Aardrijkskunde uit 1844

Het Multatuli jaar is 200 jaar na zijn geboorte losgebarsten. Dus bespreken we vandaag een boekje van P.H. Witkamp uit 1844 "Handboekje der Aardrijkskunde van het Koninkrijk der Nederlanden, het Groot Hertogdom Luxemburg en de Bezittingen der Nederlanders Buiten Europa.". Uitgegeven bij Brinkman in Amsterdam.
Op zakformaat dus. Nederland had toen 2.9 miljoen inwoners, Nederlands Indië 210 miljoen. Dat is overigens de enige link met Multatuli: het boekje beschrijft kort de verschillende onderdelen van Nederlands Indië, met de belangrijkste eilanden, zeeën, meren en tal van andere wetenswaardigheden. Het eiland Ternate stond bijvoorbeeld bekend om zijn "zeer groote en smakelijke schildpadden". Ook van andere eilanden noteert de auteur "De merkwaardigste Diersoorten". En de Hoofdvoortbrengselen en Delfstoffen.
Ook andere Nederlandse bezittingen komen aan de orde. Suriname, West-Indische eilanden, Decima, 13 forten in West Afrika en zo nog het een en ander. Luxemburg, waarvan de koning Groothertog was, moet het doen met slechts 2 pagina's.
De beschrijvingen van Nederland zijn ook leuk. Belangrijkste bezienswaardigheden per stad ("Tegenover Rotterdam op een eiland in de Maas, Feijenoord genaamd, is de fabrijk (!) der Nederlandschen Stoomboot-Maatschappij gevestigd, ongetwijfeld de grootste en belangrijkste inrigting van kunstvlijt in ons Vaderland". Ook mooie overzichten van de Nederlandse eilanden (Wieringen, Schokland, Kampereiland etc.)., en een mooie lijst van historische gebeurtenissen per plaats gerangschikt. Verder hele lijsten van belangrijke staatslieden, schilders, dichters, zeevaarders, kaartenmakers etc. Eduard Douwes Dekker was toen overigens nog niet in beeld.
Al met al nog een opvallend goed leesbaar en zelfs bruikbaar boekje. Ik haalde het uit het Zeeuws familiearchief en het is gesigneerd door ene H. Brasser (met s, ringel-s) in 1857. Vermoedelijk dus een voorvader.