Bij het nadenken over de toekomst, zoals in scenariostudies, komen er steevast varianten op tafel waarin de globalisering tot een eind komt en wordt omgedraaid naar regionale economien. Vaak, zo is mijn ervaring, wordt dan gewezen op hoge transportkosten door dure energie, maar dat is volgens mij zeer onwaarschijnlijk. Het verslepen van een breedbeeld TV van China naar Europa kost nog geen tientje, dat is peanuts, zelfs als je de energieprijs vertienvoudigd blijft het relatief weinig (ook omdat de rest van de productiekosten dan ook stijgt). Zeetransport is ook niet erg vervuilend, en daar waar het vervuilend is komt dat door slechte regels en toezicht op typen brandstof e.d. Kortom een eind aan het gesleep met producten lijkt me niet om technische of economische reden waarschijnlijk.Als het gebeurt (en dat is niet te hopen want dat kost ons veel welvaart) wel om geo-politieke. In de NRC van zaterdag wees de Princeton hoogleraar Harold James daar nog eens op: in de geschiedenis hangen wereldwijde integratie en wereldwijd geweld en een crisis van waarden vaak nauw samen. Veel mensen zien vanuit een religieuse optiek de handel over grote afstand ook als een geldzucht, een zoeken naar ijdelheden. Luther was ook al tegen.
Nu volgens velen de markt heeft gefaald (onzin: de staat heeft gefaald in toezicht op Amerikaanse en IJslandse banken, banken hebben nooit zonder goed toezicht gekund), is er een bereidheid om veel overheidsinvloed te tolereren. Dat gebeurt vooral binnen eigen landsgrenzen en belastingbetalers hebben er belang bij dat de gelden in eigen land terecht komen, niet bij de buitenlandse autoindustrie of banken. En de welvaart daalt, dus nog meer reden de immigranten naar huis te sturen en de grenzen te sluiten. "In deze wereld winnen macht en hegemonie weer aan betekenis, waarbij politici op zeker willen spelen en weinig oog hebben voor samenwerking. In zo'n wereld hebben conflicten de neiging te escaleren en de grondslagen van de welvaart en de internationale orde te verwoesten" zo besluit James zijn essay. Een scenario dat met de dag waarschijnlijker wordt.
Harold James: De globalisering stagneert door deflatie, protectionisme en morele bezwaren: NRC 7.2.2009
toch lijkt ook dat me weinig waarschijnlijk omdat "de wereld is een dorp" al voor zovelen onder ons gewoon is geworden. Zelfs al storten componenten van de internationale orde in, we zullen veel doen om "gewoon" contact te blijven onderhouden met geliefden, familie, vrienden en zakencontacten elders.
BeantwoordenVerwijderenNiet alleen wat in de reactie hierbven staat is een factor, mede ondersteund door internet, ik kan me ook voorstellen dat bedrijven hier hele afdelingen moeten sluiten, maar dan nog niet hun groei willen beperken.
BeantwoordenVerwijderenDus, beproefde bedrijfsvoering, zullen er nog steeds bedrijven in andere, lage lonen landen gevestigd worden.
En dan ook nog: Schiphol heeft last van de crisis, dus overweetg de overheid een lagere vliegtax.
Om vooral maar wel de globe rond te vliegen.
Interessant dat twee reguliere lezers, Josien en Peter, hier op reageren. Het is waar: er worden institutionele aanpassingen gedaan om instorten van internationale handel te voorkomen. En natuurlijk blijven we met vrienden en familie contact onderhouden en gaan we voor vakantie nog wel naar de Middelandse zee inclusief Turkije en een enkeling naar ver weg, ook onder scenario's van sluiten van grenzen voor containers met TVs en soya of kippen.
BeantwoordenVerwijderenEn toch zie je de nodige tendenzen tot staatssteun (neem de Franse auto-industrie die zelfs semi-openbaar wordt gevraagd niet meer in Tjechie te investeren of zelfs af te bouwen en in Frankrijk te blijven in ruil voor staatssteun). En dat soort perioden hebben we helaas meer gekend in de geschiedenis. Over de onwenselijkheid daarvan zijn we het volstrekt eens. Maar dat zegt weinig over de objectieve kans. Die neemt helaas toe.
Zeker, het is in de geschiedenis vaker voor gekomen. Maar zijn de omstandigheden nog steeds hetzelfde?
BeantwoordenVerwijderenVoor Nederland geldt nu dat er problemen zijn om aan (goed) personeel te komen. Met de vergrijzing om de hoek, wordt dat erger. Althans, dat wordt ons voorgehouden.
Alleen dat al zou kunnen betekenen dat we òf productie uit het buitenland nodig hebben, òf arbeidskracht uit het buitenland moeten importeren.