Grood dictee

Voor mijn deelname aan het Groot Dictee van Zevenhuizen zoek ik nog sponsors. De opbrengst gaat naar een aan te leggen Stiltetuin.
Hoe minder vouten ik maak, hoe meer het u kost. De tarieven zijn als volgt:
bij 0 – 20 fouten: € 15,00
bij 21 – 40 fouten: € 12,50
bij 41 – 60 fouten: € 10,00
bij 60 en meer fouten € 7,50
Vind je dat te risicovol, dan mag je je bijdrage ook maximeren op bv. 10 euro. Stuur een mailtje naar kjpoppe@hccnet.nl als je wil bijdragen aan het goede doel van de stiltetuin voor meer contemplatie in Zevenhuizen.

Zie verder http://www.hotelvos.nl/, ook voor wie mee wil doen.

kokosnotenplukkers gezocht, of een machine

Als er geen animo meer is om simpel, zwaar, gevaarlijk agrarisch werk te doen, dan gaat het goed met een land. De Indiase staat Kerala heeft zijn eigen aspergesteekprobleem: wie plukt de kokosnoten? De New York Times, en in navolging daarvan de Volkskrant van vrijdag, meldt dat een dagloon van $ 8 al niet meer genoeg is om de Dalit (v/h de untouchables of parias) de boom in te krijgen. Terwijl het dagloon in India zo'n $2 bedraagt.
Wat meteen het succes aangeeft van de marxistische regering in deze deelstaat, die zich sterk heeft ingespannen voor algemeen onderwijs en afbraak van het kastensysteem. Velen hebben nu een wat beter betaald baantje en de status van kokosnootplukken is laag.
Gezien de vele toepassingen van kokosnoten (vruchtvlees om te eten, olie om te bakken of voor huid- en haarverzorging, wortels als tandenborstel, bladeren voor dakbedekking) is en nu dus een probleem. Wat elders wordt opgelost door stellages of door apen te leren plukken. Dat eerste lukt niet in Kerala door het terrein, en apen mogen om godsdienstige reden niet (daar was Marx ook niet van gecharmeerd trouwens).
En dus is er een prijsvraag: verdien $ 20.000 met een goede oplossing. Hou er rekening mee dat er per dag ruim 1 kokosnoot per boom rijp is en dat 365 dagen per jaar.

L. Polgreen: de kokosnoten van Kerala blijven in de boom hangen, Volkskrant 27.11.2009

feeding the world - met GM?

Met een fraaie cover (zie foto) bood The Economist van vorige week onder de titel "how to feed the world" het nodige leesvoer tijdens mijn trip van afgelopen dagen naar Parijs.

Het cover artikel stelt dat de structurele achtergrond bij de hoge prijzen van 2007/08 niet echt opgelost zijn, zodat we binnen een paar jaar een herhaling krijgen. In het verleden duurde het meestal wat langer voor er weer een spike was, maar wie weet.

Het artikel geeft ook aan dat er laatste jaren veel mensen bijgekomen zijn die te weinig te eten hebben. Dat komt overigens niet in de laatste plaats door de recessie die in ieder geval de geldstromen uit het westen naar de thuislanden heeft doen verminderen en bv. in China weer veel mensen terug naar het platteland heeft doen terugkeren. Dat had er wel bij gemogen. Net als het feit dat veel honger voorkomt uit oorlogen en conflicten.

Ook interessant is het verhaal over Monsanto. Het bedrijf krijgt veel kritiek uit de samenleving, net als ooit Carnegie en andere magnaten die veel geld verdienen aan het begin van een nieuwe ontwikkeling. En Agent Orange heeft het bedrijf natuurlijk al een slechte startpositie gegeven in het terrein van het publieke imago. Maar er gebeuren ook veel boeiende zaken.

The Economist 21.11.2009

Nieuwe EU Commssaris

De nieuwe EU Commissaris voor Landbouw en Plattelandsontwikkeling is de Roemeen Dacian Ciolos. Eind vorig jaar schreef hij in zijn rol als Roemeens minister voor Landbouw een editorial voor het blad EuroChoices met zijn Roemeense visie op "A Competitive European Agriculture Designed for the Citizens". Lezers van het blad vinden hier de link. Hij wees erop dat Polen en Roemenie samen bijna de helft van de landbouwberoepsbevoling hebben. En dat Roemenie graag een groot GLB budget wil handhaven, want zo'n 30% van de beroepsbevolking en de helft van de bevolking woont op het platteland.
Toevallig vergaderden we als EuroChoices gisteren in Londen, maar toen was deze benoeming nog niet op Whitehall doorgedrongen.

Zwitserse hervorming als kerstgeschenk

De Eiffeltoren is al helemaal in kerstsfeer, qua illuminatie, net als de Parijse winkels. Reden voor de Zwitserse delegatie bij de OECD om ons een kerstgeschenk te doen toekomen: het Zwitserse Agrarbericht, dat qua dikte en inhoud niet onderdoet voor de grundliche Duitse en Oostenrijkse varianten.

Eerder blogde ik hier al dat de Zwitsers wat voorop lopen in hervorming van het landbouwbeleid, de melkquota zijn er net afgeschaft. De Zwitsers hebben dan ook speciaal aandacht besteedt aan 10 jaar lang hervormen: Swiss agriculture on the move.
Een mooie brochure met veel cijfermateriaal dat net als bij eerdere cases in Nieuw-Zeeland, Australie, Zweden en Canada duidelijk maakt dat de wereld niet vergaat bij forse transities. Mits je het goed doet (geleidelijk maar van begin af duidelijk over de eindsituatie) en niet ontkent dat er winnaars en verliezers zijn. Trots melden de Zwitsers dat het aantal bedrijven er minder snel daalt dan in Nederland. Daar kunnen we het dan mee doen.

Amsterdam Paris

Het eerste wat me deze week opviel in Parijs waren de posters voor Amsterdam, blijkbaar een nieuw bier. Past een stukje oude kaas bij, zo lijkt me. Enfin ik was er voor een bijeenkomst van de OECD, die over een mooi nieuw vergadergebouw beschikken, naast het oude chateau.
We spraken over rural development. Veel landen zijn op zoek naar hoe het verder moet met dit onderwerp. Er is geld voor plattelandsbeleid en er is geld voor de directe betalingen aan boeren op historische gronden, maar het ontbreekt aan een overtuigend doel waarom die gelden tot in lengte van jaren besteed zouden moeten worden.
In ieder geval -zo bleek uit de presentaties- zijn er veel argumenten om subsidies te vervangen door investeringen. En de ontwikkeling in een gebied centraal te stellen (en niet alleen die van de landbouw), en veel van de besluitvorming en medefinanciering lokaal / regionaal te organiseren.

Ik kon me niet aan de indruk onttrekken dat er ook daarmee nog een groot geloof is in het tegengaan van ontvolking. Velen konden zich niet zo vinden in een Wereldbankrapport dat aanbeveelt om niet tegen de trends in te gaan (waarover binnenkort meer). Misschien komt dat wel omdat er niemand keek naar de demografische ontwikkelingen voor de komende decennia: de bevolking in Europa krimpt. De schaalvergroting in de landbouw is nog lang niet uitgewerkt, en ook in de voedingsmiddelenindustrie wordt er nog veel gefuseerd en geconcentreerd. Velen verwachten veel van werk op het platteland uit het winnen van nieuwe energie, maar het is de vraag of dat het onderhouden van zonnepanelen, het af en toe kappen van bomen of het voeren van vergistingsinstallaties zoveel werk oplevert.
Kortom het kon in sommige delen van Europa wel eens wat leger worden tussen nu en 2040. Dat brengt nieuwe vragen mee, zoals het managen van terugloop – misschien vraagt dat wel investeringen. Allemaal vragen die blijkbaar nog ontdekt moeten worden, ook bij de OECD.

Growing within Limits

Een maand geleden blogde ik hier over de Club van Rome, een veel gelezen stukje. Vandaar dat ik je graag wijs op het boekje Growing within Limits, dat het Planbureau voor de Leefomgeving onlangs uitbracht. Het laat zien dat de werkelijkheid van afgelopen 30 jaar vrij exact overeenkomt met de voorspellingen van Limits to the Growth.
Het rapport werkt ook uit wat er nu zou kunnen en moeten gebeuren. Met een evenwichtig hoofdstuk over landbouw. En voor de economen onder ons een handig schema, overgenomen van het IPCC over de voor- en nadelen van verschillende beleidsinstrumenten zoals regulering, heffingen, quota, subsidies, convenanten etc. Van harte aanbevolen dus.

web 2.0 voor het werk en de EU Commissaris

Waarom breekt Web 2.0 op de werkplek toch maar niet door? Terwijl prive velen zich bezig houden met blogs, Hyves, Twitter, Wikipedia etc. Dat is een vraag waar wat mij betreft de nieuwe EU Commissaris ICT haar sterke krachten aan mag wijden: als ze daarmee de ICT verder kan uitrollen in Europa hebben we met Neelie Kroes misschien wel een vergelijkbare belangrijke post als landbouw in de jaren 60.
De FT van vandaag licht alvast een tipje van de sluier op. In een boekbespreking van Andrew McAfee's Enterprise 2.0 komt recensist Richard Waters met enkele aanwijzingen. Hij constateert dat e-mail in bedrijven lekker populair is (en er weinig reden is voor mensen om naar nog betere oplossingen te kijken, terwijl men). Die populariteit komt omdat e-mail niet alleen lekker makkelijk is, maar ook een favoriete tool van managers die hun mening even door willen geven zonder tegengesproken te worden. En een wat gefrustreerde ondergeschikte stuurt ook lekker mailtjes, en cc-t anderen ongevraagd in om frustraties of de schuld te delen. E-mail ondersteunt dus lekker de pathologien van de werkplek, aldus Waters.

Web 2.0 vraagt daarentegen om een omgeving die stimuleert om kennis te delen, collega's in het (half) openbaar te helpen. Een plek waar chefs luisteren naar medewerkers, waar mensen hun beste ideeen delen zonder bang te zijn afgewezen te worden of bestolen te worden van hun idee.
Vermoedelijk zijn er wel van die verlichte werkplekken, zo constateert Walters, maar de beschikbaarheid van de technologie is geen garantie dat ze erdoor gaan ontstaan. Terwijl je prive niet achter wilt blijven als je vrienden aan het bloggen of twitteren slaan.
Ik stel voor dat mevr. Kroes eens probeert de Europese democratische idealen en de web 2.0 technologie met elkaar gaat verbinden, ook op de werkplek, in Brussel en elders. Maar laten we er niet op wachten.

Richard Waters: Dreams of a techno-utopia staffed by united workers. FT 26.11.09

knoflook bubble

China kent een knoflook bubble met forse speculatie. Zo meldt de Financial Times vandaag in een groot stuk op de voorpagina. De prijzen zouden sinds maart vervijftienvoudigd zijn. Volgens de achterpagina van dezelfde kwaliteitskrant gaat het overigens om een verviervoudiging.
Oorzaak: halvering van het areaal in voorgaand jaar en (vermeende) werking tegen de mexicaanse griep. Bovendien zouden speculanten met goedkoop krediet (als middel tegen de recessie bedoeld) de dunne markt aan het beinvloeden zijn. Scholen zijn aan het hamsteren geslagen. Kortom, tulpmania.

FT: Speculators smell opportunity as China's garlic supplies dwindle. 26.11.2009

meer wetenschappers dan boeren

Er zijn in Nederland meer wetenschappers dan boeren, zo stond op een website van Wageningen UR, die dat weer had van een site getiteld Meat Trade News Daily. Het bericht dat er bijhoort bevat geen enkele toelichtende informatie, het verhaalt van een PhD onderzoek dat in Wageningen verdedigd wordt, en over virussen gaat. Zal wel een grappig bedoelde laatste stelling zijn geweest, zo vermoed ik.
Waarbij dan appels en peren vergeleken worden want Wageningen UR heeft "maar" zo'n 6000 werknemers, en die zijn niet eens allen onderzoeker. Dan zijn er dus nog wat instituten aan landbouw gerelateerd, maar het lijkt me sterk dat we het aantal boeren en tuinders in dit land halen, dat nog altijd meer dan 60.000 is.
Natuurlijk in Delft en Amsterdam zijn er ook veel wetenschappers, van arabisch tot wetenschapsfilosofie.

de mythe van de regionalisatie

Veel mensen, tot in de hoogste kringen, denken dat we weer teruggaan of zelfs terugmoeten naar de regionale voedselvoorziening van stad en ommelanden. Letterlijk hoorde ik vorige week iemand zeggen dat het vlees voor Amsterdam weer uit Waterland moet komen.
In dit denken zit het idee dat er teveel met voedsel over de wereld wordt gesleept en dat dit veel milieukosten en risico's (van ziektes tot geopolitieke) met zich meebrengt. Vroeger was dat beter geregeld, toen kwam alles uit de buurt van de stad - zo verzucht men nostalgisch.

Iemand moet het maar eens met cijfers op een rijtje zetten, maar ik vermoed dat hier sprake is van meerdere mythes:

• maar een klein deel van ons voedsel wordt echt over de aarde gesleept, de meeste melk (om eens een voorbeeld te geven) wordt regionaal, en zeker binnen in 1 continent geproduceerd en geconsumeerd. Dat we een handelsland zijn en bovenop wat veevoerstromen zitten (overigens wordt gras helemaal niet getransporteerd) en bloemen in Afrika telen, wil nog niet zeggen dat alles van wat de Duitser of de Fransman eet, over de oceanen gaat.
• de risico's moeten niet worden gebagatelliseerd, maar vooral zeetransport is betrekkelijk weinig vervuilend omdat het weinig energie per kg kost. Anders kwamen die TV's ook niet zo goedkoop uit China. En met goede regelgeving kan de vervuilende zware stookolie door wat anders worden vervangen; zoals we uit Afrika weten is een stelsel met regionale productie zonder handel bij tekorten en overschotten pas echt risicovol.
• historisch is het beeld van de stad en ommelanden als plaats van de voedselvoorziening onjuist: de ringen van Von Thunen (waarin werd beschreven welke bederfelijke en moeilijk te transporteren goederen dicht bij de stad werden geteeld en extensieve ver weg) strekten zich al in de 17e eeuw over veel honderden zo niet duizend kilometer uit. Het graan voor Amsterdam kwam helemaal niet uit Waterland, noch uit Brabant maar uit de Oostzee. Ossen liepen uit Denemarken naar Amsterdam en werden dan in Waterland nog even ge-vetweid, zodat het afgelopen vet weer op de botten kwam. Paardenmarkten in Zuidlaren en Oldenburg zijn meer dan duizend jaar oud en leverden de paarden voor steden als Amsterdam.
• voor veel producten (en niet alleen de tropische) is het model van regionale autarkie natuurlijk vreselijk kostbaar.
• en je kunt het niet alleen voor landbouwproducten doen. Als wij onze kaas niet meer naar Duitsland exporteren, hoe betalen we die Mercedessen (en Italiaanse kaasjes) dan?

Kortom: milieuproblemen en risico's moeten worden aangepakt, streekproducten uit de regio is fun en past in de beleveniseconomie. Goed voor Oud-Zuid, maar Geuzenveld gaan we er niet mee voeden.

lijstje in opbouw: jaren nul

We naderen 2010, het aftellen van het einde der jaren nul is begonnen. Er is een fraaie website die elke dag een typisch jaren nul verschijnsel beschrijft. In de onderste regionen tussen Nederhop, wikipedia en JP al twee voedseltrends: het oerbrood en Double tall decaf soy milk caramel latte macchiato met extra schuim to go.

winkelen in Nesselande

In de NRC van dit weekend pleiten de Wageningse milieu-sociologen Spaargaren en Oosterveer voor labels die de groengezinde consumenten helpen in de winkel de productieketen te dwingen meer duurzame producten te leveren. Dat naar aanleiding van een nieuw boek en de Groene Sint aktie die te hoop loopt tegen het gebrek aan duurzame chocoladeletters bij Jamin en de Hema.
De opening van een nieuwe grote AH in het nabije Nesselande was voor mij een mooie mogelijkheid dit gistermiddag even uit te proberen. Misschien omdat ik mijn weg nog moest vinden in dit nieuwe enorme consumentenparadijs, maar bij mij werkt het niet. Ik moet al bedenken wat we dit weekend en de rest van de week nodig hebben, mijn ogen worden getrokken door de bonusproducten en andere aanbiedingen, en de keuze is overweldigend. Dat wordt niet beter als er nog producten tussen staan die verschillende gradaties groen hebben - het is al lastig genoeg te kiezen tussen Bertoli en de andere olijfolies.

Labelling is prima, maar voor mij blijft het een second-best optie, nodig omdat de overheid niet bij machte is internationaal iets aan de klimaatproblematiek of andere onduurzame praktijken te doen. Ik zou liever zien dat de prijs per definitie de hele kostprijs was, inclusief de schade aan het milieu (CO2-, antibiotica-, mest-, lichtvervuiling, overbevissing, houtkap, kinderarbeid you name it). Dan hoef ik niet meer met een slecht geweten te winkelen. Kan ik vervolgens kiezen op prijs, gemak en gezondheid, zoals ik als gemiddelde consument gewend ben te doen. Wel jammer voor die hele bedrijfstak van labelmakers en -controleurs natuurlijk.

NRC: de stelling van Gert Spaargaren en Peter Oosterveer: de groene moraal is vaak simplistisch in: NRC-H 21.11.2009 --

termijncontracten uien

Nooit geweten dat termijncontracten voor uien in de Verenigde Staten verboden zijn, terwijl ze op bv. granen floreren. Gaat terug op een wetje uit 1958 toen de sterke prijsschommelingen werden geweten aan speculanten en de uienboeren uit Michigan hun congreslid Gerald Ford dit wetje er doorheen lieten lobbyen. Blijkbaar een goede leerschool, want Ford zou nog eens president worden.
Mooi intro van een goed verhaal in the Economist over de stand van zaken rond derivatives en de discussie over wetgeving om die markten te reguleren.

Economist: Over the counter, out of sight, 14.11.2009

volgend jaar nog meer kilo's

De productie per ha kan in Nederland nog best omhoog. Satelliettechnologie gaat daar bij helpen. En het gaat volgend jaar echt gebeuren.

Maar niet op de manier waarop je denkt. Dankzij de nieuwste technologie zijn wordt er volgend jaar bijna 3% minder grond in dit land geteld want sloten en bosjes tellen niet meer mee. Dat leidt dus tot hogere kg-opbrengsten per ha (een klein trendbreukje in de cijfers).

En dat zal volgens de behavorial economics inzichten leiden tot enige prijsdruk omdat de oogsten worden overschat. Maar voor de ezels in de Hedwige polder (hier op foto) verandert er niets.

overheid en co-innovatie

De column van vandaag staat op Syscope: in de laatste uitgave staat een stukje van mijn hand over Friederich List, de Duitser die het infant-industry argument bedacht om een bedrijfstak in de kinderschoenen een handje te helpen.

Trots op Zuidplas?

Het verkeer in Zuidplas zat vanochtend helemaal vast, dus er was alle tijd de verkiezingsuitslag van mijn nieuwe gemeente te bestuderen. Niet helemaal om trots op te zijn, maar vooruit maar. Waarmee we een definitief punt zetten achter mijn kortstondige burgemeesterschap en campagne voor de naam Rottebommel. En nu zorgen dat we inderdaad trots worden op de nieuwe gemeente Zuidplas in plaats van op Nederland.

Onkopieerbare slaatjes-kennis vraagt om onderzoek

We zijn beter in huzarenslaatjes dan kopieermachines, zo constateerde Roel Janssen gisteravond in de NRC column Lux. Dit naar aanleiding van de overname van Oce door het Japanse Canon en de verkoop door de Britten van Johma aan investeringsfonds Gilde (bekend van Bakker Bart en Heiploeg garnalen).
Naar de aard van de rubriek schrijft de financieel journalist en thrillerschrijver het een tikje ironisch op, maar het is de volle waarheid. Nog geen week geleden zat ik in een sessie ten kantore van consultancy Berenschot met mensen van o.a. Philips en ASML te praten over waar de overheid qua onderzoek in zou moeten blijven investeren, voor zover de overheid nog geld heeft. In onderzoek voor gezonde en duurzaam geproduceerde kant en klaar slaatjes (en andere flowers and food issues) dus - ik herhaal het nog maar eens.

En dan te bedenken dat Oce begon als de onderneming van Lodewijk van der Grinten, de apotheker die voor de heren Van den Bergh en Jurgens te Oss (de voorlopers van Unilever) een kleurstof ontwikkelde die margarine als copy van boter succesvol maakte. Later kwamen daar kleurstoffen voor de grafische industrie bij. En kopieermachines. Dat verhaal was bekend, maar dat Oce stond voor OC, Ohne Componenten, was voor mij nieuw. En ook dat Johma de onderneming was van Johan en Marie Schreur uit Losser, kampioen van de huzarensalade en wier bedrijf ooit door Heinz werd overgenomen. Welcome back.

Roel Janssen: Het huzarenstuk van de globalisering. Lux Column, NRC-Handelsblad 17-11.2009

onderzoek voor biologisch

Veel onderzoek is maar moeilijk aan een sector te koppelen: het gaat zowel over akkerbouw als melkvee, resultaten van marktonderzoek zijn zowel bruikbaar in de biologische landbouw als voor streekproducten etc. Dat geldt al helemaal als het om methodiekontwikkeling gaat. Er bestaat nu een keer geen economie voor de akkerbouw of economie voor de tuinbouw. Zelfs landbouweconomie is een verdacht vak: gedrag is in de regel universeel.
Dat neemt niet weg dat er veel onderzoek gebeurt voor en over biologische landbouw. De Tweede Kamer heeft dat zelfs ooit gequoteerd met een minimum percentage van 10% van het onderzoeksbudget. Dat heldere signaal is niet zonder gevaar: men krijgt er belang bij onderzoek toe te rekenen aan die sector, dan telt het lekker mee.
En in de tijd dat ik bij de biologische cooperatie Nautilus in de Raad van Commissarissen zat, had ik wel eens de indruk dat die quotering niet automatisch bijdroeg aan het oplossen van de grootste problemen die we toen hadden: die lagen in de markt, in logistiek en in de kennis van het goed laten functioneren van een cooperatie (en we waren niet de enige met dat probleem had ik de indruk), en dat is niet waar je als eerste aan denkt bij typisch biologisch onderzoek - dan denk je aan onkruid wieden op het ligbed.

Mooi dat mijn collega's van Wageningen UR en het Louis Bolk Instituut nu een zeer fraai boekje hebben gemaakt dat een goed inzicht geeft in het onderzoek over de biologische landbouw. Niet alleen voorbeeldig vorm gegeven maar ook een interessante inhoud. Het ligt lekker in de hand, met een zeker gewicht, dus je krijgt echt het idee dat het body heeft. Ik heb er ondanks mijn afbakeningsprobleem met plezier in zitten lezen en er het nodige van geleerd. Zorg dus dat je het te pakken krijgt.

W. Sukkel and M. Hommes (eds): Research on organic agriculture in the Netherlands, Wageningen, 2009

Atlas ZW Delta

Met enige regelmaat wordt me dezer dagen een boek bezorgd, het lijkt wel of de Sint weer in het land is. Vandaag kreeg ik de Atlas van de Zuidwestelijke Delta. Niet van de goedheiligman maar van het gelijknamige programmabureau.
Een fraai boek met intrigerend kaartmateriaal. Zoals kaartjes van het veranderende Zuidwesten van 4500 BC tot 2009 AD. Maar ook van grondgebruik, en inkomens (arm Zeeuws-Vlaanderen en Noord Beveland - dat was ooit anders).
Naast de kaarten ook mooie fotos. Van de vliedbergen op Walcheren tot de klapbanke (of klapkot) van Bath. De Vlamingen en Zeeuwen weten wat klappen is. En het land van Saeftinge met de bomen van de Hedwige, net wat mooier en minder mistig dan op mijn foto hierboven.
Het gebied gaat opnieuw veranderen is de impliciete boodschap, maar hoe blijft nog wat in de nevelen gehuld. In een bijlage zijn nog eens 47 kaartjes van veranderplannen gegeven plus nog 17 plannen zonder kaartje. En dan staan de lokale als Waterdunen er nog niet bij. Toegegeven, de ene gaat over het basisnet gevaarlijke stoffen en de ander over het contourenbeleid levend landschap in Zuid-Holland zuid, maar het totaal maakt toch wat moedeloos.
Het lijkt me een Hercules-taak voor het projectbureau om dat allemaal af te stemmen. Maar als het niet gebeurt, of zonder vele visie gebeurt, dan gaat deze blauw-groene delta de Randstad achterna: leuk concept, TGV voor veel geld onder grond, maar verder behoorlijk vol gebouwd, en zwarte pieten heeft achteraf geen zin meer.

Atlas voor de Zuidwestelijke Delta. Programmabureau Zuidwestelijke Delta, 2009

productiviteitsverhoging mogelijk

De opbrengsten per ha moeten nog fors omhoog om de wereld te voeden. Dat lijkt ook best mogelijk. The Economist had vorige week een verhaal over sateliet-technologie en landbouw, maar ook een interessant bericht over nano-technologie. Er bestaan inmiddels zgn. carbon nanotubes, kleine cilindertjes met koolstof, die o.a. in de electronica zinvol lijken. Maar er bestaat ook een angst dat die nanotubes cellen van planten, dieren en mensen kunnen beschadigen.
Dat blijkt het geval te zijn en onderzoekers van de Universiteit van Arkansas hebben dat meteen maar omgezet in een nuttige toepassing. Door ze bij zaden te stoppen, vergemakkelijken ze het ontkiemen ervan. Evolutionair hebben kiemzaden een soort coating omdat de omstandigheden goed moeten zijn om tot ontkieming over te gaan. In de landbouw wordt er voor gezorgd dat die omstandigheden goed zijn, en is de bescherming dus te sterk. Planten met toegevoegde carbon nanotubes ontkiemen en groeien aanmerkelijk beter.

geen afnemende meeropbrengsten
Het is een voorbeeld van wat prof. Rudy Rabbinge eerder deze week in Den Haag nog eens doceerde: de wet van de afnemende meeropbrengst geldt niet als je alle inputs verhoogt en een andere productiewijze kiest: door zo'n uitvinding ontwikkel je niet langs de frontier-curve maar verleg je hem.
Hij wees er ook op dat permanent grasland uiteindelijk CO2 beter vastlegt dan de meeste bomen, het voert CO2 dieper de grond in. Wil men daar in Kopenhagen even aan denken?

The Economist: Seeding the seeds, 7.11.2009

Van MilCH in ZuriCH, CH

Tijdens een turbulente terugvlucht uit het Zwitserse Zurich, bedacht ik me dat een kleine blog op zijn plaats zou zijn. Ik was twee dagen in Zurich om het EAAE congres van 2011 voor te helpen bereiden. Reserveer alvast de datum, de laatste dagen van augustus.
Zurich, zo wil het verhaal, is groot geworden van ETH, de hogeschool die het kreeg als troostprijs toen Bern tot hoofdstad werd gekozen. Inmiddels in Zurich met ruim 1 miljoen mensen in en om de stad het centrum van het land. Mooie stad en we zullen congresseren bij datzelfde ETH.
Zwitserland is er trots op dat het ten opzichte van de EU vaak voorop loopt in landbouwbeleid, het is onze experimenteerruimte. Begin dit jaar zijn de melkquota afgeschaft, en nu zien de collega's veel verschillende strategien van boeren en cooperaties. En dus enige verwarring over wat slim is. Daar horen we in 2011 meer van - op tijd voor de afschaffing in de EU.
De stations hingen vol met posters van Aldi die inspelen op de trend naar producten uit de eigen regio: Zwitsers landschap met de boodschap MilCH aus der Schweiz. Leuk gevonden. Een eerdere actie met kalfsvlees oogste overigens kritiek omdat die beestjes helemaal niet in dat lanschap lopen.
Enfin, om met een knipoog naar de het Zwitsere wapen een andere reclame te citeren: ontdek de + in Zwitserland. Nu of in 2011.

vrijdag de 13e

Ik vroeg me al af wat er op vrijdag de 13e mis ging: welnu een link. Onderstaand bericht over de Eurostat website met marge cijfers bevatte een verkeerde link. Excuses. Kijk eens of deze wel goed is.

monitor de marge

De discussie over de marges in de keten is voor Eurostat aanleiding om de beschikbare data in een market monitoring tool beschikbaar te maken. Hierbij de link.

6 boeren per dag met pensioen

Het CBS meldt dat het aantal boeren met 6 per dag afneemt. Op Foodlog wordt opgemerkt dat het aantal boeren dat in de Hedwige het veld moet ruimen even groot is, het aantal van 1 dag. Ik heb me maar eens in de discussie gemengd met de vraag waarom het CBS ook niet meldt dat er dagelijks 6 leraren met pensioen gaan. Kortom, what's the news?

Graan voor vleesch

De column van vandaag staat op Ziezo.biz, daar kun je discussieren over de zin van een 'de vleesetende vervuiler betaalt' belasting

Lijstje: wereldpolitiek in de 21e eeuw II

Als follow up van de blog van gisteren hier George Friedman’s scenario voor de wereldpolitiek in deze eeuw:

• 2010s: China defragmenteert: de kustprovincies werken deels onder Japanse (en westerse) regie, de inlandse provincies profiteren daar te weinig van, Beijng houdt het niet bij elkaar.
• 2020s: Tevens de Tweede Koude Oorlog tussen Rusland en Oost-Europa (Polen met Amerikaanse backing) met incidenten rond de Baltische staten en hun Russische minderheden, waarbij ook de EU aan kracht verliest Japan, Turkije en Polen worden nieuwe regionale machten, vooralsnog met Amerikaanse backing. Rusland verlies ook deze koude oorlog en defragmenteert. We annexeren St Petersburg, Karelie, Moldavie, voor de rust en de arbeidskrachten. Balkan blijft een historische chaos.
• 2030s: VS in crisis, de presidentsverkiezingen van 2028 of 2032 worden een keerpunt vergelijkbaar met die van 1828 (Andrew Jackson verslaat de founding generation met de mid west settler’s belangen; Abraham Lincoln, geboren in een log cabin is een mooi voorbeeld van presidenten die nu aan de macht komen), van 1876 (Rutherford Haynes verslaat de subsistance farming settler generartion met de belangen van de exporterende rijkere boeren en bevordert industrialisatie), 1932 (FDR bevordert belangen industriëlen en consumenten voor verhoogde consumptie), 1980 (Reagan wint op basis van de belangen van de suburbs met de supply side economy ten koste van de binnenstedelijke blauwe boorden). Rond 2030 zijn we opnieuw 50 jaar verder. De vergrijzing heeft dan toegeslagen en de VS en EU hebben een geweldig tekort aan arbeidskrachten, maar mogelijk ook bv. China. Er gaat een concurrentie om immigranten ontstaan, waar ze nu nog buiten de deur gehouden worden. Velen (waaronder ouderen) gaan vragen om immigranten die hun kunnen verzorgen. Friedman noemt het niet, maar volgens de Kondratieff cyclus zou tegen die tijd ook de ICT en bijbehorende arbeidstijdproductiviteitsontwikkeling uitgewerkt moeten zijn. Een fascinerend ondersteunend argument. De immigranten zullen in de VS veramerikanseren, op 1 groep na: de Mexicanen. Dat zullen we later in de 21e eeuw weten.
• 2040s: Als in de jaren 90 groei van de economie, nu door genetische / biotechnologische kennis, mede op basis van de militaire R&D in de 2e koude oorlog (alweer in lijn met Kondratieff). Opmaat tot oorlog. Toenemende spanningen tussen VS en Japan (regionale zeemacht dat grondstoffen uit Siberie wil verzekeren) en Turkije. In dat kader blijvende inmenging VS in Oost Europa dat verhoudingen binnen EU onder druk zet omdat Frankrijk en Duitsland wegkwijnen. VS probeert met technologische steun, verdeel en heers en ondersteuning van minderheden de macht van de 3 regionale grootmachten te beperken. Turkije en Japan vormen een alliantie onder deze druk. En VS beheerst de ruimte, vanwaar uit de volgende oorlog wordt gevoerd en waar ook energie wordt gewonnen.
• 2050s: wereldoorlog III. Niet meer een mondiale en totale oorlog (de succeskans of een bom of kogel in WO II was nogal laag), maar een precisie-oorlog op basis van ICT met specifieke rol voor hypersonische vliegtuigen. De eerste slag is voor de Coalitie Japan-Turkije. Uiteindelijk wint toch de VS maar er komt nog een Duits-Turkse grondoorlog tegen Polen aan te pas die 50.000 mensen het leven kost. (hoe de EU aan zijn einde komt blijft vaag bij Friedman.
• 2060s: een gouden decade. De oorlog heeft een nieuw energie-systeem opgeleverd, zonne-satelliet energie met micro-wave golven. Net als de interstate highways in the 1950s en internet in de 1990s verandert dat de wereld. De voortgang met genetics leidt tot forse discussies tussen de traditionele (gezins)opvattingen en moderne, a la de 1960s.
• 2070s: Califonrie, Arizona, Texas zijn door mexicaanse immigranten bevolkt, de VS is tweetalig geworden. Mexico zelf is tot een regionale macht uitgegroeid. Robot-technologie op zonne-energie begint werkeloosheid op te roepen, nog versterkt door genetisch onderzoek waardoor we langer leven en werken. Met name in de VS maakt dat de nu 50 jaar lopende immigratie-politiek onhoudbaar en onder de laaggeschoolde Mexicanen in de borderzone ontstaat veel werkeloosheid en onrust.
• 2080s en 2090s: VS gaat over tot het terugsturen van mexicaanse werkelozen en dat 2ordt door Mexico opgevat als etnische zuiveringen. Amerikaanse leger is niet erg goed in omgaan met dit soort processen. De afloop blijft in het midden bij Friedman, de vraag voor de 22ste eeuw wordt: wat is de hoofdstad van Noord Amerika: Washington of Mexico City.
  
  Friedman ziet in zijn boek in ieder geval kans om deze op het eerste gezicht soms onwaarschijnlijke scenario’s te onderbouwen. Fascinerend betoog. Met opvallend weinig aandacht voor uitputtende grondstoffen, klimaatsverandering en waterproblemen.
  In zijn epiloog doet de auteur dat af met een quote van Karl Marx: “Mankind does not pose problems for itsel for which it does not already have a solution”. In dit geval is dat het einde van de bevolkingsexplosie en de introductie van ruimtezonne-energie. Minder vreemd dan het lijkt want sinds 2007 werkt de VS aan SBSP: Space Based Solar Power.
  
  George Friedman: The next 100 years. Doubleday books

Lijstje: wereldpolitiek in de 21e eeuw I

Wie denkt dat de economische crisis het einde van de macht van de Verenigde Staten betekent, en dat de toekomst aan China is, leze het boek “The next 100 years” van de strateeg George Friedman. Deze voorspelling van de 21e eeuw als de Amerikaanse eeuw bevat een aantal speculaties die nu onwaarschijnlijk lijken, maar dat was de 20e eeuw ook:

• 1900: in Londen lijkt het alsof Europa de wereld regeert en oorlog ondenkbaar is omdat de financiele markten dat niet zouden tolereren
• 1920: Europa heeft de Grote Oorlog achter de rug, de Oostenrijk-Hongaarse, Russische, Duitse en Ottomaanse rijken bestaan niet meer. Duitsland voorgoed verslagen
  1940: in Berlijn lijkt het alsof Duitsland heel Europa beheerst, misschien niet voor duizend jaar maar dan toch nog geruime tijd
  1960: Duitsland verslagen, Europa is opgedeeld en de koude oorlog tussen de VS en de Soviet Unie is in volle gang
  1980: de VS is verslagen door Noord-Vietnam, heeft de toegang tot de Iraanse olie verloren en vormt een pact met China tegen de USSR.
  2000: de Soviet Unie bestaat niet meer, China is alleen nog in naam communistisch en de wereld ligt er op een paar regionale stammenstrijden na (Kosovo) vredig bij. Tot in september 2001 …..
  

Friedman maakt aannemelijk dat dit lijstje in deze eeuw dus gewoon wordt voortgezet en deels voorspelbaar is, want het gedrag van mensen verandert niet. Het boek bevat ook een mooie analyse waarom in deze eeuw er veel slag geleverd wordt tussen traditionele en moderne (gezins)opvattingen. Een kooptip dus. Morgen het lijstje voor deze eeuw.

Over de Muur

Ter gelegenheid van de 20ste verjaardag van de val van de Muur hierbij een fotootje van een van meest indrukwekkende monumenten die ik ooit bezocht. In Berlijn, mogelijk gemaakt door het ruimen van de Muur.

De media besteedden al genoeg aandacht aan de dag dat de geschiedenis tot een einde kwam, met ostalgie naar het (Trabant) design van de DDR en herinneringen aan de Deutsche Doping Republiek in de sport.

Landbouweconomen stonden al eerder stil bij de effecten van de Osterweiterung, dus ik volsta met de recycling van een oudere blog. En voor wie er een muziekje bij wil: het Klein Orkest maakt gevoelig het punt dat liberale democratie en kapitalisme dan misschien superieur zijn, maar je soms ook wel eens in het oosten wil zijn.

bloembollen nu

Wie komend voorjaar het beeld hier links in de tuin wil hebben, moet nu met bloembollen aan de slag. Doe het voor de sector, want die heeft het niet best. Deels door de economische crisis en de valuta, maar ook door een autonome trend, zo vertelde me pas een insider.
In deze drukke tijd moet de tuin niet teveel tijd kosten, dus een zgn. Aziatische tuin met veel gele kiezelsteentjes en een enkele bamboe is helemaal vet. De trend van de onderhoudsarme tuin werd jaren geleden al voorspeld, o.a. in een LEI rapport, met de suggestie daarin passende alternatieve producten te ontwikkelen. Zo hier en daar is dat wel gebeurd en kunnen we nu in het voorjaar een bakje bloeiende blauwe druifjes kopen. Maar daar moet duidelijk nog een schepje boven op.

bedrijfsgrootte en kavelgrootte

De Natuurbalans 2009 besteedt natuurlijk veel aandacht aan het landelijk gebied. Dat is grofweg het deel van Nederland ten Noorden van de triple A grens Alkmaar - Amersfoort - Arnhem zo blijkt uit een kaartje (figuur 6.1) van het boekje. En nog een paar cirkels bij de 3 G's: Goes in het Zuidwesten, rond Gorinchem (Betuwe en Waarden) en rond Gennep (Noord Limburg en Oost Peel).

De Natuurbalans laat zien hoe het aantal grote bedrijven (meer dan 100 nge) al jaren alleen nog maar relatief in aantal stijgt, maar in absolute termen zo rond de 25.000 blijft steken. En het laat in figuur 6.7 zien hoe de gemiddelde bedrijfsgrootte in ha sterk stijgt (van 15 ha in 1980 naar bijna 30 ha nu), maar de gemiddelde kavelgrootte over die hele periode zo ongeveer constant is op 6 a 7 ha.

Het ondersteunt mijn geliefde stelling dat schaalvergroting en landschapskwaliteit vrij weinig met elkaar te maken hebben, zeker als je grotere stallen en schuren goed inpast in het landschap. Ofwel dat er een mythe is dat schaalvergroting van bedrijven automatisch ruilverkaveling en landschapsaantasting is.

Toegegeven dat is een beetje een klei- en veengronden opvatting. Op de zandgronden zie je dat kavels eigenlijk heel groot zijn (kavels definieer ik als omringd met sloten of houtwallen) maar wel bezaaid zijn met veel percelen (die slechts door een prikkeldraadje zijn gescheiden of op het zicht met twee sjalonstokken waarbij links van de virtuele lijn gras staat en rechts snijmais). En percelen worden wel makkelijk samengevoegd.

Daar komt nog bij dat solitaire bomen in zo'n landschap nog wel eens willen verdwijnen en worden vervangen door exemplaren langs wegen en waterlopen. Op het oog wordt het daar wat minder kleinschalig van. En dat is jammer voor fietsers en wandelaars (en misschien ook natuur, dat weet ik niet). Voor liefhebbers als mijzelf die van de grote ruimte van de klei en het veen houden, gaat er weinig verloren.

Voor meer van dit soort inzichten, lees de Natuurbalans 2009 van het Planbureau voor de Leefomgeving.

vleesdialoog in de UK

De discussie over vlees en klimaat was tot nu toe wel een erg Nederlandse discussie. En leek daarmee wel weer erg op Nederland gidsland en een verkapte discussie over de intensieve veehouderij onder het codewoord eiwitdialoog.
Gisteren was ik in Brussel en daar maakte een top-ambtenaar van DG-Agri me attent op het feit dat Lord Stern (een guru in de klimaatwereld) in de Times dit onderwerp heeft aangesneden. De lord heeft later gezegd misquoted te zijn en mijn gesprekspartner vond dat het landbouwbeleid nu al wel genoeg gedaan had door het houden van schapen en vleesvee in bv. de UK fors terug te dringen door de decoupling, terwijl het grasland of de herbebossing als carbon sink fungeert.
Maar het debat lijkt dus niet meer uniek Nederlands. De Times kan het niet laten er ook een artikeltje bij te zetten over het vegetarisme uit 1851. Een tijdelijke hype of een voorbode.....

Water en CO2

Een paar leestips over landbouw en milieu: The Economist van 24 oktober stond vol met artikelen over dit onderwerp. Een groot verhaal over de waterproblemen in Californië waar boeren, stedelingen en milieugroep elkaar in de greep houden rond weinig duurzaam watergebruik. En waar een politicus vindt dat bepaalde bedreigde vissoorten thuis horen in het rijk van de dinosaurussen.

Boeren in de States lobbyen sterk tegen een klimaatovereenkomst: het zou diesel en kunstmest te duur maken, en daarmee het level playing field zouden aantasten (was diesel al niet erg goedkoop in de VS?), En omdat er veel landbouwstaten zijn, en alle staten 2 senatoren leveren, is invloed verzekerd. Er zijn al tegemoetkomingen voor lokale energie-cooperaties en de belofte dat de landbouw door de USDA gereguleerd zal worden in plaats van door de Environmental Protection Agency. Dat maakt blijkbaar wat uit.

Tot slot meldt het blad nog wat recente literatuur: een VN rapport dat afrekent met de duurzaamheid van biobrandstoffen: alleen die suikerriet in Brazilie kan de test doorstaan. En twee papers uit Science. Jerry Melillo c.s. rekenden uit wat de effecten zijn van een efficiente vorm van biobrandstoffen: grassen in Afrika. Dat blijft de eerste 40 jaar per saldo CO2 uitstoten in plaats van vastleggen, vooral door het in cultuur brengen van de gronden en het toedienen van kunstmest. Tim Searchinger cs. analyseerde Kyoto en stelt vast dat het biobrandstoffen bevoordeelt omdat de uitstoot door het in cultuur brengen (en dus o.a. kappen van bos) niet meegeteld wordt. Perverse prikkels zijn al weer ingebakken, zo constateert The Economist. Misschien is het idee om de vaste bijmengverplichting variabel te maken zo gek nog niet ……..

Lijstje: Mythes in de ESB

ESB, voorheen Economisch Statistische Berichten, bracht ter gelegenheid van Wereldvoedseldag (16 oktober) een special uit: Boer zoekt toekomst. Een zeer lezenswaardig dossier. De column in dit nummer werd geschreven door prof. Gerrit Meester, die 5 mythen aangaande de landbouw benoemt:

• De landbouw verdwijnt uit Nederland / Europa als de bescherming door de overheid afbreekt
• Door de vaste productiefactoren past de landbouw zich maar langzaam aan aan veranderingen in vraag en aanbod
• Kleine bedrijven en extensief beheer zijn beter voor het milieu dan grote, intensieve bedrijven
• Het landbouwbeleid zorgt er voor dat de consument duur uit is
• Dieren zijn slechter in het maken van eiwit dan planten

Lees de ESB om te zien waarom ze niet waar zijn – wat de laatste betreft: dieren zijn inefficiënt omdat ze ook onderhoudsenergie nodig hebben. Als de column meer ruimte had gehad, had er nog een zesde mythe bij gekund, zo blijkt uit een artikel van Eveline van Leeuwen (VU):

• Landbouw is de belangrijkste sector voor het behoud van inkomen en werkgelegenheid op het platteland

Wie werk en inkomen op het platteland wil beïnvloeden kan dat beter de detailhandel bevorderen of de publieke sector uitbreiden. Die zetten veel vaker mensen uit de regio aan het werk.

G. Meester: Mythen rond landbouw
E. van Leeuwen: Landbouw en de lokale Nederlandse economie
Beide in: ESB Dossier Boer zoekt toekomst, oktober 2009.

de bio-industrie is het land uit.

Dat we dat nog mogen meemaken: de bio-industrie verdwijnt uit Nederland. Geen wensdromen van mijn kant, maar een constatering van Wakker Dier, Varkens-in-Nood, Bont voor Dieren en vele andere groepen die het niet zo op de varkens- en kippenhouderij hebben voorzien.
Je begrijpt dat hier een addertje onder het gras zit: het gaat alleen om woordgebruik. Vijftig jaar geleden noemden we deze bedrijfstak de Veredelingslandbouw, omdat ze deed wat aanbevolen werd in het proefschrift dat ik hier gisteren besprak: waardeloze bijproducten opwerken tot wat eetbaars.
Dat edele doel leidde ook tot minder gewenste praktijken, en de actiegroepen die dat -terecht- aan de kaak stelden voerden de term Bio-industrie in. Boeren reageerden door een forse campagne te voeren om de termen mestvarkens en mestvee uit het Nederlands (maar niet uit het Vlaams) te verbannen. In de jaren tachtig kregen we bij de werkgroep die het meitellingsformulier maakte het dringende verzoek ons taalgebruik even aan te passen. Vleesvarkens en vleesvee waren de gewenste termen, mesten kwam weliswaar overeen met dik voeren, maar deed het publiek teveel aan het mestprobleem denken.
En nu is geconstateerd dat het publiek de biologische landbouw niet meer kan onderscheiden van de bio-industrie. Dat is natuurlijk niet de bedoeling, ook al is de omvang van sommige biologische bedrijven vele malen groter is dan de onschuldige klant zich beseft.
Hoewel ook deze week weer een NRC journalist het niet kon laten over organische landbouw te schrijven, is het invoeren van de Engelse term organic als hip etiket in de winkel blijkbaar mislukt of nog niet ver genoeg.
En dus rest maar een ding voor de aktiegroepen: bio-industrie vervangen door vee-industrie. Geen vlees-industrie want dat is weer wat anders. Verbetert mogelijk de verstandhoudingen met de sector ook enigzins. Tip voor boeren die borden over de Groene Leugen op hun land hebben gezet: je doet er goed aan de term bio-industrie te blijven gebruiken, dat strooit lekker verwarring. Desnoods als geuzennaam.
Zo blijkt maar weer: taal is zelden onschuldig.

Meer vlees

Vlees blijft de gemoederen bezighouden. Gisteren, op weg van de oude zeesluis van Zwartenhoek (foto, zie de blog van gisteren) naar huis hoorde ik op BNR dat de Deense regering serieus een vet-taks gaat instellen. Dat mag voor de vaste lezers van deze blog geen nieuws zijn, een rapport dat daartoe aanzette meldde ik hier al in mei 2008.

Ook bij een lunchlezing op LNV spraken we vandaag over vlees. Emiel Elfering (RuG, nu CLM) kwam zijn proefschrift toelichten. Dat heeft indertijd de pers gehaald omdat hij uitrekende dat we na de BSE crisis de 10% van het veevoer dat uit slachtafval bestond, in paniek vervangen hebben door 10 miljoen ha soja. En dat alles omdat de temperatuurmeters in het VK te laag stonden afgesteld bij de verwerking van het slachtafval tot veevoer (het zgn. renderen). Overigens wordt er weer op gestudeerd dit terug te draaien. Maar dat terzijde.

Elfering legde uit dat zijn aanbeveling om het eten van vlees te minderen niet afhankelijk is van het feit of je de vervuiling aan zuivel of aan vlees toerekent, een vraag die ik hier vorige week opriep.

Verder had hij een sterk punt door er op te wijzen dat de marginale hoeveelheid vlees (zeg de laatst verkochte 10%) niet op basis van bijproducten uit de voedingsmiddelenindustrie of op basis van niet-alternatief aanwendbaar gras, maar op basis van soja of granen wordt geproduceerd. Het bleek zelfs netjes uitgerekend: 70% van ons krachtvoer bestaat uit bijproducten, van de bijproducten gaat 2/3e in veevoer. Als je alleen de bijproducten uit de levensmiddelenindustrie voor de nederlandse consumptie neemt, en je voert dat aan varkens, dan zou iedereen nog gewoon 135 gram varkensvlees per dag kunnen eten, en dat wijkt weinig af van het FAO dieet advies. Zoals CLM op zijn site stelt: helemaal vegetarier worden is geen bijdrage aan het wereldvoedselprobleem of het klimaatprobleem. Een beetje minder vlees wel.

Blijft nog de vraag of deze planningsaanpak ook de uitkomst is als je een carbon-taks op dierhouderij zou zetten: maken mensen als ze de keuze krijgen tussen duurder vlees of duurdere benzine, dezelfde keuze als de plannende computer? En loopt dat dan gelijk op met de gezondheidsresultaten die Denemarken beoogt, of zijn er toch verschillende soorten vlees?

Emiel Elferink: Meat, milk and eggs; Analysis of animal food environmental relations, RuG. 2009

Ramptoerisme in de Hedwige

Hiernaast een fotootje uit de Hertogin Hedwige polder. We brachten een weekend door in een mooie oude boerderij in Westdorpe (dat is in het westen van Oost Zeeuws-Vlaanderen). Naast een bezoek aan het nabije Gent ook reden om eens even in Hulst en omstreken naar de omstreden Hedwige te gaan kijken. Een mooie polder, zoals zo vele in die streek. Ook in deze tijd van het jaar met de al kale populieren, andere bosjes met herfstloof en boeren die bieten rooien. Hoewel er ook een paar lelijke plekken te vinden zijn aan deze rafelrand van Nederland en de polder niet mooier is dan al die andere in de buurt. Ook het Verdronken land van Saeftinge lag er mooi bij. Moeilijk voor te stellen dat het Verdronken land van Hedwige er straks ook zo uit zal zien.
Er wordt trouwens meer natuur gemaakt in Zeeuws-Vlaanderen. We bekeken de uit 1789 stammende zeesluis van Zwartenhoek. Nu fraai gerestaureerd, zij het met Chinese natuursteen in plaats van de onbetaalbaar geworden Belgische – waar niets op tegen is want menigeen doet dat op eigen terras ook zo. Vanaf de sluis is er zicht op de nieuwe tuinbouwkassen, waar het overigens volgens onze gastvrouwe in deze crisis en gezien de forse afstand tussen Westdorpe en het Westland nog geen storm loopt.
Langs de kreek die bij de sluis de plaats van de zee heeft ingenomen wordt natuur ontwikkeld - niet ter compensatie van de verdieping van de Westerschelde, maar ter compensatie van de verglazing van de polders bij Terneuzen.
In dit geval zonder protestborden. Minder hypocriet dan het misschien lijkt. Ik raak er steeds meer van overtuigd dat het probleem niet de natuurontwikkeling zelf is, maar het feit dat de lokale bevolking niet in kan zien hoe je er geld mee kunt verdienen. En geld verdienen is toch al lastig in het leeglopende Zeeuws-Vlaanderen. Afgezien dan van de markt voor mooie oude boerderijtjes om een weekendje weg te zijn.

einde melkquota in zicht

De column van vandaag staat op Ziezo.biz: over de handel in melkquotum