de eerste kombein

Gisteren zag ik ze, langs de A6 net voorbij de als Canadese graansilo's vormgegeven woontorens: de eerste kombeins van het jaar. Ze zouden gemeld moeten worden bij de fenolijn van Vroege Vogels. Voor mij markeren ze de draaiing van het groeiseizoen: de eerste oogsten worden binnengehaald, velden worden weer leger, zachtgroen wordt hardgroen en daarna geelbruin.
Ik schrijf kombein want het staat me bij dat we tot begin jaren zeventig ze thuis zo noemden, maar dat kan vertekening of een zeeuws dialect zijn. 'We gaan de kombein klaar zetten', klonk het 's ochtends dan bij het ontbijt. Pas later, met de komst van het engels op school en tv werd het interessanter klinkerde 'kombain' gebruikt. Van combine harvester, de zelfrijdende gecombineerde oogster. De officiele nederlandse naam maaidorser geeft veel beter aan wat er dan gecombineerd werd: maaien en dorsen. Maar die naam was vaak te lang voor het spraakgebruik, met als gevolg dat er ook wat statusverschil tussen de twee woorden zit.
De machine dateert althans in Nederland uit de jaren vijftig, ongetwijfeld geintroduceerd met de Marshallhulp. Aanvankelijk had je zakkenkombeins waar het gedorsen graan of graszaad door iemand bovenop de machine werd afgezakt (dat wil zeggen in een 40 kg jutezak gedaan, die werd dichtgenaait en via een plank naar beneden gleed en later werd opgeladen op een wagen). In de jaren zestig kwamen de combines met een tank (ook wel bunker) die het graan los meenamen en via een vijzel los op de wagen losten. Inmiddels zijn het kolossale machines die 10 ha per dag van hun graan en stro ontdoen. Net zo indrukwekkend als de mamoeten die tegenover die Candase graansilo-woontorens langs de A6 staan.