eten of vechten

Slechte economische omstandigheden leiden tot geweld, een stelling die o.a. bij de Arabische lente werd verkondigd. En sommigen houden hun hart vast als het over de VS gaat, waar blijkt dat de lagere witte klasse er afgelopen decennis relatief zo niet absoluut op achteruit gegaan is, de farmaceutische industrie een markt voor opiaten heeft ontwikkeld die een opstapje werd voor drugs gebruik.
Wie nog een paper zoekt dat de koppeling tussen slechte oogsten en geweld bewijst, kan volgens een berichtje in the Economist (29.7.2017 -A bitter harvest) terecht bij een recent paper van Robert Warren Anderson, Noel Johnson en Mark Koyama. Zij inventariseerden 1366 anti-semitische gebeurtenissen (gedwongen emigratie, progroms) in 936 Europese steden tussen 1100 en 1800. En correleerden dat met de gemiddelde jaartemperatuur.
Het effect is niet mis. Als de gemiddelde temperatuur met een derde graad zakt, neemt de kans op een anti-semitische gebeurtenis in de 5 jaar daarna met 50% toe. Waarbij je je moet beseffen dat 1 graad Celsius kouder, in de Middeleeuwen betekende dat het groeiseizoen 4 weken korter was. En landbouw was de dominante bedrijfstak waar alles vanaf hing.
Ook blijkt dat het effect groter is in regio's met slechtere grond en zwakkere overheden. Dat laatste verklaart waarom het effect in de 17e en 18e eeuw minder groot is: de opkomende natie-staten bieden bescherming aan minderheden.