75 jaar bevrijdng

Het is vandaag 2 november dat 75 jaar geleden in de ochtend Zoutelande werd bevrijd door de A Troop van het  Engelse 48 Royal Marine Commando. De slag om de Schelde was op een hoogtepunt. Het eiland stond al een maand onder water en 1 november was er een landing bij Westkapelle uitgevoerd. Dat Zoutelande met vooral toch nog forse materiële schade er vanaf kwam mag een klein wonder heten. Het dorp zal deels vol met boerengezinnen die hun boerderij hadden moeten verlaten. Bij het granaatvuur dat de schade veroorzaakte, waren velen bij de vijand in bunkers gaan schuilen. Geen lekkere positie.
Twee zaken waren essentieel voor de goede afloop: de A Troop van de succesvolle Captain Dan Flunder veroverde zonder veel tegenstand 1.5 km duin tussen Westkapelle via Snabbeldorp naar Zoutelande en bevrijdde het dorp nog voor de lunch. Terwijl een veel zwaarder regiment dat al lang met forser geschut had over moeten nemen omdat met veel tegenstand kon verwachten vanuit de Atlantikwall. En in het dorp zelf executeerden Polen-Duitsers hun commandant toen de commando's in zicht kwamen en gaven zich over, omdat kort daarvoor een kameraad was gedeserteerd en daarvoor ook de kogel had gekregen. Dat neemt niet weg dat de angst en de ravage enorm was en een aantal mensen door granaten om het leven kwamen.
Ik ontleen dit alles aan het boek Zoutelande in de Tweede Wereldoorlog van Hans Sakkers en Hans Houterman. Zij gaven dit boek in 2002 uit als een uitgave van de Stichting Bunkerbehoud. Het boek kwam een paar weken geleden mee uit het Zeeuwse familiearchief. Reden om het er zondag jl nog eens met een familielid die het meegemaakt heeft over te hebben.
In het boek veel aandacht voor de bunkers en hun technische details. Maar ook nog voor agrarische zaken: in september moesten veel boerenzoons (die tot nu toe waren vrijgesteld van werkplicht) met paarden en wagen Duitsers naar België transporteren. Met als gevolg dat men zich voor de oogst van herfst 1944 bij lange na geen paarden genoeg had. Op gegeven moment waren er nog 8 in het hele dorp.
De NRC had gisteren overigens een indrukwekkend interview met de Westkappelse gebroeders Gabrielse {93 en 91) die het hebben meegemaakt. Althans de ene, de andere zat in Drenthe. Ze vertelden ook nog wat er mis ging bij Domburg: daar zagen de geallieerden de watertoren voor de kerktoren aan, zodat het dorp werd beschoten, waarbij veel burgerslachtoffers vielen. Een daarvan was mijn overgrootmoeder die via evacuatie van Zoutelande (haar huisje was geconfisceerd in de Atlantikwal) via Brabant daar bij haar dochter terecht gekomen was. Met suikerziekte en gebrek aan medicijnen was een granaatscherf fataal. In het bunkerboek staat bij haar naam een vraagteken achter de overlijdensdatum. Niet alles wordt herinnerd.