Yerseke Moer

 

Een fotootje uit de Yerseke Moer. We maakten gisteren de wandeling uit de wandelgids Zeeuwse Zwerftochten. Mooi gebied dat 1000 jaar geleden werd ingepolderd en waar ook een paar honderd jaar zout is gewonnen uit het veen. Leverde een hollebollig landschap op met veel wisselingen tussen zout en zoet. En met dakpannen, dat moet wel haast verband houden met de oesterteelt, maar de gids haalden ze niet.

Framing

De uitdagingen in onze tijd lijken soms zo complex dat het moeilijk is om het eens te zijn over het probleem, laat staat over wat er aan te doen valt. En dat biedt veel mogelijkheden voor framing, onbewust of heel bewust als interventie om de meningsvorming een bepaalde kant uit te duwen. Deels gebeurt dat met taal (aan alle kanten van gifpieper tot het vermijden van het eens gangbare woord bestrijdingsmiddel). Soms is het ook het allen maar naar voren brengen van halve waarheden. Veel van die voorbeelden zie ik bij stakeholders waarvan ik denk dat je ze weinig praktijkkennis van de landbouw hebben. Maar ook in de landbouw zelf komt het voor. 

In Food- en Agribusiness van 5 mei vond het hoofdredactionele commentaar blijkbaar ook dat het een journalistieke taak is daar kanttekeningen bij te zetten. In dit geval gaat het om de gewraakte kalenderlandbouw. Op zand= en loss-gronden wordt je gekort op je stikstofbudget als je aardappelen na 1 oktober oogst. De landbouw doet het voorkomen alsof de oogst voor die datum moet plaats vinden en dat je als teler niet meer mag bepalen wanneer je oogst. Maar dat is niet waar, je mag rustig later dan 1 oktober oogsten. Alleen gaat er dan 5 kg (1e helft oktober) tot 20 kg (na 1 november) van je stikstofbudget van het volgende jaar af. Omdat je dit jaar teveel hebt weglaten lekken door die aardappelen niet uit de grond te halen en een groenbemester in te zaaien 

Het blad rekent even voor dat de norm voor wintertarwe rond de 160 kg ligt. Dat wordt dus het jaar erna gekort met 3%, eventueel oplopend via 6% tot 12%. Dat is te overzien. Sterker: aardappelen zijn de moneymaker en granen niet. Vermoedelijk zullen vrijwel alle boeren zich dus door deze maatregel niet tot ander gedrag aanzetten en als dat optimaal is, gewoon na 1 oktober oogsten en wat lagere graanoogst voor lief nemen.  De vraag is dus of het effect van de maatregel heel groot zal zijn, terwijl er voor overheid en bedrijfsleven wel administratieve kosten aanzitten. Zou dat niet veel meer de hoffelijke discussie moeten zijn ??? Of het feit dat je 3 tot 12% van de graanoogst mist. Misschien toch net wat constructiever. 

woordvoerder van de toekomst

 De Transitiecoalitie Voedsel publiceert op LinkedIn een serie Woordvoerders van de Toekomst. In die reeks werd ik door Jeen Akkerman geïnterviewd. Het resultaat staat hier. 

varkenscyclus

 Mijn maandelijkse column op Boerenbusiness gaat deze keer over de varkenscyclus. 

Biesbosch

600 jaar geleden ging de Groote Waard ten onder met de St. Elisabethvloed. In 1421 was de eerste vloed waarbij nog wel geprobeerd is de dijk van Strijen (in de Hoekse Waard) richting Moerdijk/Lage Zwaluwe te herstellen, maar een jaar later ging het op dezelfde dag weer mis en in 1424 gaf men het definitief op. 

Ik las de Historische Atlas van de Biesbosch van Wim van Wijk. Het boek is al een aantal jaren uit, en is echt een kijkboek met kaarten. Over de overstroming leer je niet zoveel, des te meer over hoe er weer land in allerlei polders en poldertjes is teruggewonnen - en recent weer in de ruimte voor de rivieren is opgegeven.  

Bij het boek hoort een website waardoor je op alle kaarten kunt inzoomen, of misschien moet je het boek wel zien als een toelichting op de kaarten op de website. Daarmee kunnen kaartlezers hun hart ophalen.

De amerikaanse spoorwegen en ChatGTP

 De stormachtige ontwikkeling van de generatieve kunstmatige intelligentie roept bij economen de vraag wat het effect op de economie zal zijn. De meningen verschillen van weinig tot een forse aanhoudende groeispurt. The Economist wijdde er afgelopen weekend 3 pagina's aan.

De moeilijkheid is o.a. dat bij vrij generatieve (basis) innovaties het effect erg afhankelijk is van andere uitvindingen. Je kunt wel elektriciteit introduceren, maar als je geen gloeilamp of elektrische wasmachine uitvindt, dan is het effect niet zo groot. Vaak zie je bij echte industriële revoluties dan ook een cluster van uitvindingen. Het blad wijst op de 1e industriële revolutie in Engeland die vaak aan de spinning jenny in de textiel wordt toegeschreven, maar het ging ook om grootverbruik van steenkool (oorzaak of gevolg?), intellectuele eigendom, wetenschappelijke aanpak etc. 

Het blad wijst ook nog op de spoorwegen. Daarvan heeft Nobelprijswinnaar Robert Fogel aangetoond dat het effect vrij beperkt was op de Amerikaanse welvaart. Hij toont aan dat de spoorwegen de kanalen vervingen, die het werk bijna even goed deden. Het inkomen dat in januari 1890 per inwoner werd behaald zou met de kanalen in maart van hetzelfde jaar zijn gerealiseerd. Eerlijk gezegd kende ik die studie niet, terwijl we wel altijd benoemen dat de spoorwegen een grote rol speelden in de landbouwcrisis van die periode. Is de winst naar de consument in exportmarkten gegaan?  Of hadden er ook kanalen door de Midwest kunnen worden aangelegd?  Toch nog eens Froger lezen. 

KRW

 Het kan je niet ontgaan zijn, donderdag verscheen ook het advies van de Rli over de KRW. Voor wie het toch gemist heeft: hier is het advies. 

column F&A

Donderdag verscheen mijn column in Food- & Agribusiness waarin ik opschrijf wat er volgens mij in het landbouwakkoord zou moeten staan rond markt en ketens. Overigens wist ik bij het schrijven niet dat Greenpeace de dag ervoor een eerder pleidooi uit de PvdA zou echoën met een rapport om de Rabo 3 miljard mee te laten betalen. Dat maakt de tekst wel lekker actueel.  Er zitten een paar kronkels in dat idee: de Rabo is veel meer een kredietcoöperatie van woninghypotheekhouders en MKBers dan alleen van boeren (ook al richt men zich internationaal specifiek op de food sector) en het zijn die eigenaren (coöperatieleden) die via de rentemarge het gelag betalen. En je kunt je afvragen wie nu het meest heeft bijgedragen aan het niet halen van afgesproken doelen: de bank, de veevoerindustrie, de boeren zelf of de politiek. Ik zette de column zojuist op LinkedIn

Regionaal ontwerp

Het NPLG nodigt uit tot het herontwerp van regio's. Daarbij helpt ontwerpend onderzoek. In de PAL Zuid-Holland organiseerden we er enige tijd geleden een lunchlezing over, en daarbij kregen we van de provincie het fraaie boek Kracht van regionaal ontwerp - 25 jaar vormgeven aan Zuid-Holland. Met Fransisco Colombo als eerste auteur. Gaat natuurlijk vooral over de steden en infrastructuur, maar hoofdstuk 5 ook over het landelelijk gebied. Van de Groenblauwe Slinger tot water-sturend op Goeree. Zoals altijd bij dit soort ontwerpboeken: veel kaarten en illustraties, prachtig vorm gegeven. 

Biljoen

Het Nederlandse getal Biljoen is verwarrend, in het Engels is het Trillion. Nooit begrepen hoe dat nu precies zo gekomen is, maar de NRC legde het zaterdag helder uit in een column. De Europese notatie is de zgn. lange schaal die in de 15e eeuw bedacht is door de Franse wiskundige Nicolas Chuguet en verbeterd door zijn landgenoot Jacques Peletier du Mans. In dat systeem is een miljoen tot de tweede een biljoen (van bis, een miljoen 10^6 * 10^6 = 10^12e dus met 12 nullen). En nog een keer maal een miljoen, dus een miljoen tot de 3e is dan een triljoen. van tres). Voor de tussenliggende stappen, dus 1000 maal een miljoen koos men de toevoeging -ard: miljard, biljard, triljard. 

Heel Europa gebruikte dit systeem, behalve Frankrijk dat er pas in 1961 door de EU toe werd gedwongen. De Fransen zelf gebruikten een korte schaal: miljoen (6 nullen), biljoen (9), triljoen (12). Veel minder logisch lijkt het. Dit systeem werd al eerder naar de VS geëxporteerd en de Britten vonden het nodig zich daar in 1974 bij aan te sluiten. En dat is nu net de taal van de financiële wereld en dringt dat af en toe ook hier weer door. Met fouten als gevolg. 

Landbouwvrijstelling

In een opiniebijdrage in het Financieel Dagblad van 2 mei 2023 pleiten Berend Vos en TionPeters voor de afschaffing van de landbouwvrijstelling op grond.  ("Schaf fiscaal voordeel voor boeren af").  Dat zou helpen in de transitie. Daar kun je nog wel over discussieren (veel herwaarderingen voor die tijd, verliezen voortaan aftrekbaar, grond in familiestichtingen onderbrengen?), maar wat ik even vastleg is dat ze licht werpen op het ontstaan van de vrijstelling.

De landbouwvrijstelling in de IB dateert uit 1918 toen er ongelijkheid bestond tussen de beleggende verpachter en de zelf-geërfde boer. Die eerste hoefde geen winstbelasting te betalen, de tweede wel. Dat werd rechtgetrokken met de vrijstelling. Inmiddels moet ook de belegger afrekenen (althans de professionele belegger). Overigens is met ingang van 1996 de vrijstelling wel zodanig ingeperkt dat de winst uit bestemmingsverandering nu wel belast is. 

biennale Noordwijk

 Komende dagen wat fotootjes die ik gisteren nam op de Biënnale Noordwijk, een mooie route langs kunstwerken met het thema Transitie. Dit anti-oorlogsbeeld staat op het strand, een mooie bestemming voor Bevrijdingsdag 2023 met fraai weer, althans aan de kust. 

Spek en bonen

Nog maar een stukje uit Historiek.net: over de uitdrukking Voor spek en bonen - niet echt iets in te brengen hebben. De achtergrond ervan ligt in de tijd dat mensen voor een appel en een ei moesten werken, de lonen waren zo laag dat soms werk werd aangenomen voor een bord eten. 

Tijdens de armoede in de liberale 19e eeuw waren er notabele burgers die spekrijden organiseerden: schaatswedstrijden waaraan alleen werkelozen en behoeftigen aan mee mochten doen. De hoofdprijs was dan 2 pond spek en een schaal bonen. Ook andere deelnemers kregen een maaltijd. De wedstrijden trokken bezoekers die de armoedige krabbelaars bezig wilden zien. De hardrijderijen werden al snel gezien als een volksvermaak voor de rijken. Bedum had in 1955 de twijfelachtige eer om de laatste spek- en bonenhardrijderij te organiseren. Zie hier

Tompouce

 Sinds enige tijd krijg ik de mailing van Historiek.net in mijn mailbox en die hebben soms aardige stukken. Soms wat diepgaander, soms meer in de categorie trivia, maar toch leuk. Zoals deze week over de Tompouce, het gebakje dat in Frankrijk Millefeuille heet en in de VS Napoleon (die een liefhebber zou zijn geweest).

Hier zou het gebakje uit de 19e eeuw dateren en door een Amsterdamse bakker zijn geïntroduceerd. Voor de naam zou hij zich hebben laten inspireren door Generaal Tom Thumb, een lilliputter die optrad in het beroemde circus van J.P. Barnum dat toen ook door Europa trok. Overigens had die generaaal een navolger in Friesland, de kleine man Jan Hannema, die als Tom Pouce optrad. Je zou denken dat dat een schakel is geweest in de naamgeving. En ja: Tom Poes is door Maarten Toonder genoemd naar het gebakje dat zijn vrouw serveerde. Zie alhier voor het hele stuk, en de aanwijzingen hoe een Tompouce (niet) te eten.

uit de bergen

Bergdorpen liepen afgelopen eeuw leeg, de mensen trokken nar de stad. Dat gegeven is de basis voor een trilogie van de Britse, in de Franse Alpen wonende, auteur John Berger. In 1998 verscheen de vuistdikke pocket De vrucht van hun arbeid bij de Bezige Bij. Ik kreeg het een paar maanden geleden van iemand cadeau en las het afgelopen weken. Wel een klusje, 758 pagina's.

Het boek is een metafoor voor de sociale geschiedenis van een eeuw, zo stelt de tekst op de kaft. Deel 1 beschrijft het leven in het bergdorp, hard en eenvoudig. Met tal van praktische inkijkjes (hoe vang je een bijenvolk?). Slechts een enkeling trekt weg en komt terug. In deel 2 zijn we al na de oorlog en is er meer contact met de grote wereld. Er is een smerige fabriek in het dorp, de dorpsjeugd maakt een tochtje op de motor over de grens naar Italië, iemand gaat enige tijd studeren. In deel 3 vinden we dorpsbewoners of hun kinderen terug in de krottenwijken en achterbuurten van de metropool. De een als crimineel, de ander als politieman. Als je het boek dichtslaat en de titel nog eens leest, vraag je je af of de wereld wel voor uitgaat. Dat komt wellicht omdat er een deel 4 ontbreekt dat ook geschreven had kunnen worden.

Al met al een mooi boek, dat ook nog tot nadenken aanzet. Mocht je het te pakken kunnen krijgen, lezen.