Wild west: eigendomsrechten

Eigendomsrechten zijn bijzonder belangrijk, de economie kan niet zonder. Maar waar komen ze vandaan, hoe ontstaan ze. Er zijn drie theorien: de economen houden het op schaarste: als iets schaars wordt en geld waard wordt, ontstaat er een recht (op reukvrij wonen op het platteland, op donkere nachten, op visbestanden, op stilte in het Groene Hart) en dat is nuttig want dan wordt het object zo goed mogelijk (tegen de hoogste waarde) gebruikt.
Sociologen houden het meer op sociale en politieke normen over rechtvaardigheid: het is niet eerlijk dat iemand de hele avond en nacht licht uitstraalt uit zijn kas, en dus moet hij er wat aan doen, ofwel ik heb een recht op donkere nachten. En politicologen wijzen er op dat rechten niet belanden bij degene die er het meest mee kan verdienen, maar dat er special interest groups zijn of mensen die ze graag veroveren, die als eerste rechten claimen. Kunnen ze daarna mogelijk doorverkopen.

Tijd voor waarheidsvinding dus. Op het ISNIE congres (zie de blog van afgelopen dagen) was er een
paper die uitzocht hoe dat is gegaan in het wilde westen van de VS (nog voor de uitvinding van het prikkeldraad, foto), bij de eerste blanke bezetters van Australie en in Brazilie. Dat wil zeggen bij de koffie boom in de vorige eeuw, maar vermoedelijk geldt het ook nu nog.
Het blijkt dat de economie een grote rol heeft in het bepalen wie er het eerst is en op basis van de economische situatie de eerste de facto rechten vestigt. In alle drie de gevallen waren het geen arme migranten die naar de frontier trokken om een landbouwbedrijfje te beginnen, maar de veebaronnen (VS met rundvee, Australie met schapen) en coffee coronels. Dat waren relatief kapitaal intensieve bedrijven die de facto bezit namen van het land. Ten koste van inheemse tribes als indianen en aboriginals. De boeren (homesteaders) kwamen pas later en die werden met fors (weinig rechtmatig) geweld geweerd: economie en political economy/science hebben het hier voor het zeggen. Maar in betrokken periode kregen steeds meer mensen stemrecht, en de homesteaders wenden zich tot de politiek.
Daar kregen ze de jure rechten, en was er een forse bron voor conflict en geweld. In de VS en Australie viel dat mee. In Australie bleek de economische biedkracht en macht van de schapenhouders zo groot dat de selectors die grond mochten uitzoeken voor akkerbouw weinig voet aan de grond kregen en min of meer afdropen. In de VS bonden de ranchers in toen na een jaar of 20 de US Cavalerie te paard de homesteaders te hulp kwam. Maar voor die tijd hadden de veebaronnen zich al in machtige cattlemen associations georganiseerd en blijkbaar waren die niet te beroerd wat te dreigen of wat gunmen in te huren. Maar daarna verdwenen de Ranchers naar het westen en gingen vee houden achter prikkeldraad. In Brazilie kwam er het meeste geweld aan te pas. De coffee coronels wisten zich politiek uitstekend te organiseren en voorkwamen dat zgn immigrants zich op hun land konden vestigen, ook al zou hadden die immigrants daarmee een grote mate van welvaart kunnen genereren. Landhervormingen konden worden voorkomen.
Al met al zijn gold in deze cases dus: wie het eerst komt die het eerst maalt, die doet op grote schaal aan 'landgrabbing', is kapitaal intensief en heeft een prikkel om zich te organiseren en zo de volgende groep met alle mogelijke middelen van de frontier en politieke invloed zo lang mogelijk uit de buurt te houden, zelfs als die meer waarde aan de grond zouden kunnen toevoegen. Zo werkt dat - en dat verheerlijken we nu in cowboy films.

Lee J. Alston (University of Colorado and NBER), Edwyna Harris (Monash University) and Bernardo Mueller (University of Brasilia): De Facto and De Jure Property Rights: Land Settlement and Land Conflict on the Australian, Brazilian and U.S. Frontiers