controle door de klant en de burger

Als akkerbouwer (of elke andere boer of tuinder) wordt je zowel door de kat als de hond op je nek gezeten. De kat is dan de klant die via de industrie kijkt of we wel voldoen aan allerlei BRC, EurepGap, QS, ISO, HACCP, KPA regels. En de hond is de EU die -voordat ze de jaarlijkse subsidie uitbetalen- laat controleren of we ons wel aan de regels van de EU houden rond vogels, nitraat, bodem en wat er nog meer is, de zogenaamde cross compliance.

Een internationaal consortium heeft eens nagedacht of je dat niet in elkaar kunt schuiven. In de akkerbouw hebben we daar al wat ervaring mee want je hoeft je niet apart voor suikerbieten en aardappelen te laten certificeren, maar in 1 keer voor het bedrijf. Wat handig is voor de gemiddelde boer. In uitzonderingen, zo maakte ik ooit mee, kan het ook onhandig zijn. Zo moet iemand die suikerbieten teelt, en geen aardappelen maar nog wel een oude aardappelschuur heeft, toch zijn oude lichtarmaturen in de aardappelbox vervangen door een verbeterd type om te voorkomen dat er bij breuk van lampen glassplinters terecht komen in de aardappelen (die er niet liggen). Maar dat terzijde.

Vooralsnog is de kat actiever dan de hond. De certificeringsorganisaties controleren vaak jaarlijks, de hond gemiddeld maar 1 keer in de honderd jaar (de controledichtheid is 1%). Anderzijds staat de overheidscontrole erom bekend meteen geld te kosten (geen verbetermogelijkheden) en ze controleren toch wel vooral oppervlaktes aangevraagde steun zo beluister ik in de praktijk.

Waar gaat dat heen

Als je het onderzoek zo leest is er een situatie denkbaar waarbij ook de industrie controleert of haar toeleveranciers zich aan de (cross compliance) wet houden. Dat kan in 1 moeite door en ze zouden nu al geen slechte pers moeten willen hebben waarin de krant meldt dat grote groepen toeleveranciers van bedrijf X mest dumpen of vogels verjagen. Levi's heeft daar wat ervaringen mee als het om kinderarbeid gaat. Wie in zo'n certificering mee doet (of mee moet doen om te leveren, zoals veel akkerbouwers het beleven) hoeft dan niet meer vanwege de EU nog eens een controleur op zijn dak te krijgen. Waarmee de overheid weer de nodige controlekosten bespaard, want ze hoeven alleen die certificeringsorganisaties nog maar de certificeren (een zgn. systeemcheck). Lijkt me nog sneller te regelen dan het rekening rijden (waarmee ook goede voortgang wordt gemaakt, maar dat is een ander verhaal).

Overigens zijn de publicaties ook de bron voor wie er op wil wijzen dat de standaarden in de EU hoger zijn dan in concurrerende landen.

M Farmer et al.: Exploring the synergies between cross compliance and certification schemes

R. Jongeneel et al.: Compliance with mandatory standards in agriculture - a comparative approach with the US, Canada and New Zealand.