wachten tot dat ene moment dat een klein zetje een groot effect heeft om de bal een bepaalde kant op te laten rollen. Type Lenin denk ik daar al snel bij.
Een sombere maar naar ik vrees juiste analyse. De crisis is nog niet voorbij, ondanks een euro-akkoord. En nu maar hopen dat de burgerij de materiele belangen die nog te verliezen zijn goed in de gaten houdt.