more research is needed

De hoge voedselprijzen hebben velen tot het inzicht gebracht dat er afgelopen jaren te weinig is geinvesteerd in kennis met als gevolg een lage technische ontwikkeling. Ook de organisatie van onderzoek speelt daar nog een rol bij. Er is afgelopen decennia ook veel geprivatiseerd en sommige technieken maken eigendom van onderzoeksresultaten mogelijk. Wat weer een discussie op gang brengt hoe je onderzoek nu zo efficient mogelijk organiseert. Een dezer dagen verschijnt er een boekje van mijn hand over de economische evaluatie van onderzoekssystemen, of beter: we hebben een paper van vorig jaar omgezet in een boekje over de Nederlandse ervaring.

Te laat om daarin mee te nemen kreeg ik nu een boek in handen uit kringen van de Wereldbank dat ervaringen uit de hele wereld heeft gebundeld en waarin Kees van der Meer verslag doet van de ervaringen met publiek-private samenwerking in Nederland. Mijn inzichten zijn door het boek niet echt veranderd maar wie zich in dit onderwerp wil verdiepen, leze:

D. Byerlee and R.G. Echeverria: Agricultural Research Policy in an Era of Privatization, CABI, Wallingford, 2002.

Kees van der Meer: Public-Private Cooperation in Agricultural Research: examples from the Netherlands in: Byerlee and Echeverria, 2002

heavy mental

Hebben economen ook hersenen nodig, zo vroeg The Economist zich afgelopen zaterdag af. De economen zelf wel, zo mag ik aannemen, maar het gaat hier om de vraag of je om bv. consumenten te begrijpen genoeg hebt aan wat ze doen ('revealed preference') of dat je ook moet weten hoe ze tot die beslissing komen. Vanuit de sociologische kant keken we al naar wat mensen zeggen ('stated preference') wat dan vervolgens tot de conclusie leidt dat mensen wel zeggen dat ze A doen of willen doen (biologisch kopen), maar toch B echt doen (de kiloknaller in boodschappenkar).

En we hadden al de behavorial economen (in het nederlands vaak gedragseconomen genoemd, maar dat is verwarrend want de klassieke economen gaan ook over gedrag), die vanuit de psychologie werken. Voor wie dat te soft vindt is er nu dus de neuroscience die vanuit de harde biologie werkt.

Je legt mensen onder een MRI scan en laat ze ergens over beslissen, dan zie je welke delen van de hersenen werken - dat soort werk. Het brengt het ideaal van die ene geintegreerde gedragswetenschap via een hersengebaseerd beslissingsmodel dichterbij. Daar geloof ik wel in, net als in het feit dat veel zaken 'hard wired' zijn uit de fysieke biologie of de evolutiebiologie. Maar vooralsnog hebben die MRI scans bar weinig opgeleverd als ik het verhaal zo lees.

Vooralsnog liever dus klassieke economen met veel hersenen dan neurologen die de economie uit de hersenen afleiden. Een geruststellend idee.

Uit: the Economist, 26.7.2008 Briefing Neuroeconomics

muizen in het Kremlin

Hoe bestrijd je muizen in het Kremlin? Zet een bord neer met de tekst "collectieve boerderij". De helft van de muizen gaat dan van de honger dood en de ander helft vlucht.

Dit communistische, en indertijd niet ongevaarlijke, grapje staat in het boek Hammer & Tickle - a history of communism told through communist jokes van Ben Lewis. Ik las er al twee keer een leuke recensie over (maar nog niet het boek).

Ook leuk en bekend: hoe verdubbel je de waarde van een Lada? Kwestie van even de tank volgooien. Dat was nog met de oude benzineprijzen. Binnenkort kan deze grap ook weer met de tweedehands Hummer.

beleggen in de landbouw

De olieprijs is alweer terug onder 125 dollar, opweg naar de 50. Of hij dat haalt zullen we zien. Het is dus een kwestie van tijd of de grondstoffen gaan ook in prijs dalen, de wereld gaat even in recessie. En sommige agrarische grondstoffen zijn al aan het dalen.

Maar bij gebrek aan een betere beleggingscategorie zijn nog veel partijen op je geld uit in deze hoek. Ik kan niet nalaten een bericht te citeren dat een adviseur van de Rabobank mij stuurde:

Landbouw springt eruit op dalende beurzen
Belegger zoekt boer m/v

AMSTERDAM - Landbouw is hot. Beleggers die vroeger reverse convertibles, hedgefondsen, trackers, ict, calls en puts, olieaandelen en trackers op het netvlies hadden, raken nu opgewonden van tarwe, maïs, rijst en mager varkensvlees. De prijzen van deze agrarische producten, in beurstaal ’soft commodities’, rijzen de pan uit. Daarmee geven ze voeding aan een geheel nieuwe beleggingstrend én aan een mogelijk moreel dilemma.
Vanaf begin dit jaar is de prijs van soja 30% gestegen, dikte maïs 50% aan en klom de suikerprijs met 40%. Rendementen waar de gemiddelde aandelenbelegger zijn vingers bij zou aflikken. Het kan echter even hard weer omlaaggaan. Zo schoot tarwe tot februari dit jaar weliswaar circa 60% omhoog, later kachelde de prijs weer even hard omlaag op het nieuws dat Australië een weer betere oogst verwacht. „Tarwe staat nu nog maar op een plus van 10%”, stelt Ralf Levermann, productspecialist bij de Duitse vermogensbeheerder DWS Investments.

Tot zover het bericht. Wel netjes dat men ook nog een moreel dilemma noemt. Je kunt natuurlijk ook in grond beleggen. Agarische grond is al fors in prijs gestegen. Sinds kort is nu ook het speculeren met agrarische grond op functiewijziging (van groen naar rood) beschikbaar. Als de bestemming van grond wordt gewijzigd kan een forse waardestijging ontstaan, en er zijn de nodige boeren beter van geworden. Torenkoeien (koeien die de torenklok kunnen zien) zijn de beste, zei een boer me eens. Op een gegeven moment verkoopt men dan aan een projectontwikkelaar. Die moeten ook gefinancierd en blijkbaar is er nu ook een constructie denkbaar waarbij particulieren meebeleggen. De firma Grondwaarde B.V. stuurde mij hun folder en voor een ton per ha kun je deelnemen in een weiland bij het Shell station van Breukelen (vlakbij de molen van de foto, bij de Chinese van der Valk). Wordt het inderdaad industrieterrein dan is het al snel het dubbele waard, wat een leuk rendement zou zijn als het al snel gebeurt. Niet alleen boeren maar ook de gewone man en vrouw kunnen nu speculeren met agrarische grond. Kortom ook deze markt democratiseert en ook op dit vlak intergreert de landbouw verder in de kapitaalmarkt.

Om misverstanden te voorkomen: ik schrijf dit om wat trends te signaleren, dit zijn in het geheel geen aanbevelingen op dit moment in deze markten te stappen. Zelf wacht ik eerst de recessie maar eens af.

gardenparty

Goed weer voor een gardenparty of een luie strandstoel dus vandaag laten we het hier even bij. Geniet van de zomer!

[en als je in een van deze stoelen wilt zitten moet je aan de over van de Spree zijn - elke respectabele stad heeft tegenwoordig zijn eigen strand binnen de gemeentegrens, desnoods, zoals hier, zonder zand]

pruimen, bananen end de WTO

Deze week at ik de enige pruim die we dit jaar konden oogsten. Allemaal mooi dat lokale eten uit eigen tuin, maar het idee is niet erg bestendig tegen nachtvorst. Goed dat er dus handel is en dat we ter vervanging fruit van elders kunnen aanvoeren.

Bananen bijvoorbeeld, maar daar is in de WTO weer ruzie over. We hebben ooit onze ex-kolonieen een lager invoertarief cadeau gedaan, waarmee ze een voordeel hadden ten opzichte van de landen die de pech hebben gehad al veel eerder ex-kolonie te zijn (latijns Amerika). De meer recente ex-kolonien hebben dus een rent, zoals economen dat noemen en daar willen ze nu geen afstand van doen, tot ontevredenheid van latijns Amerika. En de amerikanen want in die landen zijn vooral de grote amerikaanse fruitconcerns actief en dus liggen de argumenten in Europa weer voor het oprapen waarom we toch de Afrikanen moeten steunen en niet de Costaricanen. Mijns inziens moeten we vooral onszelf steunen, en de grenzen open gooien voor goedkope bananen.

tabak

Maar waar geen wil is is wel een argument. De NRC van vanavond had ook een mooi staaltje lobbyargumenten tegen wat een wat liberaler landbouwbeleid. Dit keer van Italiaanse tabaksboeren. We besteden miljoenen aan het ontmoedigen van roken, maar nog meer aan landbouw-subsidies voor de teelt van tabak. En 3000 euro per ha voor het braakleggen, meer dan je met zo'n ha aan omzet bij tarwe haalt. De geinterviewde italiaanse tabaksteler wierp twee argumenten in de strijd: de chinezen blijven toch roken en roken steeds meer (alsof wij dat met subsidie moeten stimuleren) en de overheid verdient per kg tabak een veelvoud aan accijns, dus mogen we daar ook een paar procent van (alsof de accijns daar voor bedoeld is).

En nu maar hopen dat de WTO er in Geneve dezer dagen toch uit komt, ondanks alle onzin lobby argumenten. We wachten af op een rookvrij terras. Dat van de foto is overigens niet waar je denkt. Het ziet er Frans uit maar is in Berlijn.

btw

Landbouwbedrijven lijken steeds meer op het MKB. Het LEI blad AgriMonitor heeft uitgezocht dat er sinds 2005 meer bedrijven zijn die in de normale BTW regeling zitten dan in de zgn. landbouwregeling die de administratieve lasten van kleine boeren zou moeten verminderen. De bulk van de productie valt dus onder de normale BTW. Nog even en er kan weer een specifieke landbouwregeling ten grave worden gedragen, met als voordeel dat de agribusiness minder administratieve lasten heeft.

actie >> reactie

Niets hipper voor de thuiskok van vandaag de dag dan groenten en fruit (en eieren) uit eigen tuin. Zo meldde ook gisteravond ten overvloede de achterpagina van de NRC ook nog. Maar waar komt die trend nu vandaan? Ik kan veel hypotheses bedenken (uiteenlopend van food security via echt gegarandeerd biologisch tot status van de eigen tuin of veel vrije tijd) maar wie kent onderzoeksresulaten?

Ik zoek het meestal in een reactie op een probleem. Zo las ik pas in een boekrecensie over een boek inzake Starbucks dat die een gat in de markt ontdekten als gevolg van de slechte koffie in de VS. En die was slecht omdat ze daar traditioneel de koffie gratis serveren in de truckshops bij de maaltijd. Toen amerikanen rijker werden of er juist een tweede baantje bij moesten nemen, ontstond er een gat in de markt voor "Europese" koffie.

En de consumentengids heeft uitgezocht waar de Nutella / hazelnootpasta vandaan komt: als italiaans erzats uit de tweede wereldoorlog, toen cacao schaars was, teruggaand op een zelfde ervaring ten tijde van Napoleon.

de macht van de supermarkt

En nu we toch boeken aan het bespreken zijn, nog een aanrader voor een regenachtige dag: David Burch en Geoffrey Lawrence zijn de editors van de bundel "Supermarkets and agri-food supply chains - transformations in the production and consumption of foods", onlangs uitgekomen bij Edgar Elgar.

Een uitstekende bundel voor wie meer wil weten over de ontwikkelingen in de retail sector. Waar een jaar of vijftien geleden de multinationals met hun A-merken nog de macht in de keten hadden, ligt dat nu bij de supermarkten met hun private labels.(hoezo No Logo?). Dat is hun instrument om het supermarkt-merk te profileren. En omdat veruit de meeste mensen van oudsher voor het schap op de prijs letten (in relatie tot de kwaliteit), worden er dus harde onderhandelingen gevoerd met de toeleveranciers.

Dat blijft voorlopig ook even zo, voorspelen verschillende auteurs in de bundel, en er worden nog de nodige krachtmetingen met boeren en de food industrie (a la de melkstaking van dit jaar) voor mogelijk gehouden. Enkele van de auteurs betwijfelen dan ook of de contractuele relaties die ontwikkeld worden met boeren wel lang stand zullen houden. Het systeem van contracten mogelijk wel, maar reken er niet op dat al die contracten tot in lengte van dagen lopen.

Zo'n bundel bevat ook altijd een paar wat zwakkere stukken (in dit geval o.a. over milieu) maar in zijn totaliteit is het boek zijn geld meer dan waard, ook al is het niet goedkoop.

multifunctionele transitie

De landbouw verandert en volgens sommigen zou hij multifunctioneel moeten worden. Ik las er net een goed boek over dat ik van harte aanbeveel: G.A. Wilson: Multifunctional agriculture - a transition theory perspective. Vorig jaar uitgegeven bij CABI.

Het boek is om twee redenen interessant. De eerste is dat het het eerste engelstalige boek is dat ik in handen krijg (zegt ook niet alles) waarin de transitietheorie centraal staat. In Wageningse ogen niet compleet (geen strategisch nichemanagement bijvoorbeeld), maar een welkome start in het engelstalige.

De tweede reden is het multifunctionele. Wilson betrekt de stelling dat dit concept veel te weinig in de wetenschap is uitgewerkt, en te snel in de politiek getrokken is. En door de OECD en anderen van een economische interpretatie is voorzien (wat is daar nu weer mis mee?). In dit boek probeert hij de conceptualisering alsnog uit te voeren.

Wilson constateert dat multifunctioneel vooral goed slaagt in gebieden die voor landbouw minder geschikt zijn en als voorstander van zware multifunctionaliteit (daar is de auteur gelukkig openhartig over) vindt hij/zij (het boek bevat helaas geen biografie van de auteur) dat die boeren beter af zijn. Waar dat op gebaseerd is vraag ik me af. Het is bovendien wel erg een aanbodbenadering: in de Randstad zou de vraag erna best groter kunnen zijn dan op de Alpen.

Verder een aardige beschouwing over lichte en zware multifunctionaliteit: bij lichte multifunctionaliteit zijn de opvattingen van boeren en burgers niet echt verandert en is akkerranden beheer gewoon een ander gewas, dat weer verdwijnt als de prijzen omhoog gaan. Dat is een vorm van multifunctionaliteit die bij de huidige voedselprijzen (het boek is nog van voor die tijd) dus als sneeuw voor de zon verdwijnt.

Als econoom mis ik beschouwingen over gedrag van mensen, en daar waar ze gegeven worden zijn ze niet al te sterk. Desalniettemin: een aanrader voor collega wetenschappers die in dit onderwerp zijn geinteresseerd.

Als de foto niet je indruk is van multifunctioneel, dan heb je te veel een romantisch beeld van veldbloemen bij dit bedrijfssysteem. Het zijn kalveren in de biologische stallen van proefbedrijf Aver-Heino met voer van biologische weiden met natuurbeheer.

inspraak in Brussel

Afgelopen week hield de Europese Commissie een inspraakfestival voor de High Level Group die zich buigt over de concurrentiekracht van de Europese Food Industry. Die groep bestaat uit 4 EU Commissarissen, 8 ministers, een aantal CEO's van ondernemingen en nog een aantal belangenvertegenwoordigers voor o.a. consumenten en werknemers.

Het was boeiend de werkgroepen bij te wonen want je krijgt een goed beeld van wat er leeft en waar de schoen wringt. Het GLB, de GMO en de biobrandstoffen waren, naast de administratieve lasten, enkele van de onderwerpen die de revue passeerden. Vaak lag de focus wel heel erg op huidige zorgen en weinig op de toekomst.

Ook interessant om te zien welke lobby's actief zijn en welke niet. Vanzelfsprekend veel belangenorganisaties uit de voedings- en genotsmiddelenindustrie. Maar ook de retail had fors ingezet, met als gevolg soms ook stevige discussies tussen retail en de food industry. Daarentegen vond ik de primaire sector matig vertegenwoordigd, en dan nog vooral uit het VK en Scandinavie. Nederlandse vertegenwoordigers kwamen vooral uit de industrie en een groot bedrijf als Unilever. Misschien hebben de Nederlandse boeren en cooperaties andere lobby-technieken of voelden ze zich door de parapluorganisaties al goed vertegenwoordigd. Ook NGO's uit de consumenten en gezondheidszorg kozen duidelijke posities waarbij er soms interessante coalities met de industrie of retail aan de orde waren. Wordt vervolgd - in september.

cuba libre

Voor wie denkt dat deze aarde niet genoeg voedsel voortbrengt en dat de overheid daar nodig wat aan moet doen, een berichtje uit Cuba om over na te denken:

In Cuba ligt 55% van het areaal braak of wordt onderbenut (tegenover "maar" 46% in 2002), zo heeft het Cubaanse CBS berekend. Cuba importeert per jaar voor 2 miljard USdollar aan voedsel. De nieuwe president, die andere Castro, doet gelukkig het enige zinvolle dat je kunt doen in dit geval: staatsgrond in handen geven van prive-boeren.

Ontleend aan een kort berichtje in The Economist van 5.7.2008. Op de foto de zone-grens, bij Helmstedt/Marienborn tussen de BRD en de DDR.

belgen - een volk apart

Ik werk deze week in Brussel en dat is een goede aanleiding me hier maar eens even te bemoeien met de rare discussie -in de NRC- of Nederland niet zou moeten fuseren (of iets dat daar in de buurt komt) met Vlaanderen.
Het lijkt me een onzinnig idee, de nationale lidstaat brokkelt af, zeker in Belgie en dan moet je geen grotere proberen te maken. Wat er echt tegen pleit is dat Belgen heel anders in elkaar zitten dan Nederlanders, ook al spreken ze ongeveer dezelfde taal. Dat wordt vaak vergeten en dat is al zorgelijk genoeg. Management-deskundigen kennen die verschillen al lang en vorige week maandag had de Wall Street Journal er nog eens een mooi artikel over: hoe de waarden en normen in het werk tussen landen verschillen.
Management-onderzoekers hanteren daarvoor, sinds het toonaangevende onderzoek dat de Nederlander Geert Hofstede ooit deed voor IBM, een aantal indicatoren. De eerste gaat over de mate waarin mensen een ongelijke verdeling van macht accepteren. De Belgen accepteren net als de arabische staten en Frankrijk gemakkelijk centralistisch bestuur. De Nederlanders zijn, net als de Scandinaviers en Britten, bij uitstek voorstanders van decentrale besluitvorming en gelijkwaardigheid.
Tweede indicator gaat over assertiviteit versus ondersteunend. Belgie hoort net als Engeland tot de landen waar men wel houdt van assertiviteit, competitie en materialisme. Zo niet in Nederland waar, net als in bv. Frankrijk of Iran (en ook Scandinavie) veel meer belang wordt gehecht aan het ontwikkelen van het potentieel in plaats van concurrentie.
En dan is er nog het onderscheid tussen collectivisme en individualisme. De Nederlanders (opnieuw net als de Scandinaviers maar ook de Fransen) zijn individualisten, die waardering hebben voor wat je zelf bereikt. Bij de Belgen, de Grieken en de Iraniers (om eens wat te noemen) wordt de groep, de familie, het team, de organisatie veel meer als orientatiepunt gezien. Die zorgt voor je, in ruil voor absolute loyaliteit.
Kortom sommige Nederlanders zijn net Belgen en sommige Belgen passen prima in Nederland. Maar gemiddeld genomen schelen deze samenlevingen enorm in waarden en normen. Dat leidt tot boeiende samenwerkingen en die kunnen wellicht intensiever, maar samenvoeging is een idioot idee. Willen de Belgen zelf ook niet, en wij gaan er niet over dus gauw ophouden met deze rare discussie.

G.L. Pearce: Follow the leaders - The Wall Street Journal (Europe), monday July 7, 2008

Nul

Mijn laatste 'Duitse' blog gaat over niets. En hij is ook niet echt Duits want het enige Duitse eraan is dat ik een interessante column in het Handelsblatt las. Over niets.

Onderzoekers hebben uitgevonden dat nul cent voor consumenten heel wat anders is dan 1 cent. Onderzoekers boden proefpersonen de keuze tussen chocoladerepen en chocolade truffels voor 2 resp. 27 cent (de ene groep) en voor 1 resp 26 cent (de andere groep). De vraag naar beide producten is dan in beide groepen ongeveer evengroot: een kwart kiest voor de repen. Maar als de keuze is tussen nul cent (gratis) en nog goedkopere truffels, kiest ineens tweederde voor de repen. Kortom de nul / gratis wordt heel anders ervaren dan een getal.

Dat geldt ook als je het experiment wat ingewikkelder maakt en inbedt in een betalingstransactie om te kijken of mensen niet te beroerd zijn hun portemonnee voor 1 cent of 20 cent te trekken en daarom voor gratis kiezen.

Het resultaat is vergelijkbaar met het feit dat mensen een kans van 99.99% (extreem onwaarschijnlijk) heel anders inschatten dan van 100% (onmogelijk).

En wat kunnen we hier mee: wel als u ter introductie van een nieuw product de prijs heel laag maakt, overweeg dan om het gratis weg te geven. Kost je niet veel extra en effect is veel groter. Omgekeerd: wordt je wat gratis aangeboden, let op of er geen aanbieding is die je wel wat kost maar veel meer opbrengt.

N. Haring: Geschenkt kan manchmal viel zu teuer sein in Handelsblatt 7.7.2008 gebaseerd op paper K. Shampaner and D. Ariely: Zero as a special price: the true value of free products in Marketing Sciences vol 26,2007. Op de foto het nieuwe Hauptbahnhof in Berlijn aan de Spree, bezoek is gratis, de bouw verre van.

alternatieven in energie

En verder verdiepte ik me in mijn duitse vakantie ook nog even in energie-issues. Het laatste nummer van SPIL zet niet alleen het klimaatdebat helder uiteen maar meldt ook nog even het failliet gaan van CAMPA A.G., een grote Duitse biodieselproducent. De grondstof koolzaadolie is te duur geworden, zeker tegenover de gesubsideerde amerikaanse ethanolproductie - zo meldt het blad.

Navraag leert dat ook de Duitse boeren een fors prijsrisico lopen bij het investeren in biobrandstoffen-opwekking. De stroomprijs is als opbrengst de komende jaren gegarandeerd, maar daarmee zijn de prijsrisico's niet ondervangen want de grondstoffenprijs is niet gegarandeerd. Wordt mais of tarwe duurder, dan neemt de marge af. Dat voel je niet meteen als je het zelf teelt, maar opportunity cost zijn ook kosten. Je verdient ineens meer met de teelt van het gewas en minder met de stroomopwekking. Gelukkig voor de boeren heeft de Duitse overheid dat ook ingezien en recent de prijzen van de stroom met 20% verhoogd.
The Economist had in juni een mooie special over energie en komt met een interessant argument voor de verdediging van wind-energie: het wordt weliswaar gesubsideerd, maar dat geldt voor aardolie ook. Al was het maar omdat er een forste CO2 belasting op zou moeten zitten. Het zou natuurlijk beter zijn olie te belasten, maar als dat niet gebeurt, is er minder tegen subsdie op wind-energie. Overigens levert het blad geen vergelijking in centen of een en ander dan in balans is.

The Economist: the power and the glory - a special report on energy June 21, 2008

Tempelhof

Afgelopen maandag had ik ook nog even het genoegen van Berlijn naar Brussel te vliegen om te vergaderen over de concurrentiepositie van de voedingsmiddelenindustrie. Het bracht me op het vliegveld Tempelhof. Een fraai staaltje Nazi architectuur dat ook een beslissende rol speelde als plaats van handeling voor de luchtbrug die West-Berlijn bij het uitbreken van de koude oorlog in 1948 bevoorraadde. Midden in Kreuzberg en door de Nazi's slechts bedoeld voor gebruik tot 2000 staat het nu op de nominatie gesloten te worden. Begrijpelijk, maar ergens toch jammer voor zo'n uniek stadsvliegveld - dat overigens alleen in de ochtend en avond spits wat lijnvluchten afhandelt.

microbiologische risico's

De NS bracht me vanmiddag nog even naar Utrecht. In de zaal waar ooit de Unie van Utrecht werd getekend sprak prof. Arie Havelaar als jonge hoogleraar zijn oratie uit. We kennen elkaar uit een project rond campyolobacter waarin ik veel van risico-management in voedselveiligheid heb geleerd.
Dat was ook het onderwerp van zijn openbare les. Het werd weer eens duidelijk dat je landbouwproductie het best niet in de natuur doet: buitenlopende kippen zijn eerder besmet dan binnenlopende en de kasgroenten maken dat onze groenten relatief gunstig afsteken. Het importverbod van de 'chloorkip' uit de VS moest het ook nog ontgelden. Het lijkt hier om een ordinaire handelsmaatregel te gaan want zo'n ontsmettingsbad is heel goed voor de volksgezondheid.
Onder de borrel in de senaatszaal werd het een genoeglijk terugzien van oude bekenden. En op de terugweg las ik in de Economist van vorige week een toepasselijk verhaal over de discussie in de EU over bestrijdingsmiddelen. Men wil daar juist afstappen van risico-beoordeling (risk assessment) naar gevaar-beoordeling (hazards) op basis van laboratoria proeven. Dat lijkt niet zo'n goed idee want het gaat juist om het risico (dat ook bv. afhangt van het moment van gebruik van het middel en de frequentie van consumptie), niet om de giftigheid in een labaratoria. Met als gevolg dat veel verboden gaat worden en de voedselprijzen verder stijgen. Maar de afgelopen jaren lopen het aantal monsters met teveel residuen wel langzaam op, dus blijkbaar moet er wat gebeuren. Of zouden we steeds beter meten?

The Economist 5.7.2008 A balance of risk

berlijn

In Berlijn had ik het genoegen om onze ambassade te bezoeken. We spraken er over de zuivel, de concurrentiepositie en de effecten van de boerenstakingen op het landbouwbeleid.
Overigens een fraai gebouw wat we Rem Koolhaas daar hebben laten neerzetten. We mogen trots zijn op Nederland aan de Spree, het lijkt me meer hebben dan de net geopende Amerikaanse ambassade - een bunker tussen de Brandenburger Tor en het zeer impossante monument voor de vermoorde Europese Joden van Peter Eisenman.
Dat monument kent voor- en tegenstanders maar het maakte op mij zelfs op een zonovergoten warme dag grote indruk, al was het maar door de manieren waarop je het kunt beleven: benauwend als je er doorheen loopt, maar ook met uitzicht op licht, stenen die natuurlijk aan lijkkisten doen denken, maar die ook jonge kinderen uitnodigen tot spelen en het verkennen van ruimte.
Berlijn is uberhaupt een van de boeiendste steden van dit moment. Door zijn historie, maar ook doordat er twintig jaar geleden bij de val van de muur een grote hoeveelheid goedkoop onroerend goed is bijgekomen. En dan zie je op grote schaal het proces dat je in andere steden ook wel in vervallen (haven)gebieden ziet: goedkope locaties trekken kunstenaars en alternatieven aan, met kunst (of wat daar voor doorgaat) en interessante restaurantjes en dat trekt weer trendy rijker publiek. En die transitie dynamiek wordt dan weer aangevuld met nieuwe investeringen in grootse architectuur. Niet alleen in ambassades maar ook bijvoorbeeld in het nieuwe centraal station. Een imposant gebouw van glas en staal.
Meer een winkelcentrum dan een station want van treinen merkte ik weinig. Utrecht CS handelt er een stuk meer af. Toen ik er met de trein op een maandagochtend tijdens de spits aankwam, kon de conducteur alle treinen voor het komend half uur aankondigen, waaronder treinen naar de luchthavens Schonefeld en Schiphol. Ik vroeg me af hoeveel van de aanwezigen zou vermoeden dat het de internationale trein naar Amsterdam betrof. Hij gaat ook van Amsterdam naar Berlijn, dus zoek je nog een vakantietripje: gaat dat zien.

graan oder hotel

Afgelopen week zat ik in het Oosten van Duitsland. Vandaar de verminderde berichtgeving - hoewel het aan lezers niet ontbrak, want met name mijn berichtje over het exportverbod van stro en hooi uit 1758 trok veel lezers.

Oostduitse boeren waren druk in de oogst van de wintergerst. Te vroeg, maar de gerst was noodrijp door de droogte. De lokale pers had het over opbrengsten die 30% beneden normaal lagen en ook de mais staat er achter Berlijn slecht voor.

Voor deze graanelevator aan de Oder was -al eerder- een mooie nieuwe bestemming gevonden: hotel-restaurant De apfelstrudel beveel ik bij deze aan. Want industrieel erfgoed is in de mode - ook hier.

50 jaar Stresa

Een foto van Sicco Mansholt want het is deze week precies 50 jaar geleden dat in het Italiaanse Stresa het Europese landbouwbeleid in elkaar werd gesleuteld. Om precies te zijn in de week van 3 - 12 juli 1958. Herlees de biografie om te weten hoe Mansholt zijn gezag op waterski's bevestigde.

exportverbod stro en hooi

Bij oplopende wereldmarktprijzen lijkt het voor een exporterend land aantrekkelijk de export te verbieden, als het zich althans zorgen maakt over zijn consumenten. De binnenlandse prijs gaat dan omlaag. Verschillende landen hebben dat afgelopen maanden gedaan bij o.a. rijst. En Argentinie probeert het, met fors protesterende boeren tot gevolg.

Economen zijn in de regel fel tegen zo'n maatregel: importerende landen komen nog verder in de problemen, daar kan honger ontstaan: het probleem wordt dus afgewenteld. En het helpt niet aan een oplossing want de boeren in het exportland krijgen geen signaal via hoge prijzen om meer te produceren. En consumenten in dat land niet om de consumptie wat af te remmen. De markt wordt dus verstoord.

Maar het is van alle tijden. Afgelopen week kreeg ik het jubilieumboek van de 250-jarige PZC (de Provinciaal Zeeuwse Courant) in handen en dat opent met een bericht uit de eerste edities van 1758 waarin over een besluit van de Staten van Zeeland wordt bericht: de instelling van een exportverbod uit de provincie van hooi en stro, vanwege de door slechte oogst in de verregende zomer. In de Staten waren dan ook alleen de steden en niet het platteland vertegenwoordigd.

Westerse economen doen er misschien goed aan hun kritiek op ontwikkelingslanden zo te verpakken dat ze uitleggen dat wij vroeger ook van die maatregelen hebben genomen, maar er van hebben geleerd.

lokale melk

Het reclame arsenaal heeft de beschikking gekregen over alle posters en andere collectieve marketing gadgets van de zuivel, zo las ik vorige week in het Agrarisch Dagblad. Op hun site is er nog geen specifieke aandacht voor, maar ik kwam wel deze Coberco poster uit 1983 tegen.

Waarmee maar weer is aangegeven dat lokaal eten al veel eerder in de belangstelling stond.