Uit het laatste nummer van VORK signaleer ik een interessant artikel van Joks Janssen en Twan Tiebosch: Waterbewust boeren volgens de logica van het landschap (VORK, maart 2023). Zij constateren dat de ontginning van Oost Nederland in de 19e en 2 ste eeuw waarin het landschap werd gemoderniseerd vooral betekende dat de waterafvoer werd verbeterd. Het westen had zijn stoomgemalen waar de waterschappen er voor zorgden dat de waterhuishouding onafhankelijk was van het weer, was dat op de licht afhellende zandgronden niet geregeld. Daar waren de beekdalen, die voor de afvoer zorgden en waarvan het normaal werd gevonden dat ze delen van het jaar onder water stonden. Sterker, de overstroming van de laaggelegen groenlanden werd voor de introductie van de kunstmest als profijtelijk gezien omdat het bodemverbeterende afzettingen met zich meebracht. En de bovenstroomse heidevelden hielden een groot deel van het neerslagoverschot langere tijd vast, zodat de riviertjes en beekjes niet meteen alle water na een buit hoefden te verwerken.
Maar dat veranderde met de ontginningen, het water ging sneller stromen en infiltreerde minder. Mooi citaat van de Landbouwcommissie van 1886: Ïn Gelderland, Overijssel en Noord-Brabant is de toestand verre van bevredigend. Aanzienlijke oppervlakten worden jaarlijks overstroomd. De te veld staande of geoogste gewassen gaan verloren en de grond wordt bedorven". En in 1917 schreven de auteurs van "De invloed van den waterafvoer op het Nederlandsche landbouwbedrijf" dat "duizenden, tienduizenden, ja honderdduizenden H.A. overigens vruchtbare gronden, wat de afwatering betreft, in een onvoldoenden, soms zelfs allertreurigsten toestand verkeeren".
Het werd tijd voor een cultuurtechnische verbouwing en het maken van een "afwateringsmachine". Een groot succes - maar met de droogtes die het nieuwe normaal worden is de machine wat strak afgesteld en teren we in op ons grondwater.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten